Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

collégiu , nm: colléziu Definitzione is chi faent parte de un'organísimu pigaos o cunsideraos totus impare, totus a unu; logu inue arregollent gente, mescamente gioventude, po istudiare Sinònimos e contràrios adunàntzia, arrodeu, godheta 1, riunione / cunvitu 2. Bodale che teniat su fizu in colléziu istudiendhe Tradutziones Frantzesu collège, pensionnat, association Ingresu college, board Ispagnolu colegio Italianu collègio Tedescu Kollegium, Internat.

cumitàu , nm Definitzione númene colletivu: unu tanti de personas, cambarada de personas chi si ponent impare po un'iscopu (es. po fàere una festa, fàere una crica, una proposta) Sinònimos e contràrios obbreria Tradutziones Frantzesu comité Ingresu board Ispagnolu comité Italianu comitato Tedescu Komitee.

godhèta 1 , nf Definitzione gente totu atobiada apare po calecuna chistione Sinònimos e contràrios adunàntzia, arrodeu, riunione Tradutziones Frantzesu collège Ingresu board Ispagnolu colegio Italianu collègio Tedescu Versammlung.

língiu , nm: (lín-giu) linzu lizu 1 Definitzione donniuna de is costanas curtzas de unu carru, fata cun linnàmene po poderare sa cosa chi si càrrigat (linna, sacos prenos) Sinònimos e contràrios zerda Frases dhoi fiant carrus de dónnia ispétzia, a arrodas prenas e no, cun língius e cun carrubbas Ètimu ltn. ligneos Tradutziones Frantzesu ridelle de char Ingresu board Ispagnolu adral Italianu spónda del carro Tedescu Leiter.

sanidàde, sanidàdi , nf Definitzione su èssere sanu, sa salude; s'organizatzione chi pertocat sa cura de is maladias / ógiu de s. = zenia de meighina fata cun erbas Sinònimos e contràrios salude | ctr. mabadia Frases tui donas sanidadi a is malàdius 3. mi croco e mi batis una tassa de ógiu de sanidade po su dolore, ca mi torrat in trassa! (R.Sardella) Tradutziones Frantzesu santé Ingresu soundness, health board Ispagnolu sanidad, salud Italianu sanità Tedescu Gesundheit.

tàba , nf: tàbula, tàlua, tàua, tàula, tàura Definitzione linna de truncu mannu bogada o segada a pígiu grussu parívile, ma fintzes àteru materiale ladu, coment'e tàula (fintzes mesa) Maneras de nàrrere csn: tàula imbacada = allachedhada, colembra; t. de is libbrus = pàzine ue si ponet sa lista de sos capítulos, de sos argumentos de su líbberu cun s'indíssiu de sa pàzine ue comintzant; pamentu fatu a tàulas = tauladu; tàula de su benuju = arrodedha 1; tàula de su cherbedhu = s'ossu de su fronti; pònnere a unu in tàulas de letu = fagher rúere a malàidu, fàghereli male de dèpere istare in letu; conca de tàlua = tontu, chi no cumprendhet o no cheret cumprèndhere; tàlua apitzus, tàlua asuta e petza in mesu… = su tostoine; tàula de ortu = iscra; tàula franca = mànigu e allozu chi si daet in donu o a parte dae e in prus de sa paga Frases apu fatu sa barca cun tabas de suerxu ◊ eus fatu un'iscannu de taba 2. su ditzu narat: Amigu a tàula e frade a bisonzu! 3. ti ponzo in tàulas de letu, si ti gheto pódhiches! ◊ giamàdemi dutores de profetu a curare sos males chi mi agabbant in tàulas de letu Sambenados e Provèrbios smb: Taula Ètimu ltn. *taula Tradutziones Frantzesu table, planche Ingresu board, table Ispagnolu tabla Italianu tàvola Tedescu Brett, Tisch.

tabèdha , nf: taedha, tauledha, tavedha, toedha 1 Definitzione tàula pitica, fine; genia de pala de còere a màniga curtza; genia de taulita po ispruinare orrobba; tira de cosa chi si ponet a su bruncu de su porcu po chi no forroghet e a is bigos po no súere; fresa de casu, casigiolu mannu prus de chilu; a logos fintzes sa cabiga de su carru Sinònimos e contràrios taulita / ispàdula 1 Maneras de nàrrere csn: taedha de mele = pane o bresca de meli; taedha de ladru = sestu, cantu mannu de lardu comente si costoit salidu; taedha de prantàgia = arzoledha, tuledha de pranteri Frases tabedha pro tèndhere su pane ◊ su bene nostru est totu in custas manos gallosas, tostas che taedha ◊ lestras coment'e lampu, azurridas e revessas, a su colpu de sa taedha faghiant su fossu, iscudindhe! Ètimu ltn. tabella Tradutziones Frantzesu tablette Ingresu small board Ispagnolu tabla pequeña Italianu tavolétta Tedescu Brettchen.

tagéri , nm: talgeri, talleri, taxeri, tazeri, trazei 1 Definitzione trastu de coghina, orrugu retangulare de tàula grussa (mescamente de nughe o àtera linna bona, cun d-un'ischeadura a un'ala coment'e asa), a costaos prus apertos in artu, imbuidau, fatu tuvudu a manera de dhue pònnere e segare petza, a bisura de istrégiu; segundhu su costúmene, est un'apertura in sa gunnedha Sinònimos e contràrios mesale 1 / cdh. tadheri Frases fiat unu talleri de castàngia, mannu chi nci capiat aintru un'angionedhu ◊ s'ingennieri… afitau in su talleri e a coa abbruxau! ◊ parit torrendi arrivesa bufendi broru in su talleri! ◊ at postu su taxeri prenu de fà e lardu in pitzu de sa pingià po dhu mantènnere caente Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu planche à hacher Ingresu chopping board Ispagnolu tajo, tajador Italianu taglière Tedescu Hackbrett.

zèrda , nf: (sa zerda = sazèrda) cedra* gelda, tzerda Definitzione donniuna de is duas costanas de su carru, fata a linnàmene, po mantènnere sa cosa chi si càrrigat (linna, sacos prenos o àteru) Sinònimos e contràrios bratzolu 1, bratzulera, costana, língiu, palera Tradutziones Frantzesu ridelles du char Ingresu board Ispagnolu adral Italianu spónda del carro Tedescu Leiter.