àndara , nf: àndhala,
àndhela,
ànnala,
ànnela Definitzione
logu inue si passat, camminedhu po passare; su singiale o peada chi abbarrat in terra de comente at passau gente o pegus
Sinònimos e contràrios
andhamenta,
andhaledha,
andhera,
andiredhu,
caminera
/
guturinu,
mòri,
sémida
Frases
est un'ànnala perdosa ◊ cantu fit bella s'àndhala bianca de su caminu!…◊ su fogu andhat solu in sas àndhalas pienas de foza sica
2.
manzaniles de ghidhighia as a aggrucare in àndhalas de fide
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
sentier
Ingresu
path
Ispagnolu
vereda,
rastro,
huellas
Italianu
vïòttolo di campagna
Tedescu
Feldweg.
càmpu , nm, agt Definitzione
totugantu su logu foras de sa bidha; logu prus bàsciu, in paris, ue prus che àteru si sèmenant is laores; coment'e calidade de logu, chi no dhue at matas a meda, no dhue at matedu cracu, e chi po cussu assimbígiat a su terrenu de prènnere; foedhandho de logu o de is cosas po comente si bient, prus atesu e pagu distintas o prus ananti e prus distintas, mescamente candho funt figuradas in pinturas e trastos, sa parte de fundhu, sa prus atesu / min. campighedhu, campixedhu
Sinònimos e contràrios
campagna,
sàltiu 1
/
fundhu,
irfundhu
| ctr.
bidha
/
monte
/
padente
Maneras de nàrrere
csn:
abbertu in c. (logu, domo, zanna, àteru) = abbertu deretu, deunudotu; logu campu, terra campa = logu ue petzi bi est su terrinu, chentza matedu nudha; c. braxu = terrinu a pàsculu ue bi at matas puru, logu campu ma no deunudotu; campumata = terrinu azummai deunudotu cobertu de matas; èssiri a culu in c. (e a capedhu) = male cumbinadu, iscufusu; chelu campu = netu, chentza nues; bogare a c. = a) leare a campu, b) bogare una nada, pònnere carchi cosa in ziru, bogai a pillu; essire a c. = andai in campagna po biri, po trabballai; donai c. francu = lassare fàghere a unu totu comente pessat, donai ampra manu; andhare, essire campu campu = passai me is campus, totu in logu de campura pro andai a ccn. logu
Frases
nois semus zente de campu, no de bidha ◊ chie triballat in campu za la suerat sa vida! ◊ sa die bona si chircat in campu, pro fàghere faina
2.
bellos cussos campos, totu triballados! ◊ dhui at unu campu de cardu ◊ is campus immoi funt totus messaus ◊ dae su monte a sos campos si est istérrida sa nue (G.Raga)
3.
sa robba che la tenides in campu o in montes? ◊ élighes, chercos, totu ant isfundhadu: su monte chei su campu est resultadu netu de bi pòdere semenare
4.
innanti b'aimis unu buscu mannu: como est totu campu!
5.
sa fémina gighiat una falda a campu niedhu e a fiores granatos
6.
bracones e zannas fint abbertos in campu ◊ si ponit sa camisa po no abarrai cun sa carri in campu ◊ bi at una nuighedha in chelu campu ◊ s’istore at bidu sa columba in logu campu ◊ bae a sa furca: cosas de bocare a campu sunt, custas?! ◊ teniat una deghina de ètaros de terra campa chi poniat a laore
Sambenados e Provèrbios
smb:
Campu, Campus, (Decampus)
Terminologia iscientìfica
slg
Ètimu
ltn.
campus
Tradutziones
Frantzesu
champ,
campagne
Ingresu
field,
country
Ispagnolu
campo
Italianu
campo,
campagna
Tedescu
Feld,
Land.
mòri , nm Definitzione
logu po passare, po andhare a pei, longu, prus che àteru in campu, in su sartu; logu po andhare bastat chi siat
Sinònimos e contràrios
àndara,
caminu,
guturinu,
sémida
Maneras de nàrrere
csn:
andai mòri mòri = andhare caminu caminu (dif. de andhare mori mori = fai andendi e morendi, acabbendi, menguendi); fai mòris fadhitus, fallitus = andhare s'unu a cara a s'àteru faghindhe forchidhos, chentza si abbojare, colendhe in caminu o carrela diferente, fàchere caminu irvàriu; stramancai su mòri = pèrdere, fadhire su caminu
Frases
gi andu ma no passu in su mòri! ◊ si andas in su mòri as a podi fai tesoru de gràtzia e de virtudi ◊ in ciú mòri deretu camminai!
2.
dèu seu andada a iscola e cussu fut torrendi, ma no si seus bius: si bit ca eus fatu moris fadhitus!
Sambenados e Provèrbios
smb:
Mori
Tradutziones
Frantzesu
sentier
Ingresu
path
Ispagnolu
senda,
vereda,
camino
Italianu
sentièro,
vïòttolo di campagna
Tedescu
Feldweg,
Fußpfad,
Fußsteig,
Pfad.
sàltiu 1 , nm: saltu,
sàrtiu 1,
sartu 2 Definitzione
totugantu su terrenu chi tenet una bidha; su logu fora de sa bidha
Sinònimos e contràrios
incontrada
/
campu
Frases
sa bidha at sartu mannu, facos ricos d'élighe e ghidhostre ◊ su sartu de Orane est de sos prus mannos ◊ como sos sartos sunt solos e brusiaos
2.
a sartu si aiat picau totu sos libbros chi aiat (S.Spiggia)◊ pustis de una vida gastada in sartu, como est ammedhandhe a su traballu bidharesu ◊ eus salvau sa domu, deghinou fiat tocau a drommí in su sartu ◊ pobidhu miu nc'est essiu a su sartu
Ètimu
ltn.
saltus
Tradutziones
Frantzesu
territoire,
campagne
Ingresu
territory,
country
Ispagnolu
territorio,
campo
Italianu
territòrio,
campagna
Tedescu
Gebiet,
Land.