Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

acarrongiài , vrb: acorrongiai, carrongiai Definitzione candho erbas e matas funt melòngias, cumenciandho a sicare, fàere a tzirbisas, a cannedhu, coment’e serrandhosi Sinònimos e contràrios acrissare, afrangillonai, aggrunciare, aggruncire, apigiare, arruntzai, atavellai, atribuntzire, frongire, granculai, iscrafangiai Frases is frunimentus de pedhi acorrongiaus funt tostaus e si tzacant: po cussu tocat a dhis passai s'ollu de seu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rider Ingresu to wrinkle (up) Ispagnolu arrugar Italianu raggrinzare Tedescu verschrumpeln, runzeln.

afrascillonài , vrb: afriscillonai Definitzione fàere totu a frascillonis, a tzirbisas de dónnia betu, nau de orrobba posta male, ammurigonada e fintzes de cosa chi est coment'e sicandhosi) Sinònimos e contràrios acarrongiai, afrangillonai, afrascionae, aggruncipire, aggruncire, ammaugionai, apigiare, arruntzai, atavellai, atripodhare, frongire, iscrafangiai, sirmigai | ctr. istirai, prenciai Frases si afriscillonat s'arrobba sciacuada ◊ sa camisa est afriscillonada o prenciada a imbidoni? 2. no bollu tenni sa menti afriscillonada de ideas noas e malas 3. nci bolit pagu a s'afriscillonai cussu portafógliu prenu chi portas! (Lai) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu froisser, entasser Ingresu to wrinkle, to bundle up Ispagnolu arrugar, hacinar Italianu sgualcire, affastellare Tedescu runzeln, zerknittern, bündeln.

aggranchizonàre , vrb Definitzione fàere totu a tzirbisas s’orrobba, ponendhodha male Sinònimos e contràrios acarrongiai, afrascillonai, aggrunciare, ammaugionai, apigiare, arruntzai, atavellai, frongire, granculai, iscrafangiai | ctr. istirai 2. giuchiat su coro aggranchizonatu che melachitontza Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu froisser, chiffonner Ingresu to wrinkle Ispagnolu arrugar Italianu sgualcire Tedescu zerknittern.

alloricàu , pps, agt: allorigadu, lorigadu Definitzione de alloricare; chi est fatu a lóriga, a unu túturu / allorigadu che unu nodu moltu = fatu a unu gantzu, própriu a lóriga Sinònimos e contràrios anedhadu, aprigadu, fronziu, ingruciupidu | ctr. istiradu 2. tra fàmine e fritu, allorigadu a unu gantzitu at a mòrrere in sa tana ◊ oji niedha e pili allorigada, fintzas in su faedhare zeniosa Tradutziones Frantzesu ridé, flétri Ingresu to wrinkle (up) Ispagnolu arrugado Italianu raggrinzito Tedescu runzelig.

allorimmedhàre , vrb: allorumedhare Definitzione fàere a lómboru, (nau de filu o cosas deasi), fàere a ballotas (nau de farra); in cobertantza, pinnigare, pigare a s'isfacia, a trassa, ma fintzes istare a s'atrollada cun ccn. Sinònimos e contràrios aggromare, aggromerare, aggromeredhare, allomborae, arrombulonai, arromulare, tròbere / acoconare Frases fintzas a s'incràs manzanu su cane si allorimmedhat in d-un'oredhu aisetandhe sa mere 2. chirca de no ti che l'allorimmedhare, a cussu, ca no ti lu catzas prus! ◊ Pedru ch'est allorimmedhadu cun Tatanu ◊ su batu si est allorumedhadu in cue Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pelotonner, tortiller, enrouler Ingresu to wrinkle, to twist Ispagnolu ovillar, retorcer Italianu aggomitolare, attorcigliare Tedescu aufwickeln.

arritzoníre , vrb Sinònimos e contràrios arritzai, frongire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu froncer, crêper Ingresu to wrinkle Ispagnolu encrespar Italianu increspare Tedescu kräuseln.

arruntzài , vrb: arrunzai, runzai Definitzione est su chi faet su fogu o su sole forte a sa pedhe e cosas deasi, chi dhas atzirbisonat, dhas faet totu a pinnigas; istare o pònnere coment'e allorigaos, acancarronaos (mescamente crocaos) Sinònimos e contràrios acarrongiai, afrangillonai, aggrunciare, ammaugionai, apigiare, atavellai, atripitzare, cascai, frongire, granculai | ctr. istirai Maneras de nàrrere csn: arruntzaisí (nadu de chie tenet fritu) = atuturàresi, istare atuturados; a. is codhus = incrubai de palas, leàrela cun passiéntzia candho una cosa andhat male, fàghere de codhos, comente faghet chie no ischit it'e rispòndhere; arrunzaisí a una parti = fràngheresi, pònneresi a un'ala Frases su tempus arrunzat totu is cosas ◊ si est arruntzau de sa bregúngia ◊ candu unu s'est istasiu dhi naraus chi est arruntzau ca portat sa pedhi frungia 2. it'est chi t'est pigau, ita tenis chi ti biu totu allochiau?! - dh'iat nau arrunzendu 3. arrunzadí a una parti: comenti ti permitis de fichiri turra in is chistionis nostras?! Ètimu ctl. arronsar Tradutziones Frantzesu froisser, se flétrir, se rider Ingresu to wrinkle up Ispagnolu arrugar Italianu contrarre, raggrinzire, corrugare Tedescu zusammenziehen, runzeln, falten.

atripitzàre , vrb Definitzione fàere a tzirbisas, a pinnigas Sinònimos e contràrios afrangillonai, afrascillonai, aggraminzonare, aggruncire, apigiare, arruntzai, atavellai, atribuntzire, frongire, granculai | ctr. istirai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu plier, chiffonner Ingresu to fold (up), to wrinkle Ispagnolu arrugar, chafar Italianu piegare, gualcire Tedescu falten, zerknittern.

carrugài , vrb: corrugai Definitzione fàere a tzirbisas una cosa, s'orrobba Sinònimos e contràrios acarrongiai, afrascillonai, aggranchizonare, aggruncire, apigiare, arruntzai, atribuntzire, frongire, iscrafangiai | ctr. istirai Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu plisser Ingresu to wrinkle Ispagnolu fruncir Italianu corrugare Tedescu falten.

cascài , vrb: cascare Definitzione fàere a piegas, a pinnigas, unu trastu a fortza de dhu aprapudhare; cannire, segare unu pagu Sinònimos e contràrios acarrongiai, afrascillonai, aggruncire, apigiare, arruntzai, atavellai, frongire, granculai, iscrafangiai / afilare 1, spistuai Frases su bistiri si cascat sentza de dh'incingiai 2. at cascau un'ossu Ètimu spn. cascar Tradutziones Frantzesu chiffonner Ingresu to wrinkle Ispagnolu arrugar, ajar Italianu gualcire, raggrinzare Tedescu zerknittern.

crispàre , vrb Definitzione fàere (prus che àteru s'orrobba) a pinnigas, a tavellas, a gajas Sinònimos e contràrios incrispire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu froncer Ingresu to wrinkle Ispagnolu arrugar Italianu increspare Tedescu kräuseln.

incrispíre , vrb Definitzione fàere a fròngias, a pinnigas, a gajas, fintzes fàere crispu faendho fortza Sinònimos e contràrios afrangillonai, afrascillonai, aggranchizonare, aggruncipire, aggrunciulire, apigiare, arruntzai, atavellai, crispare, frongire, granculai, iscrafangiai Frases altzèndhesi su collete de su gabbanu e incrispendhe sos codhos mazados dae su tribàgliu, aiat leadu sa falada de su caminu ◊ cun sas manos incrispidas, ma cun delicadesa, at leadu sa cara mia e mi narat comente depia fàghere ◊ at dadu sa móvida a sos ciclistas cun d-unu mucaloru ruju, totu incrispidu Tradutziones Frantzesu rider, froncer Ingresu to wrinkle Ispagnolu fruncir Italianu increspare Tedescu kräuseln.