Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

carrelòni , nm Definitzione búturu, orruga istrinta istrinta e fintzes chentza essia Sinònimos e contràrios gutoniu Terminologia iscientìfica bdh Ètimu ctl. carreró Tradutziones Frantzesu impasse Ingresu blind alley Ispagnolu callejón sin salida Italianu vìcolo cièco Tedescu Sackgasse.

cuciaràda , nf Definitzione cosa chi si narat unu pagu a brulla, in manera curiosa, ma chi pítziat puru / ghetai, arriciri una c. Sinònimos e contràrios picotada, scafitada Ètimu spn. cucharada Tradutziones Frantzesu mot mordant Ingresu biting saying Ispagnolu salida, ocurrencia Italianu mòtto pungènte, mordace Tedescu bissiger Spruch.

essía , nf: essida, essita, iscia 1 Definitzione su essire; logu inue si essit o si podet essire, terrinu o ortu a ue essire a fàere faina, tempus de essire o chi essit; cosa chi essit in sa carre, coment’e maladia, difetu; cosas curiosas chi si narant e chi faent erríere o a pentzare; cosa o dinare chi s'ispendhet; nau de is foedhos, sa parte chi càmbiat, in finitia, e chi giaet s'idea de cantidade (unu o medas, sing. o pl.), e de calidade (de mascu o de fémina) Sinònimos e contràrios andada, disessida, tucada / essidorzu / essidura, fruscedha / gastu, ispesa | ctr. intrada, recuia Maneras de nàrrere csn: pitzocu, zòvanu de prima e. = chi ancora no connoschet logu atesu, chi est comintzendhe a essire; sa e. de sas ebbas de Sant'Antoni = sa tucada de Lolle, de su fumu, a no si torrare a bídere prus; fàghere o dare un'intrada un'e. = intrare e essire (o bogare) in lestresa; dare sa e. a una cosa = fuliarechela; dare sa e. a unu, a un'animale = lassai andai Frases ch'est in s'ispidale, ma oe lu ponent in essida ◊ candho s'illieraiat, sa mama faghiat sa prima essida a s'incresiare ◊ sas essidas tuas za!… no torras prus, eite?! ◊ manteniat sa vintza in possa che a s'ocru e dontzi essita fit a inie ◊ tucaiat cada die a domo de sa mama: custa fit sa essida sua 2. burrincu afissiau: candu movit a sartu, carriau, a sa essia s'istrumpat e no movit prus 3. custa essida chi zughes in sa pedhe bido chi si est isparta! 4. arratza de essidas chi faghes, candho faedhas!…◊ sas essidas de Nàniu, chi nachi su chi at fatu a sa muzere tiat àere sanadu su babbu puru!…◊ si fuint postos a ríere intenninne cussa essida ◊ est minore ma faghet de cudhas essidas paret unu mannu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sortie Ingresu exit, going out, witty remark Ispagnolu salida Italianu uscita, battuta Tedescu Ausgang, witziger Einfall.

iscía 1 , nf: essia*, issia, issida, issita Definitzione su essire; logu inue si essit o faet a essire, tempus de essire o chi essit e fintzes filada o bandha chi si leat, iscopu; cosa chi essit in sa carre, coment'e maladia; cosas chi si narant e chi faent a erríere o a pentzare; cosa o dinare chi s'ispendhet / issita de còchere = cabruncu Sinònimos e contràrios disessida / ttrs. iscida / essidorzu, essidura, fruscedha / gastu, ispesa | ctr. intrada Frases dae sas primas issitas a campagna chin custas pacas bestiedhas l'aiant aproegliatu 2. inoche est sa issia de sa bidha ◊ soe chircandhe un'issita dinnitosa a sa vita mea! 4. Tziu Máuru l'ascurtat ridendhe divertitu po tzertas issitas Tradutziones Frantzesu sortie Ingresu exit Ispagnolu salida Italianu uscita Tedescu Ausgang.

istròfa , nf Definitzione cosa chi si narat a befa, po erríere Sinònimos e contràrios ciacota, cionfra, dríngula Frases oe sas istrofas sunt chitulanas Tradutziones Frantzesu lazzi Ingresu joke Ispagnolu salida, broma Italianu lazzo Tedescu Schnurre.

pensàda , nf: pentzada, pentzara, pessada Definitzione su pentzare (si narat fintzes incurtzau a sa tónica: pensà); su chi si pentzat o idea, pruschetotu bistu coment'e manera de bínchere una dificurtade, de fàere ccn. cosa Sinònimos e contràrios apensamentu, idea, penseri, pensu / ttrs. pinsada 2. a ndhe faghet, totu, de pessadas su pisedhu!…◊ m'abbàida arratza de pessada, a pònnere fogu! ◊ a ndhe cheres bídere de pessada a pònnere cuss'isterzu in su fogu: lu guastat! ◊ no cretas, prendha amada, chi intre pro ti afaltzare, ca tiat èssere mala sa pensada! ◊ ideas, pessadas, dissinnos, chistionos, istúdiu, totu fit in italianu ◊ a nci betari totu s'abba chi calàt de su monte fut una pensà mala ◊ apu fatu sa pentzara de mi bufai un'ou a surbidura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu idée Ingresu bright idea Ispagnolu ocurrencia, salida Italianu pensata, trovata Tedescu Denken, Idee, Gedanke.

tucàda , nf Definitzione su tucare, essire, andhare a calecunu logu, a fàere viàgiu / sa t. de Lolle, de s'àinu a paza = andhada chentza torrada, s'andhada de su fumu Sinònimos e contràrios andada, essida, tuca | ctr. assuprida, bénnida, firmada, torrada Frases arratza de tucada sa chi at fatu: no torrat prus!…◊ a sa tucada dae bidha fit tempus bonu, ma como si ch'est annuadu ◊ cales cussizos ti apo a dare prima de sa tucada, prima de sa dispedida? 2. at fatu sa tucada de s'àinu a paza Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu départ Ingresu start, departure Ispagnolu salida Italianu partènza, dipartita Tedescu Aufbruch, Abreise.