cafiólu , nm Definitzione
genia de tapu de làuna cun pígiu de ortigu o àteru aintru e cun is oros a bicos, pagu pagu atrotigaos a bisura de oru de pàdrula, de sighire a atrotigare a manera de si aguantare a istrintu a sa buca de s'ampudha
Tradutziones
Frantzesu
capsule
Ingresu
crown cap
Ispagnolu
tapón corona
Italianu
tappo a coróna
Tedescu
Kronenverschluß.
chérica , nf: chériga,
chíriga,
clériga,
crélica,
crérica,
crériga Definitzione
tretighedhu tundhu in sa sedha de su cúcuru túndhiu, unu pagu a cara a desegus, chi unu tempus portànt is preides (custa costuma che dh'ant bogada a tres cuartos de su séculu XX)/ chériga ispilidu = ispinniau
Sinònimos e contràrios
cécula,
chirighia,
créchia,
lériga
Frases
dogni chíriga no faghet preíderu
Terminologia iscientìfica
prdc
Ètimu
ltne.
clerica
Tradutziones
Frantzesu
tonsure
Ingresu
tonsure
Ispagnolu
tonsura,
corona
Italianu
tonsura
Tedescu
Tonsur.
cocoinínni , nm Definitzione
bellei de cuadhu (sa sitzia, o pupúntzula froria, groga, si ponet a fàere collanas a is boes e a is cuadhos, in festas de beranu) e fintzes cagarantzu masedu, prus piticu de su pudésciu e bonu a papare (su coromedhu de su cambu, ispuligau)
Sinònimos e contràrios
concuda,
pabarantzolu
Terminologia iscientìfica
rba, Glebionis segetum
Tradutziones
Frantzesu
chrysanthème des blés
Ingresu
crysanthemum,
corn daisy
Ispagnolu
corona de rey,
mohino,
santimonia
Italianu
ingrassabùe
Tedescu
Chrysantheme,
Saat-Wucherblume.
coròna , nf Definitzione
cosas, orrocas artas, personas postas (o tentas impare) totu a inghíriu tundhu; antigamente, in sa Sardigna indipendhente, sa c. fut una genia de cossígiu (Corona de Logu) chi decidiat is chistiones de s'istadu (Logu) impare cun su soberanu (Giuighe), o fintzes sa corte de is giuighes chi faiant unu dibbatimentu
Sinònimos e contràrios
arrosàriu,
coronedhu,
filleri
/
cdh. curona
/
caróngiu
Maneras de nàrrere
csn:
ómines de corona = bonos ómines; corona de azu, de fiores, de corrus; sa c. de s'unga = su tretu de sa raighina chi essit a fora prus craru; in c. de unu = totu a inghíriu (es. de su mortu); c. de monti = rocas artas a inghíriu de carchi punta, comente a fàghere un'ata; sa c. (in sas rocas) = pèlcia; erba de coronas = badàngiu (lonicera implexa)
Frases
est sèmpere a corona in manu rasendhe su rosàriu ◊ teniant in cuerru pira de zerru, coronas de figu sicada, nughe e nintzola ◊ ses sempre bivinno in pecau mortale cena ti nàrrere mai sa corona
2.
so andhadu a su mortu: in corona bi sunt sos fizos, sa muzere, sos àteros parentes custrintos
3.
sa losa fit una corona cun d-unu crastu mannu a serrare
4.
sos ómines de corona, sos menzus de bidha, nos ant partzidu s'interessu chin grandhe cumpeténtzia e onestade (M.A.Mula)
Sambenados e Provèrbios
smb:
Corona, Coronas
Ètimu
ltn.
corona
Tradutziones
Frantzesu
couronne,
chapelet,
Cour
Ingresu
crown,
panel of judges,
rosary
Ispagnolu
corona,
rosario,
tribunal
Italianu
coróna,
rosàrio,
collègio giudicante
Tedescu
Krone,
Rosenkranz,
Richterkollegium.
pabarantzólu , nm: papanzolu Definitzione
bellei de cadhu (sa sitzia, o pupúntzula froria, groga, posta fintzes a fàere collanas a is boes e a is cuadhos, in festas de beranu) o cagarantzu masedu, prus piticu de su caragantzu, ma bonu fintzes a papare (su coromedhu de sa chima, ispigiolau)
Sinònimos e contràrios
cacarànciu,
cocoininni,
concuda,
criallei
Terminologia iscientìfica
rba, Glebionis segetum
Tradutziones
Frantzesu
chrysanthème des blés
Ingresu
chrysanthemum,
corn daisy
Ispagnolu
corona de rey
Italianu
ingrassabùe
Tedescu
gelbe Margerite,
Saat-Wucherblume.