Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

acucadíta , nf Definitzione genia de pigionedhu chi faet su niu in terra: abbitat e nidat in Sardigna, est una de is atrapaditas Sinònimos e contràrios acucapedra, alàuda, alimannu, apatapata, apataderra, arenarza, atacaterra, atapadita, atrapadita, camparitza, chinisera, cucubiu, cucullia, iscrianissa, papaditza, piatarita, pratabrata, sterrighinatzu, terrighinatza, terranu, ungallonga Terminologia iscientìfica pzn, lullula arborea familiaris, melanocorypha calandra, calandrella brachydactyla, alauda arvensis cantarella Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu alouette Ingresu skylark Ispagnolu totovía, terrera común, calandria, alondra Italianu tottavilla, calandra, calandrèlla, allòdola Tedescu Heidelerche, Kalanderlerche, Kurzzehenlerche, Lerche.

acumonài , vrb: acumonare Definitzione arregòllere o pònnere totu impare, totu a unu (bestiàmene, àteru), a cumone; giare su bestiàmene a contivigiare a mesu pérdia e a mesu badàngiu, a mesapare; su si pònnere impare Sinònimos e contràrios aggregare, assotziai Frases parte de sas abbas de cussu riu est intubbada: su restu est acumonada pro abbare campos e frutales ◊ si boleis guadangiai de prus, acumonaisí in sotziedadi! Terminologia iscientìfica pst Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu réunir Ingresu to aggregate Ispagnolu juntar, poner en común Italianu aggregare, méttere in comune Tedescu zusammentreiben, Vieh in Halbpacht haben

anadòne, anadòni , nm Definitzione duas genias de anade: sa prus minore de is europeas, chi faet abbitu in Sardigna prus che àteru in ierru e beranu, e un'àtera chi che abbitat solu in beranu in logos de istagnu Sinònimos e contràrios circaredha, crabedhu Terminologia iscientìfica pzn, anas crecca, a. querquedula Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sarcelle d'hiver Ingresu teal Ispagnolu cerceta común, cerceta carretona Italianu alzàvola, marzaiòla Tedescu Krickente, Knäckente.

atapàju , nm: tampaju* Definitzione genia de pigione mannu papadore de petza Sinònimos e contràrios astore Frases cun sos ogros che atapaju miraia una pisedha ch'incantaiat ◊ in su gialdinu ponedibbei a tentare: mira chi bi est s'atapaju! Terminologia iscientìfica pzn, buteo buteo Tradutziones Frantzesu buse Ingresu buzzard Ispagnolu ratonero común Italianu poiana Tedescu Mäusebussard.

bicudórtu, bicudrótu , nm Definitzione genia de pigione chi abbitat in Córsica, ue nidat, ma mancat in Sardigna Sinònimos e contràrios grana 1 Terminologia iscientìfica pzn, loxia curvirostra corsicana Tradutziones Frantzesu bec-croisé Ingresu crossbill Ispagnolu piquituerto común Italianu crocière Tedescu Fichtenkreuzschnabel.

búsciu , nm: bussu Definitzione genia de linna tostada meda chi faet a mata no tanti manna Sinònimos e contràrios búsciulu Terminologia iscientìfica mt, Buxus sempervirens Ètimu ltn. buxus Tradutziones Frantzesu buis Ingresu box (wood) Ispagnolu boj común Italianu bòsso Tedescu Buchsbaum, Buchs.

caitédhu , nm Definitzione diferentes calidades de una genia de cau marinu: solu su chlidonias nigra nidat in Sardigna Terminologia iscientìfica pzn, chlidonias leucopareia, c. nigra, c. leucoptera Tradutziones Frantzesu guifette noire Ingresu black tern Ispagnolu fumarel común Italianu mignattino Tedescu Trauerseeschwalbe.

calandrièdha , nf Definitzione calandrina, genia de pigione chi faet su niu in terra: abbitat e nidat in Sardigna, est una de is atrapaditas Sinònimos e contràrios atacaterra, piuli, terraja, terrajola / calàndria Terminologia iscientìfica pzn, calandrella brachydactyla Tradutziones Frantzesu alouette Ingresu skylark Ispagnolu terrera común Italianu calandrèlla Tedescu Kurzzehenlerche.

chilandrína , nf Definitzione genia de pigione, de s'arratza de is atrapaditas Sinònimos e contràrios calandriedha, terraia Terminologia iscientìfica pzn, calandrella brachydactyla Tradutziones Frantzesu alouette Ingresu skylark Ispagnolu terrera común Italianu calandrèlla Tedescu Kurzzehenlerche.

cídhu , nm Definitzione pigione piticu chi faet su niu in su cannisone: est una de is arratzas chi emigrant e in d-unos cantu logos dhi narant turdu. In Sardigna funt de passada siguramente su acrocephalus arundinaceus = itl. cannareccióne e su a. schoenobaenus = itl. forapàglie Sinònimos e contràrios turdu Terminologia iscientìfica pzn, acrocephalus scirpaceus Tradutziones Frantzesu rousserolle effarvatte Ingresu reedwarbler Ispagnolu carricero común Italianu cannaiòla Tedescu Teichrohrsänger.

commúnu , agt: cumunu Definitzione chi est de medas, de totus, chi pertocat a totugantos, chi no tenet nudha de ispeciale Maneras de nàrrere csn: loris communus = sos laores chi si faghent a tiradura (fae, basoludundhu); genti comuna = chi no tenet incàrrigos, chi no manizat podere; àere in comunu = a cumone, totus paris Frases s’onorèvole at fatu carriera subra de sas palas de su bisonzu de sa zente comune ◊ ses de cussos batiados in cuile po no ti nàrrere béstia comune, de cussos chi no andhant mancu a fune! ◊ funt cosas mannas acontéssias a genti comuna 2. in comunu teniant terra e frutu, bestiàmine e cantu si est connotu Ètimu ltn. communis Tradutziones Frantzesu commun Ingresu common Ispagnolu común Italianu comune Tedescu allgemein.

crubixòni , nm: culingioni, culirgioni 1, culurzone 1 Definitzione culingioni o culurzone de terra, genia de pigione chi in Sardigna faet abbitu in atóngiu e ierru solu: in beranu si che torrat a tzucare Terminologia iscientìfica pzn, charadrius apricarius Tradutziones Frantzesu pluvier doré Ingresu plover Ispagnolu chorlito dorado común Italianu pivière dorato Tedescu Goldregenpfeifer.

crucugiòne, crucugiòni , nm: crucurxoni Definitzione genia de pigione, de paule, chi narant fintzes tzurruliu peis arrúbius Terminologia iscientìfica pzn, tringa totanus Tradutziones Frantzesu chevalier gambette Ingresu Redshank Ispagnolu archibebe común Italianu pettégola Tedescu Rotschenkel.

dúddure , nf: dúldure Definitzione trúturi, pigione matucu connotu totue in Sardigna, de sa genia de is culumbos, ma prus piticu: est númene chi si giaet fintzes a sa fémina prus istimada Sinònimos e contràrios dúidura, trútini* Frases s'intendhet càntigu de cidhis e de dúddures 2. in custa domo de fronte drommit sa dúldure mia Terminologia iscientìfica pzn, streptopelia turtur, s. decaocto Tradutziones Frantzesu tourterelle Ingresu turtledove Ispagnolu tórtola común Italianu tórtora Tedescu Turteltaube.

éni , nm: enis, éniu Definitzione genia de mata, tóssica, chi faet linna bona, tostada e forte meda: a sa birilla (frutu) chi faet dhi narant giurixedha Sinònimos e contràrios eli, linnarrúbia, longhivresu, tàsaru, tassu Sambenados e Provèrbios smb: Enis Terminologia iscientìfica mt, Taxus baccata Ètimu srdn. Tradutziones Frantzesu blaireau Ingresu yew (tree) Ispagnolu tejo común Italianu àlbero della mòrte o tasso Tedescu Eibe.

erbaleporína 1 , nf Definitzione genias diferentes de erba dhas narant cun custu númene Terminologia iscientìfica rba, Neoschischkinia pourrettii, Aira elengantissima, Aira caryophyllea, Poa trivialis, Parvotrisetum myrianthum Tradutziones Frantzesu pâturin commun Ingresu bluegrass Ispagnolu heno común Italianu fienaròla, trisèto Tedescu gemeines Rispengras (Poa trivialis).

farzía , nf: frazia 1, varzia Definitzione pilloni de santa Crara, una genia de orrúndhine chentza peis bonos po camminare e prus niedha: a sa prus connota dhi narant pantzaniedha, a un'àtera pantzabbianca (apus melba) Sinònimos e contràrios alighefórtighe, babbarotu, ibbirru 1, níghiri Frases in bolus de farzias ricamu pensamentus fundudus chei su mari… Terminologia iscientìfica pzn, apus apus Ètimu ctl. falzía Tradutziones Frantzesu martinet Ingresu swift Ispagnolu vencejo común Italianu rondóne Tedescu Mauersegler, Mauerschwalbe.

ferràssa , nf, nm: ferratza, ferratzu Definitzione genia de musciola o scrita, assimbígiat unu pagu a sa palaja ca est lada meda e de colore prus craru asuta, ma est manna meda, a forma de triàngulu e portat una coa a bisura de foete Sinònimos e contràrios ferradu 1 Terminologia iscientìfica psc, dasyatis pastinaca Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu raie pastenague Ingresu common stingray Ispagnolu raya làtigo común Italianu ferràccia, pastinaca comune Tedescu Gewöhnliche Stechrochen.

iltría , nf: istria, istriga, stria Definitzione pigione chi essit a denote, no tanti bene bistu ca nanca candho e ue cantat dhue capitat dannu Sinònimos e contràrios cucufiu, lúgula, nannicucu Frases istanote cantadu mi at s'istria ◊ s'istria est essida a s'afainu e sas mamas s'insoro creatura cun timore s'istringhent a su sinu (P.Sulis)◊ no fit, no fit debbadas custas notes passadas de s'istria su càntigu orrorosu! (P.Mossa)◊ fritas atitadoras lampant a su chelu tichírrios de istrias (F.Sechi)◊ e ite li times a s'istriga?! Terminologia iscientìfica pzn, tyto alba ernesti Ètimu ltn. striga Tradutziones Frantzesu effraie Ingresu barn owl Ispagnolu lechuza común Italianu barbagianni Tedescu Schleiereule.

passarícu , nm: passericu Definitzione genia de pigionedhu Sinònimos e contràrios fanetu, passaredhu, passarella Terminologia iscientìfica pzn, carduelis cannabina mediterranea Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu linotte Ingresu linnet Ispagnolu pardillo Común Italianu fanèllo Tedescu Bluthänfling.