Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

dúmida , nf: dúmmida Definitzione muina, sonu coment'e de cosa chi girat fúlia, nau pruschetotu de sa bardúfola, ma fintzes su fragassu de su fogu abbruxandho a fràmmula meda, zúmiu de bentu, de muscone Sinònimos e contràrios drínnida, zúmiu Frases est tenendhe su focu a dúmidas de frama (G.Piga)◊ sas chícheras, chicherandhe a totu dúmida, irmedhighinabant a totus, zente e boes ◊ su bentu a dúmmida pilisat montes, badhes, chelu e mare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tournoiement, crépitement Ingresu crackilng Ispagnolu trino, estallido, chisporroteo Italianu prillo, crepitìo Tedescu Schwirren, Geknister.

ilborrócu , nm: isborrocu Definitzione cuménciu airadu, a meda, cun fortza de calecuna cosa o de unu fàere (es. de errisu) Sinònimos e contràrios sderrocu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu impétuosité, élan, éclat Ingresu roar, loud rush Ispagnolu estallido Italianu ìmpeto fragoróso, scròscio Tedescu Ausbruch, Rauschen.

iscópiu , nm Definitzione su iscopiare; tzàcurru chi faet cosa iscopiandho (es. mina) Sinònimos e contràrios ilbómbiu, isciópidu, tzacàrridu, tzocu Frases lis aiat isparau un’ispétzie de foconada chi aiat fatu un’iscópiu mannu, ma fit una fusilada chentza prumu Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu éclatement Ingresu explosion Ispagnolu estallido, explosión Italianu scòppio Tedescu Platzen.

iscrúfulu , nm Definitzione su iscrufulare Sinònimos e contràrios cróchidu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu éclatement d'une bagarre Ingresu burst of laughter Ispagnolu estallido de risa Italianu scòppio, bòtto di risa Tedescu vor Lachen platzen.

stóchidu , nm: istóchidu*, stóchiru Definitzione genia de tzàcurru sighiu, coment'e de cosa iscopiandho (fintzes de isparu) Sinònimos e contràrios istrachidhadura, tràchida, trachidada, tzacarrada, tzacàrridu, tzàchidu Frases s'arrúndili s'est fuia po su stóchidu ◊ piticu su stóchiru! Tradutziones Frantzesu crépitement Ingresu crackle Ispagnolu estallido Italianu crepitìo Tedescu Geprassel.

trachédhu , nm: traghedhu, tróchedhu Definitzione su trachedhare; sonu coment'e de cosa àrrida e tostada segandho / t. de dentes = tzàcurru fatu a dentes faendho mòvere is barras a dentes sidhias Sinònimos e contràrios istrachidhadura, rúmulu, tràchida, trachidada, tzacarrada, tzacàrridu Frases unu corbu a trachedhu mi che ischidat de irbotu ◊ sont mannicanne tzuculate a tróchedhu ◊ de meriadorzu movet su masone in paschimenta, a lucore de luna in s'istula a gramuzu e a trachedhu ◊ su pane de fresa àrridu si mànigat a traghedhu ◊ candho sas berbeghes remuzant ossu de olia s'intendhent a traghedhu 2. Elias si aiat intesu sa carena artudhada e si fit torrau a sèdere a trachedhu de dentes (S.Spiggia)◊ in sa mandra s'intendhet sa robba gramuzandhe a trachedhu de barras Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crépitement Ingresu creaking Ispagnolu estallido, chisporroteo, crepitación Italianu crepitìo, stridóre, scròcchio Tedescu Geknister.

tzacàrridu , nm: tzacarru, tzàcurru Definitzione su tzacarrai, sonu o tzàcurru a sa sighia coment'e de cosa àrrida o chídrina segandho, abbruxandho, fintzes traghedhu o tzàcurru de dentes Sinònimos e contràrios isbómbiu, isbomborada, trachedhu, trachidada, tzacariu, tzacarrada, tzacarredha 1, tzancurru Frases si pesànt is trumbutus pariant tzacàrridus de linna frisca passionendu po fogu ◊ a candu intendeus custu tzacarru mannu pariat tronu ◊ s'intendit su tzacàrridu de s'erba chi tenit a pampa ◊ a mimmi mi pigat a tzàcurru de barras Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crépitement, éclatement, fracas Ingresu crackling, burst, rumble Ispagnolu crepitación, estallido Italianu crepitìo, scòppio, fragóre Tedescu Geknister, Bersten, Knall.

tzàchida , nf, nm: ciàchidu, tàchida, tzàchidu, tzàchiru Definitzione genia de sonu a cropu o de moida puru, forte, sighia Sinònimos e contràrios ciacu, iscópiu, itzàchidu, tracada, tzacarrada, tzacàrridu, tzàcurru, tzóchida, tzocu Maneras de nàrrere csn: tzàchida de dentes = traghedhu; tzàchidu de tronu = sciarrocada, traghidada; tzàchida de tonca = càntigu o boghe de tonca Frases intendemu su tzàchidu de is ferrus acomenti fiast pudendi su sarmentu ◊ s'intendiat su tzàchidu de is ferrus de is cuadhus chi atobiamus ◊ apu inténdiu unu tzàchidu a is ossus ◊ s'intendit su tzàchidu de is bombas ◊ su tzàchidu de is tronus fait tremi is murus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu éclatement, craquement Ingresu boom, creaking Ispagnolu estallido, chasquido Italianu scòppio, scricchiolìo Tedescu Bersten, Geknister.

tzócu , nm: tzoncu 1 Definitzione su sonu surdu chi faet unu cropu, mescamente in cosa chi no est fata po sonare (es. linna, pedra, terra) o una cosa chi orruet de artu, o fintzes cosa chi iscópiat / min. tzochitu, tzochighedhu Sinònimos e contràrios cocu, corpedhu, istódhicu, tzàchidu, tzóchida / píchiu / cdh. ciocu Maneras de nàrrere csn: tènnere musca a tz. = fai un'istampu in s'àcua, no arrènnesciri, picai o pretèndiri in debbadas; basu a tzocu = manera de basare lassendhe andhare a corpu sas laras serradas afissas; ríere a tz. = a iscracàllios; èssere in su tz. de… = in su grofu, própiu in su menzus…, in mesu; èssere chin su tzocu in s'ischina = èssere ispetendhe carchi cosa de grave Frases si est intesu su tzocu de un'isparu ◊ sos tzocos de sas manos ◊ iscatat su grillete de s'archibbusu: unu tzocu introneit in s'aera ◊ apo intesu unu tzocu in su tauladu: bae a bídere ite che at rutu! ◊ cun cussos tzocos de martedhu mi ndhe as ischidadu ◊ at iscutu una pedra a intro de sa perca e at fatu tzoncu de abba 2. cudhu aturdidu, sos àteros riendhe a tzocu, no apeint sos àschidos de lu frimmare ◊ de su fele, de s'arrennegu, bi ndhe at de fàghere tzocu! ◊ za ti n'as a tènnere de musca a tzocu!… Sambenados e Provèrbios smb: Zoncu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coup, éclatement Ingresu stroke, percussion, crack, crash Ispagnolu golpe, chasquido, estallido Italianu bòtto, schiòcco, schianto, cólpo, percussióne Tedescu Krach, Knall, Schlag.