Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

allimbràre , vrb Definitzione papare cun asuria Sinònimos e contràrios lambrire, irrujonare, istruntzonare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu manger comme un goinfre Ingresu to eat greedily Ispagnolu comer con avidez, a dos carrillos Italianu mangiare con ingordìgia Tedescu gierig essen.

allupíri , vrb rfl: allupriri, allurpire, allurpiri Definitzione su si betare che lupu, papare che lupu, aira Sinònimos e contràrios afarcai, allupiare 1, botzicare, ingolopire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se jetter sur la nourriture, se gaver Ingresu to throw oneself like a wolf, to gulp down Ispagnolu atracar, hartar Italianu avventarsi come un lupo, ingozzarsi Tedescu gierig essen.

atatamacàre , vrb Definitzione papare manna, de si tzatzare bene Sinònimos e contràrios abbentrare, abbidhiai, abbiscarzare, abbrentosicare, abbudagare, abbuzare, afraschedhare, , imbrentai, sgagliubbai tèrghere Frases cussos sunt cumandhandhe e atatamacàndhesi, manicandhe a bàtoro barras, a brente prena e a concale bódiu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se rassasier Ingresu to satisfy one's appetite Ispagnolu saciarse Italianu saziarsi Tedescu sich satt essen.

atatàre , vrb: atzatzare, sassai, tatare* Definitzione papare, bufare, fintzes a èssere prenos, fintzes a si ndhe bogare su fàmene, su sidi, su disígiu Sinònimos e contràrios abbentrare, assevare, atzibbare, colloviare, ingomare, isciusciare 1, mascare, tèrghere, tesciare Frases unu matzone in chirca de si atatare fit mirendhe unu bérgulu de ua ◊ isolve sos presorzos, no ti atates de promissas anzenas! ◊ "Deo su mere meu no l’ofenno", narat su cane, "ca si mi mancat issu no mi atato" Tradutziones Frantzesu rassasier Ingresu to satiate Ispagnolu saciar, hartar Italianu saziare Tedescu sich satt essen.

bustàre , vrb: ustare Definitzione fàere bustu, papare a mesudie Sinònimos e contràrios gustai*, merendhare, pràndhere Frases andhade a missa, chi a su bustare già bi penso deo! ◊ est tochendhe mesudie e sa zente ghirat a bustare ◊ su mesudie falamus a domo a bustare Tradutziones Frantzesu déjeuner Ingresu to dinner Ispagnolu almorzar, comer Italianu pranzare Tedescu zu Mittag essen.

cenài , vrb: cenare, cenari, chenai, chenare, cianai, genare 1 Definitzione papare sa chena / pps. cenau, chenadu = fintzas isceti agt. Frases semus andhados a nos chenare ◊ incui as a cenare pane, petza e arrescotu ◊ istasero no si bi chenat? ◊ derisero amus chenadu piscadura ◊ notesta cenaus cardulinu ◊ notesta bengat a cenai in domu! ◊ is fígios funt ispetandho su babbu a torrare dea su monte po chenare ◊ mi soe chenau a pane e casu 2. crabas e brobeis si aconcànt apari bèni cenadas Ètimu ltn. cenare Tradutziones Frantzesu dîner Ingresu to supper Ispagnolu cenar Italianu cenare Tedescu zu Abend essen.

coxínu , nm Definitzione su mànigu, is cosas cotas po papare, mescamente sa chena Sinònimos e contràrios alimentu, arracatu, bivu, bustu, màndhicu, mandiari, papai 1 Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu nourriture Ingresu food Ispagnolu comida Italianu cibo Tedescu Essen.

faúzu , nm Definitzione su fauzare, su papare Sinònimos e contràrios papada, sassada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gueuleton Ingresu full meal Ispagnolu comilona Italianu mangiata Tedescu Essen.

ingolopíre , vrb: ingulupire Definitzione papare coment'e chi unu no apat bistu mai alimentos, papare meda Sinònimos e contràrios afarcai, allupiri, botzicare, ingollopare, intuviri, iscorporai Frases si ndhe ant ingulupidu sos ghiraditos de cussa peta ◊ zughiat unu bículu de peta mastighendhesilu pro si l'ingulupire Tradutziones Frantzesu s'empiffrer Ingresu to gulp down Ispagnolu atracarse Italianu ingozzarsi Tedescu gierig essen.

intrudhíri , vrb Definitzione betare totu a corpus, papare meda, tzatzare a tropu Sinònimos e contràrios abbentrare, abbiscarzare, abbudagare, abbuselcare, abbuzare, atatamacare, imbrentai, intullai Frases e papant e bufant e, ispingi ispingi, s'intrudhint totu: pani, casu e binu! (V.Ulàrgiu) Ètimu itl. intrugliarsi Tradutziones Frantzesu s'empiffrer Ingresu to gobble, to stuff oneself Ispagnolu engullir, hartar Italianu ingozzare, rimpinzarsi Tedescu gierig essen.

mandhicàre , vrb: mandhigare, mandiai, mandigai, mandigare, mannicare, mannigare Definitzione pigare e pònnere in buca, matzigare e ingurtire totu su chi si podet cunsiderare alimentu de fàere a matzigadura; si narat fintzes in su sensu de ispaciare calecuna cosa a fortza de dh'impreare, distrúere, fintzes bochíere; nau in cobertantza, pinnigare dinare púbblicu aprofitandhosindhe de un'incàrrigu o funtzione Sinònimos e contràrios manicare, papae Frases ma si mi aiant dadu a tribagliare, onestu fio istadu e soddisfatu, mandhighendhe deo e dendhe a mandhigare! (B.Caredda)◊ su cane de s'ortulanu no màndhigat e no lassat mandhigare ◊ tocat a dare a mandhicare a su famidu! 2. làssalu corpare, za no si lu màndhigat! ◊ su portale fit mannicatu dae su lentore, rosicatu che casu assénnitu dae sos sóriches Sambenados e Provèrbios prb: a chie màndhigat tropu ndhe sàltiant sos ojos Ètimu ltn. mandicare Tradutziones Frantzesu manger Ingresu to eat Ispagnolu comer Italianu mangiare Tedescu essen (Mensch), fressen (Tier), abnutzen, durchbringen.

manicàre , vrb: manigare Definitzione pigare e pònnere in buca, matzigare e ingurtire su papare o css. àteru alimentu de fàere a matzigadura; si narat fintzes in su sensu de ispaciare calecuna cosa a fortza de dh'impreare, distrúere, de bochíere; nau in cobertantza, pinnigare dinare púbblicu aprofitandhosindhe; giogandho a dama, bínchere pedina o dama a su cumpàngiu; fintzes fàere a iscrafíngiu Sinònimos e contràrios cossumire, mandhicare, papae | ctr. geunare Maneras de nàrrere csn: fàghere a manigare = coxinai; bogare a manigare = pònniri cosa in mesa po papai; - E coment'istades? - Za nos ndhe manigamus! = gei istaus bèni Frases bogàdeli a manigare a s'istranzu! ◊ no coizat nudha: sas predas de su caminu chi si mànighet! ◊ zente de bonugoro: comente mi ant bidu, deretu mi ant bogadu a manigare ◊ ponide a manigare ca est mesudie! 2. su ruinzu si mànigat su ferru ◊ cussos animaledhos fora si los est manighendhe su fritu Sambenados e Provèrbios prb: chie no est bonu manighendhe no est bonu tribagliendhe Tradutziones Frantzesu manger, ronger, prendre Ingresu to eat, to consume Ispagnolu comer Italianu mangiare, corródere Tedescu essen (uomo), fressen (animale), abnutzen, durchbringen.

papàda , nf Definitzione su papare Sinònimos e contràrios abbuzada, atatamacada, fauzu, mannicata, satzada | ctr. geunada Frases su tantighedhu de sa giorronada in cussa papada non ti bastat! ◊ sos puzones a trumadas calant a si fàghere una papada de cariasedha Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gueuleton Ingresu full meal Ispagnolu comida Italianu mangiata Tedescu Essen.

papàe , vrb, nm, nf: papai, papare, papari Definitzione pigare alimentu, pònnere in buca e matzigare e ingurtire sa cosa o css. alimentu de fàere a matzigadura; si narat fintzes in su sensu de ispaciare o ifidigare calecuna cosa a fortza de dh'impreare, tocare, frigare; fàere a iscinitzu, a pistighíngiu; sa cosa etotu chi si papat o fata po papare Sinònimos e contràrios mandhicare, manicare / conciumire / arnai, pipionire / alimentu, arracatu, màndhicu | ctr. geunare Maneras de nàrrere csn: p. a satzadura = a tropu, cun pasteréntzia; p. cun allurpidura = a s'airada, a bufadas; p. a dus buconis = leare, collire de donz'ala; papaisí s'unu a s'àteru = zúgheresi ódiu mannu Frases is animales papant sérios cricandho ebra ◊ papa pagu e comporadindi! ◊ sa cosa de papae dha iant preparada prima de tzucae a campu ◊ funt papandho a guturréntzia ◊ su binu dhu bufat papandu?◊ papastus de su chi tenestus 2. si nci papat de su feli! 3. ma lah ca dhu papat: no si podit biri sentza de andai a calincunu logu! ◊ si ti papat in calincunu logu iscrafidí! ◊ nosu immoi si papaus su pisci ◊ bois, compà, ite papais paris cun sa petza? 4. in festas de campagna so istada cun binos bonos, gustosos rostidos e àteros papares saboridos ◊ custu papai est tropu cotu! ◊ istat ispetenne sa papai fata Ètimu ltn. pappare Tradutziones Frantzesu manger, ronger, se ronger Ingresu to eat, to gnaw (at) Ispagnolu comer, roer Italianu mangiare, ródere, ródersi Tedescu essen, verzehren, sich verzehren.

pàstu , nm Definitzione su papare cunsideradu coment'e borta chi si papat, chi si pigat Sinònimos e contràrios scatúsciu Frases tra irmurzu, merendha e chena si faghent tres pastos a die ◊ s'at papau a unu pastu su cadhu cun s'imbastu, ingurtit che surcu de abba! Ètimu ltn. pastus Tradutziones Frantzesu repas Ingresu meal Ispagnolu comida Italianu pasto Tedescu Essen, Mahlzeit.

pititéri , agt Definitzione nau de ccn., chi cricat is pititos, chi punnat a papare is cosas prus saborias Sinònimos e contràrios allicantzadu, assorjoladu, pipiteri, pititarzu Frases fit azicu crétiu e pititeri e no manicabat mai de su chi manicabant sos àteros Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu qui aime la cuisine soignée Ingresu tasteful (eater) Ispagnolu gourmet, exigente en la comida Italianu ricercato nel mangiare Tedescu gewählt essen.

pràndhede, pràndhere , vrb: prandi, pràndiri, prànnere Definitzione papare a mesadie / pps. pràndhiu, pràndiu, prasu / prandirisí de ccn. cosa = mascaresindhe Sinònimos e contràrios bustare, merendhare Frases li cherent dare a manicare, lu diant chèrrere a pràndhere ◊ macarrones de busa faet Mariorrosa po pràndhede e chenare…◊ prandeisí e bonu apititu! 2. si seus cravaus apari e incarrerau eus a si basai chi no si ndi podiaus prandi! ◊ dha càstiat e dha càstiat sen'e si ndi prandi mai! Ètimu ltn. prandere Tradutziones Frantzesu déjeuner Ingresu to dinner Ispagnolu comer, almorzar Italianu pranzare Tedescu zu Mittag essen.

sgagliubbài , vrb: sgallubai, sgallupai, sgalubbai Definitzione papare a meda, a s'airada, tzatzare a tropu Sinònimos e contràrios abbentrare, abberchedhare, abbidhiai, abbiscarzare, abbrentosicare, abbudagare, abbudhescare, abbuselcare, abbuzare, atatamacare, imbrentai, intrudhiri Frases acudint a dogna festinu e si sgallubant a ismurzu, a prandi e a cena ◊ cudhus duus cumènciant a sgallupai… un'isciacuera de macarronis a cada s'ant papau! Tradutziones Frantzesu s'empiffrer Ingresu to stuff oneself Ispagnolu atiborrar, hartar Italianu scuffiare Tedescu gierig essen.

smurfíri , vrb Definitzione papare aprofitandho de su chi tenet s'àteru Sinònimos e contràrios stuaciai Frases Tingiosu si papat sa lada in d-unu patri e fillu, furriendi is ogus po biri si dhoi fiat atra cosa de smurfiri (F.Carlini) Tradutziones Frantzesu manger en pique-assiette Ingresu to cadge Ispagnolu gorronear Italianu sbafare Tedescu auf Kosten anderer essen.