annícu , nm Definitzione
su èssere tristos, pirmaos, oféndhios
Sinònimos e contràrios
annéulu,
triltura
| ctr.
allegria,
cuntentesa,
prégiu
Frases
s'annicu mannu chi l'intreit ora pr'ora li fateit ismentigare su rispetu ◊ sighis cun annicu chentz'alligu de sa preneta, chentza perunu aficu ◊ agiummai ti si paret s'annicu, pischendhe chena piscare nudha
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
tristesse,
mauvaise humeur
Ingresu
sadness,
bad mood
Ispagnolu
tristeza,
mal humor
Italianu
tristézza,
malumóre
Tedescu
Traurigkeit,
schlechte Laune.
antèna , nf: intena Definitzione
genia de umore, de mota segundhu de su mamentu, de comente unu si agatat
Sinònimos e contràrios
ispéssia 1,
mota
Frases
est in antena giusta ◊ no dhu circhis: oi tenit antena mala! ◊ labadha, o prangendu o arriendu: gei tenis un'antena!…
Tradutziones
Frantzesu
humeur
Ingresu
mood
Ispagnolu
disposición,
humor
Italianu
disposizióne d'ànimo,
umóre
Tedescu
Gemütsverfassung,
Laune.
bonumòre , nm Definitzione
mota, ispétzia bona, candho unu est alligru
Sinònimos e contràrios
ganaona
Frases
oe est de bonumore e cheret brullare ◊ est unu de bonumore, sempre cun su risu in laras
Tradutziones
Frantzesu
bonne humeur
Ingresu
good humour
Ispagnolu
buen humor
Italianu
buonumóre
Tedescu
gute Laune.
ganaòna , nf Definitzione
gana bona, su istare bene, su èssere alligros, de bona ispétzia
Sinònimos e contràrios
bonumore,
cuntentesa,
prégiu
| ctr.
tristura
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
bonne humeur
Ingresu
good humour
Ispagnolu
buen humor
Italianu
buonumóre
Tedescu
gute Laune,
Heiterkeit.
ispéssia 1 , nf: ispétzia 1,
spécia Definitzione
umore o temperamentu de s'ànimu segundu de su momentu, de comente si agatat, unu
Sinònimos e contràrios
antena,
mota
Maneras de nàrrere
csn:
èssere de mala i. = in muta mala, chi no est tantu allegru, chi no at gana; èssere de mal'ispétzia (de naturale) = de mala uta, de mala manera, de malu grabbu; tènnere, no tènnere ispétzia = àere, no àere gana (fintzas de carchi cosa, disizu); ne fúrriat s'ispétzia = ndhe fúrriat su grusàriu, ndi passat totu sa gana
Frases
candho no bido sa preséntzia tua mai ispéssia bona tenzo ◊ est tristu e chene prus ispétzia de nudha ◊ donzunu tenet s'ispétzia ◊ si li curret ispétzia bona, za l’ischit a fàghere sa cosa! ◊ no apo ispétzia de mi ndhe pesare
Tradutziones
Frantzesu
humeur
Ingresu
mood
Ispagnolu
humor
Italianu
umóre
Tedescu
Laune.
mòta , nf: muda 1,
muta Definitzione
una de is maneras de istare de ànimu, candho alligros candho tristos, candho de bona gana e candho de mala gana, candho deosi candho deasi (ma fintzes cunditzione po su chi si tenet de cosa); parte de unu tempus, istagione o tempus adatu po ccn. cosa (es. po ifèrrere); parte de una cantidade prus manna; produtu chi benit in tempos diferentes (es. de una prima o de una segundha froridura)
Sinònimos e contràrios
antena,
ispéssia 1
/
pasia,
tzoca
Maneras de nàrrere
csn:
èssere in m. mala, bona = primmau, sentz'e ganas, allirgu, inganatzidu; èssere in muta de… = tènniri ganas de…; pònnere in bona muta = fàghere allegrare, a ríere, divertire; a mudas, a mutas, a muta a muta = a borta a borta, unus cantu una borta, unus cantu un'àtera, a bortas s'unu a bortas s'àteru; èssere a mutas (nadu de comente unu istat de ànimu) = a bortas allegru a bortas nono; fàghere una cosa a mutas = a pasias, in tempos o bortas diferentes; sa muta za est de!... = tanti gei fait a!…, no fait própiu! (ca s'àteru no ndhe cheret mancu s'intesa, ca no andhat bene própiu, ca si arrennegat deretu e gai)
Frases
fatat bundhare vidas de dogni ispéssia e figura pro muntènnere a tie in bona muta (S.Casu)◊ no mi ponzas, cantendhe, in muta mala! ◊ sa zente est allegra, in bona muta ◊ oe su pitzinnu est de muta mala: pro donzi cosa pranghet! ◊ una lughe si atzendhet chi mi ponet in muta de piantu ◊ oi mi incontras a sa mota de sufriri is befas tuas! (L.Matta)◊ s'aera est in muta de abba e de fritu
2.
una muta faghent de ispias, un'àtera faghent de ambesues ◊ si bi andhas, bae un'ateruna muta! ◊ sa filla est a mota de cojai ◊ s'olia est in sa mellus mota de papai, su binu in sa mota de biri ◊ custa cosa est a sa mota zusta de ne dh'odhire ◊ una die ses, sèbera sèbera: si che passat sa muta, chircas e no ndh'agatas!
3.
sa robba anzat a mutas: una sumana bi ndhe anzat vinti o trinta, un'àtera bi ndhe anzat àteras, e gai ◊ una muta de tzente fit tzucata a sa vinnenna ◊ a duos a duos si dant sa muda: treutos e giuos unu los lassat, s'àteru los leat ◊ bi at frutuàriu chi coghet a mutas
4.
medas bortas sa terra l'at piena e si no fis partida a terra anzena ndhe aizis tentu àtera muta ◊ sa figu niedha faghet duas mutas: una tra làmpadas e tríulas, s'àtera in austu e cabidanni ◊ in sas mutas chi su trigu teniat bisonzu de azudu totu azuaiant
5.
sa muta za est de ti nàrrere cosa: ti arrennegas deretu! ◊ sa muta za est de pònnere cussu traste a fàghere faina: no agguantat!
Tradutziones
Frantzesu
humeur,
roulement
Ingresu
mood,
turn
Ispagnolu
humor,
disposición de ánimo,
turno
Italianu
umóre,
disposizióne d'ànimo,
turno
Tedescu
Laune,
Zeit.
spécia , nf: (spé-ci-a) ispéssia* 1
spéssia,
spétzia 1 Definitzione
umore o temperamentu de s'ànimu segundu de su mamentu, de comente si agatat, unu; fintzes gana, volontade de fàere / cun bona spétzia = de bonumore
Sinònimos e contràrios
antena,
gana,
mota
Frases
est una poriga de dis groga e a spétzia lègia ◊ sempri brullanu, issu, sempri de bona spéssia! ◊ si dhi faint furriai sa spétzia, cussu s'inchietat, lah! ◊ arrít sempri, est sempri de bona spétzia ◊ ma it'est, de mala spétzia, oi?!
2.
s'àtera noti femu arrósciu de mi girai: pagu spétzia tenemu de dormiri! ◊ chi seu de spétzia, mi ponit trint'ous fritus, mancu su fumu bit! ◊ mi benit custa spécia lègia candu seu istrantaxa… mi depu crocai! ◊ passada ti est sa spétzia maba?
Tradutziones
Frantzesu
humeur,
envie
Ingresu
mood
Ispagnolu
humor,
gana
Italianu
umóre,
vòglia
Tedescu
Laune,
Lust.