batènte, batènti , nm Definitzione
pei deretu de una porta, ue acostit e si firmat sa genna candho serrat
Tradutziones
Frantzesu
battant
Ingresu
leaf
Ispagnolu
batiente
Italianu
battènte
Tedescu
Türflügel.
fògia , nf: fòglia,
foxa,
folla,
foza Definitzione
una de is partes de is erbas o de is matas (upm), de tanti formas ma prus che àteru lada e longa, ue si faet sa clorofilla: si narat fintzes de is partes de is frores (es. arrosa centuvollas), itl. pètalo, chi no funt àteru si no fògias mudadas de colore e de forma; pígiu fine de calecuna cosa / min. fozichedha, follita, follixedha / genias de fògia: lada, longa, a agu, a coro, a punta (a lantzita); folla picada, bichillitada, assarretada = cun is oros a dentighedhas, a puntighedhas; partes de una fògia: sa crosta (sa parte prus grussa, chi cumènciat de ue atacat a su fundu o a su cambu – su cambixedhu –, passat in mesu de sa fògia e s’ispartzit in filacitus o venas chi acabbant in is oros e formant su carasu o nerviadura), s'oru (a bortas picau totu a puntighedhas, a bortas a línia dereta, a bortas undhulau), pàgina (parte de fundhu, parte de pitzu)/ dhue at fitónimos meda chi leant su númene folla: f. de àcua (Potamogeton natans), de axedu (ciduledha, coraxedu 1), de funtanedhas (folladedha), de limoni (menteabe, Melissa officinalis), de nérbius (Sagittaria sagittifolia), de prata (Lunaria annua), de santu Giorgi o de ferru (acantu 2), de santu Nicolau (feurratzu), de santa Maria (Chrysanthemum balsamita), folla ’era (edra); erba de chimbe fozas = cincuvollas (Potentilla reptans, P. sterilis)
Sinònimos e contràrios
fogiuliu,
fròngia
Maneras de nàrrere
csn:
trèmere che foza = trèmere meda de s'assuconu, de sa timoria; lépiu che foza = lebiedhedhu; folla de origa = itl. padiglióne
Frases
tiu Antine aiat postu is istecas de unu paracu betzu acuadas in mesu de sa fògia ◊ candu is nais de sa figu si faint modhis cumentzant a essiri is primus follas ◊ bi at àrbures chi in atunzu iscútinant sa foza ◊ sa crésia est prena de gente ibertandho a ndhe ingòllere una fògia de pramma beneita ◊ in s'ortu bi est s'intempériu: est dendhe borta fintzas sa foza ◊ su sèmene tudhidu at bogadu sas primas duas fozas ◊ si fiat apatau in d-una mata sentza de folla ◊ custu piastu si faiat ponendho a budhire in d-una pingiadedha pódhine, o sèmene de linu o fògia de nabrighedha ◊ bai fintzas chi as a contai folla a cantu fúrriat bentu!
2.
fiat manna sa gana de fastigiai cun is piciocus in divisa e càncua arrosa no iat trigau a pèrdiri sa folla…
3.
si tremiat che sa folla, mischina! ◊ ajaja fit minuja e lépia che foza
Terminologia iscientìfica
rbr.
Ètimu
ltn.
folia
Tradutziones
Frantzesu
feuille,
feuillage
Ingresu
leaf,
leafage
Ispagnolu
hoja,
follaje,
pétalo
Italianu
fòglia,
fogliame,
pètalo
Tedescu
Blatt,
Laub.
infollitài , vrb Definitzione
bogare fògia, isparare, nau de is matas
Sinònimos e contràrios
follitai,
fozire,
ifogire,
infollai
| ctr.
irfozire
Frases
sa matixedha chi apu prantau est infollitendi: isperaus chi apat pigau bèni!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se garnir de feuilles
Ingresu
to leaf
Ispagnolu
hojecer
Italianu
méttere fòglie,
fogliare
Tedescu
sich belauben.
irfotzolàre , vrb: irfozolare Definitzione
girare is fòglios o pàginas de unu libbru, de unu giornale
Frases
si poniat sos otzales, si nche mintiat su pódhiche a buca pro l'imbusinare, chin su giornale vene ispartu, e comintzaiat a lèghere e a l'irfotzolare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
feuilleter
Ingresu
to leaf through
Ispagnolu
hojear
Italianu
sfogliare
Tedescu
durchblättern.
iscaltulàre , vrb: iscartulare Definitzione
fresare su pane, segare e istacare is duos pígios de su pane de fresa; passare s'ispola in s'iscàltula
Sinònimos e contràrios
fresai
Frases
si su pane no est bene pesadu no iscàltulat bene
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
effeuiller
Ingresu
to leaf through
Ispagnolu
separar las dos hojas del pan
Italianu
sfogliare,
staccare le sfòglie
Tedescu
entblättern.