Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

àcia , nf: atza 2 Definitzione capacidade de èssere chentza bregúngia, su bogare face foedhandho, cricandho, fintzes fortza de fàere ccn. cosa; est sa punta acancarronada e segante de sa pruàcia puru / àcias de casu = casu (modhe, nou, friscu) segau a fitas fines e fríssiu in s'ógiu Sinònimos e contràrios alidantza, atrevimentu, atzile, bica 1, chighirra, discocu, pronti | ctr. bergugna Maneras de nàrrere csn: parare, tènnere, zúghere a. = pònneresi botu; segai s'a. a unu = irbrunchiàrelu; pigai a. po a. = agatare it'e pistare, fàghere pagu frasca, fàghere in bóidu Frases pentzai a s'atza chi tenint custus piciochedhus: no arrispetant a nisciunus! ◊ cussa picioca mi parit ca portat atza… e tou! ◊ cussa est fémina chi zughet atza, botu, si imponet ◊ as atza de los giamare "poesia" totu sos tzotzos chi tue impiastas! ◊ benemindi ómini de atza!…◊ unu petorriruju faghiat andhendhe e parendhe semper piús atza 2. solu a fortza de picu, palu e matza potei fagher logu de semenare: però mi ch'est fuida tota s'atza! 3. immoi iscapas a prangi puru, ma cun mei pigas atza po atza: tenis axiu tzerriendi!… (E.Olla)◊ cun megus is ladronis pigant atza po atza e chi mi segant sa matza mi dhus tocu de fogu! Sambenados e Provèrbios prb: chie at atza at parte Tradutziones Frantzesu audace Ingresu impudence, boldness Ispagnolu audacia Italianu audàcia, sfrontatézza Tedescu Mut, Frechheit.

alentài , vrb: alentare Definitzione pònnere, giare o pigare alientu, gana, fortza, coràgiu Sinònimos e contràrios abbiatzai, abbibare, abbiorare, abiociai, animai, incorai, indanimai | ctr. disalentai, scorai Ètimu spn. alentar Tradutziones Frantzesu animer, encourager Ingresu to animate, to infuse courage Ispagnolu alentar Italianu animare, infóndere coràggio Tedescu Mut einflößen.

aléntu , nm: alientu, allentu 1 Definitzione fortza prus che àteru de s'ànimu; s'ària chi andhat a e torrat de is prumones / pèrdiri s'alientu = isalidare pro currera, tropu pelea leada impresse, ma fintzas pèrdere su tinu Sinònimos e contràrios àbidu, alenu, àlinu 1, coragi, foltza, piogu 1 / sentidu Frases li est torrau s'alentu ◊ sa limba zuchet sos alentos de sos mannos ◊ su disprexeri mi ndi at pigau is alientus ◊ un'iscarrociada de cosa a conca, bis ca dhi torrat is allentus, a su macu! ◊ cuss'abba at torrau s'alientu a is massajos e a is pastores 2. no currit ispera ne alientu de bentu, no s'intendit súlidu 3. a s'ómini mellus de su mundu puru podit acuntèssiri de pèrdiri s'alientu ◊ dhu naras po mi fai inchietai o ses perdendi is allentus? Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu esprit, cœur, souffle Ingresu hearh, courage, breath Ispagnolu aliento Italianu ànimo, respiro Tedescu Mut, Atem.

àminu , nm: ànimu Definitzione sa fortza, sa volontade chi unu si sentit de àere aintru Sinònimos e contràrios coragi Maneras de nàrrere csn: dare ànimos bonos (de una cosa o chistione) = fai isperai bèni, donai abetu bellu; tènnere ànimos bonos, ànimu bellu = isperai bèni; bestire à. a unu = pònnere ànimu, animare, dare corazu; batire s'à. a pitu ’e dentes = fai arrennegai meda; Deus ndh'apat s'à. de… = ndhe tenzat piedade; àere in à. de…, chi… = tènniri s'idea, s'intentzioni de…, pentzai chi…; àere in à. una cosa = arregordai una cosa, portaidha in menti; èssiri de pagu à. = birgonzosu, timiditu Frases ànimu, patriotos, a che catzare sos Frantzesos! ◊ si ti abbastat s'ànimu beni a mi tocare! ◊ - E gopai it'ànimu tenit? - Ànimu de cuadhu in fossu! ◊ no mi bastat s'ànimu chi ti conte cussu ◊ in cussu tempus de supuzu políticu, su tropu ànimu at traitu a Méliu (G.Piga) 2. fit agguantandhe ca su frade li daiat ànimos bonos ◊ sos dutores mi ant dadu ànimos bonos chi tiat sanare ◊ ndhe tenzo bonos ànimos de bi resèssere ◊ apo in ànimu chi totu mi andhet bene 3. pro li bestire ànimu lu bantabat ◊ totu custu cunsertu mi batiat s'ànimu a pitu de dentes! (G.Ruju) 4. no nos dades manc'unu sodhu: Deus ndh'apat s'ànimu de su coghedhiu bostru! 5. apo in ànimu sas peràulas chi mi at nadu Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu esprit, cœur Ingresu courage Ispagnolu ánimo Italianu ànimo Tedescu Seele, Mut.

atribidúra , nf Definitzione su coràgiu, sa capacidade de si atrivire a fàere calecuna cosa Sinònimos e contràrios àcia, alidantza, atrevimentu, pronti Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu hardiesse Ingresu audacity Ispagnolu atrevimiento Italianu audàcia Tedescu Mut.

chighírra , nf Definitzione face, coràgiu, ma unu pagu atriviu, de fàere o de nàrrere sa cosa Sinònimos e contràrios àcia, alidantza, atrevimentu, pronti Tradutziones Frantzesu tête, poigne Ingresu scowl Ispagnolu ceño, osadía Italianu grinta Tedescu Mut.

coràgi , nm: coràgiu, corazu Definitzione sa fortza de fàere calecuna cosa perigulosa, longa, difícile, peleosa, giusta, ue dhue at de tímere o fintzes solu de si pònnere atza, sa capacidade de arriscare; si narat fintzes in cobertantza o a disprétziu de sa manera de fàere de is isfacios e aprofitadores Sinònimos e contràrios alientu, atrevimentu, osadia / ttrs. curàgiu | ctr. timinzu, timoria Maneras de nàrrere csn: parare, fàchere corazu = chircare de crobare de ànimu, de si fàghere fortza in sas dificurtades, pro unu male, unu dannu; bestire, pònnere corazu a ccn. = animare, giare coràgiu, itl. infóndere coraggio; incorazindhe a unu: Coràgiu!; corazu bàrbaru = atrevimentu a fai mali mannu a unu Frases tui boga su coràgiu e fuedha! ◊ fit custrintu a parare coràgiu e a conca bàscia tucat fatu a su cumpanzu ◊ corazu no est solu a esser eroes (L.Marteddu)◊ para coràgiu, no timas! ◊ isco cales sunt sos trambucos in sa vida, ma su coràgiu de sighire no mi mancat ◊ corazu bàrbaru at tentu a bochire cudhu malevadadu! ◊ su coràgiu no est a facher gherras ma a si abbaitare in ocros un'impiegatu, unu carabbineri, unu giúdice o unu ricu fintzas chi si pisset (M.Pira) 2. arratza de corazu chi as tentu a mazare una criadura!…◊ bellu coràgiu a iscarrigai s'iscupeta apitzus de unu cristianu batiau!… Sambenados e Provèrbios prb: a tempus malu coràgiu forte Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu courage Ingresu courage Ispagnolu valor, coraje Italianu coràggio, fortézza d'ànimo Tedescu Mut.

prónti , nm: prontu 1 Definitzione atza, prontesa, manera de fàere e de foedhare chentza bregúngia e lestra chi unu tenet o cricat de àere, a bortas fintzes a tropu Sinònimos e contràrios àcia, alidantza, atrevimentu, coragi, discocu Maneras de nàrrere csn: segai su p. a unu = irbrunchiare; parare p. a…= abarrai, aturai in faci a ccn. Frases mi boliast istochigiai e as tentu su pronti de torrai a innòi! ◊ mi as provocau e tenis su pronti de mi denunciai! ◊ Antoni no at agatau su prontu de dha fuedhai ◊ fit gente de prontu leoninu ◊ totus iscínt chi mi as fastigiau e tenis prontu a dhu negai! ◊ unu políticu depit tènniri prontu cun totus! Sambenados e Provèrbios prb: chie tenet prontu binchet Ètimu spn. pronto Tradutziones Frantzesu audace, impudence Ingresu audacity Ispagnolu osadía, descaro Italianu audàcia, sfacciatàggine Tedescu Mut, Unerschrokenheit, Frechheit.