impedhitzàdu , agt Definizione impedhitzau, chi si agatat, fintzes chentza dhu bòllere, introbicau in mesu de chistiones o cosas istrobbosas e pagu praghillosas Frasi como seo impedhitzadu in custa fatzienna (Z.Porcu) Traduzioni Francese empêtré Inglese got involved Spagnolo metido Italiano impelagato Tedesco verstrickt sein.

incaniàre , vrb Definizione no àere làstima nudha, su èssere malos che cane Sinonimi e contrari incanire 1, iscaniare Etimo srd. Traduzioni Francese être cruel Inglese to be cruel Spagnolo hacerse cruel Italiano èsser crudèle, non aver compassióne Tedesco grausam sein.

indepidàdu , pps, agt: inghepidau Definizione de indepidare; chi tenet dépidos, chi est càrrigu de dépidos / èssere inghepidau che a s'ànima de Giudas = ànimi niedhu, pecadore chi no si pentit 2. mi tia èssere fatu unu milordo, ricu de prata e de oro: curpa issoro so coltzu indepidadu ◊ cussu est indepidadu finas a codhos! Traduzioni Francese endetté Inglese indebted Spagnolo endeudado Italiano indebitato Tedesco in Schulden gestürzt sein.

insudhíre , vrb Definizione àere o pònnere in sudhos, pistighíngiu, pentzamentos Sinonimi e contrari acimbellai, apinnicare, assudhire Frasi deves fuire sos bios, ca ti podent insudhire e nòghere Etimo srd. Traduzioni Francese se préoccuper Inglese to get anxious Spagnolo preocuparse Italiano preoccuparsi, impensierirsi Tedesco besorgt sein.

intemperiàre , vrb Definizione fàere tempus légiu; batire o fàere a influentza Sinonimi e contrari temperare 2. ma at intemperiau, ocannu!… Etimo srd. Traduzioni Francese faire mauvais temps Inglese to be bad weather Spagnolo hacer tiempo malo Italiano far cattivo tèmpo Tedesco schlechtes Wetter sein.

iscaniài, iscaniàre , vrb Definizione no àere làstima, fàere su cane, tratare male Sinonimi e contrari incaniare Frasi Deus no iscàniat mai is chi si cunfessant pecadoris Traduzioni Francese être cruel Inglese to be cruel Spagnolo endurecerse, no tener corazón Italiano èsser crudèle, non aver compassióne Tedesco herzlos sein, mitleidlos.

iscascedhàe, iscascedhài , vrb: iscassedhai, iscassedhare, iscassidhare, iscassellare, scascedhai Definizione mòvere, essire de su giustu (nau fintzes de cumportamentu), no àere manu firma faendho una cosa, fàere unu movimentu pagu precisu, illascinare (e si narat fintzes de sa cosa chi si manígiat), fartare; fintzes betare de cuadhu Sinonimi e contrari allescinai, iscassedhire, mòere / millire Frasi fui seghendi a lepa, mi at iscassedhau sa manu e mi seu ingortu ◊ mi at iscassedhau sa manu: mi ndi apu ghetau tropu, de binu! ◊ pudendi in bíngia, si bit ca mi at iscassedhau sa manu e babbu si ndi est acatau ◊ nanca benias a is otu e funt is otu e mesu: iscassedhada s'ora ti est?! ◊ mi est iscassedhau s'ollu: immoi custa cosa est tropu cundia! 2. est iscassidhau in s'iscamedhadorju Etimo srd. Traduzioni Francese déconner, jeter, démonter Inglese to be wrong, to throw Spagnolo equivocarse, temblar, desmontar Italiano sgarrare, sbalzare Tedesco nicht genau sein, nicht genau gehen, werfen.

issentíre , vrb Definizione pèrdere su sentidu, nau fintzes in su sensu de provare unu dolore, unu dispraxere, un'ifadu mannu malu a padire o pistighíngiu, ispédhiu, disígiu forte Sinonimi e contrari ammachiae, arrabbidare, arrabiai, dischissiare, delliriare, fadhotai, irbariare, ischisciai 1 Frasi est issentindhe a dolore de dentes ◊ so issentindhe de custu manighinzu ◊ a sos duos annos dae su protzessu si est issentidu e nche l'ant tzacadu a manicómiu ◊ cudhos zogos bellos a bèndhere mi faghiant issentire ◊ sos candhidados sunt totu issentindhe in chirca de votos!◊ sos batos sunt issentindhe, a màulos, ca ant leadu fragu de peta! Etimo srd. Traduzioni Francese délirer Inglese to rave Spagnolo delirar Italiano delirare Tedesco irre sein.

istontorronàu , agt Definizione chi est coment'e leau a conca, leau a tòrronos de no cumprèndhere bene, de si pàrrere orruendho, de no istare prantau Sinonimi e contrari ibbadhinadu, scimingiau Frasi vièndhesi in mesu de cussu badalocu, ispramau e istontorronau, non dischiat a uve si che fughire Etimo srd. Traduzioni Francese qui éprouve des vertiges Inglese to be overcomed by dizziness Spagnolo mareado Italiano preso da vertìgini Tedesco schwindelig sein.

ladíre , vrb: latire Definizione èssere ladinu, bíere o pàrrere in manera crara, ladina Sinonimi e contrari bídere, làdere*, pàrrere Frasi de cantu fit brusiada in cara no si li ladiant sos ojos ◊ fint incuntzanne de prus e si lis latiat dae su portafógliu! ◊ su versu de Tucone si ladiat! ◊ sont sos prus ricos e si lis latit! ◊ ti lu ladis puru chi no ses nàschiu in domo! Traduzioni Francese être évident Inglese to be plain Spagnolo ser evidente Italiano èsser evidènte Tedesco klar sein.

mancài 1 , vrb: ammancai, mancare Definizione bènnere mancu, pèrdere, su dhue àere mancàntzia, farta, su no dhue èssere o èssere pagu de is cosas (aus. èssere, o fintzes àere si su sugetu de su vrb. no est precisu); fàere a mancu, fàere mancàntzias, cosas malas o chi no andhant bene mescamente contras a un'avertimentu o una régula (aus. àere) Sinonimi e contrari afaltai, miminare, scimai / istramancai | ctr. bundhare, crèschere, èssere, subercai Frasi s'iscuta chi so mancadu mi ch'est pigadu su late in su fogu ◊ sunt duas dies chi mi mancat su bestiàmine ◊ mi est mancadu custu traste: bidu mi l'as? ◊ li sunt mancadas sas fortzas ◊ a cancu cumpàngiu no fiant mancadas is iscrocorigaduras ◊ males za no ndhe mancat a neune ◊ in custu tretu, de intúnigu che ndhe cheret àteru: comente colo sa riga si bidet chi bi ndhe mancat ◊ nos at mancadu cosa dae domo ◊ mi at mancadu bestiàmine ◊ mi sunt mancadas sas berbeghes ◊ de brabeis e angionis no ndi at mancau prus 2. ei, no apo a mancare de fàghere su chi naras tue!…◊ no as mancadu de fàghere sa faina: lampu!… mandronatzu! ◊ atrus no iant mancau de nai cancu fuedhu in prus ◊ ndh'at contau de fatos in ca fut in Iugoslàvia!… ma ci no est mortu pagu dh'at mancau 3. mamma mia, perdònami si calchi borta apo mancadu ◊ sa curpa est sa tua ca as mancadu tue ◊ si apu mancau sèndiri pipia bollu èssi perdonara ◊ nàrami in ite apo mancadu pro meritare tanta pena! Cognomi e Proverbi prb: chie no mancat no est nàschidu Etimo itl. Traduzioni Francese manquer, faire défaut, commencer à manquer Inglese to be lacking Spagnolo carecer, faltar Italiano difettare, mancare, scarseggiare Tedesco mangeln, knapp sein.

mediài 1 , vrb Definizione essire coment'e médios, pigaos a machiore, fora de sèi, pèrdere is sentidos Sinonimi e contrari irmedhighinare, ismemoriai Etimo srd. Traduzioni Francese être hors de soi Inglese to be beside oneself Spagnolo estar fuera de sí Italiano èssere fuòri di sé Tedesco außer sich sein.

megài, megàri , vrb: amegai* Definizione m. a, de…: èssere apunta a…, acanta a…, èssere faghindhe… (si podet nàrrere de su presente e fintzes de su passau, imp.) Frasi megàt de si fai una barca ◊ eita megat de sutzedi? ◊ megas de mi fai su chilighiti ◊ murighendi in sèi in sèi si megàt: Oi etotu bollu imparai a ligi ◊ ita megas de arrallai? ◊ ita megas de fai? ◊ no intendis su chi megant de ti nai?! ◊ bah, dèu megu a nci andai: adiosu! Traduzioni Francese être sur le point de… aller + v. Inglese to be going to… Spagnolo estar para, estar a punto de… Italiano èssere nell'atto di… Tedesco im Begriff sein (Inf.), gerade.

mendigài , vrb: mindhigàre, mindigai, minnicare Definizione pedire sa lemúsina, fàere su pedidore; torrare, o èssere, a míndhigu Sinonimi e contrari lemusinai, pedie, pedulianare, mischinzare / abasciai, amenguai, immenguare, miminare, torrae / arrunzinare | ctr. donai, giare / errichire Frasi a unu mindhigu no li mancat it'e mindhigare ◊ cussos no si abbarrant a mannos a minnicare pasturas e mànnicos dae palas de sos àteros 2. est mindigada sa sustàntzia chi lompit a is fròngias Traduzioni Francese mendier, être en difficultés financières, vivre dans la gêne Inglese to beg, to be in shortage Spagnolo mendigar, vivir en la estrechez Italiano mendicare, èssere in ristrettézze Tedesco betteln, in beschränkten Verhältnissen leben, abgebrannt sein.

mischinzàre , vrb Definizione èssere o istare in mischinzia, a mindhighiu, in su pagu a tropu, in su bisóngiu, àere bisóngiu / m. de… = àere bisonzu de… Sinonimi e contrari arrunzinare Etimo srd. Traduzioni Francese avoir de la pénurie Inglese to be in shortage Spagnolo vivir en la estrechez Italiano avére penùria Tedesco mangeln, in beschränkten Verhältnissen leben, abgebrannt sein.

nechidàu , pps, agt: nichidadu, nichidau Definizione de nechidare; chi est tristu, ammurrionau po calecuna ofesa chi dhi ant fatu Sinonimi e contrari annicadu, annoxau, arrennegadu, inchietu, pirmatu | ctr. allegru, pregiosu 2. nichidau chin mimme ses? ◊ fit nechidau ca murghendhe no fit reséssiu a istrabiare in tempus una cacada de sa crapa ◊ Deus nechidau at nau ca si arrepentiat de àere fatu s'ómine! 3. sunt ghiraos dae sa gherra totu male fraganaos, imbetzaos chentza su tempus, nechidaos in totu sas cosas Traduzioni Francese fâché Inglese disturbed, out of temper Spagnolo airado, furioso Italiano adirato, inquïèto Tedesco ärgerlich, böse sein, zornig sein.

pecài, pecàre , vrb Definizione fàere male, pecaos, fartas chi tenent una responsabbilidade chi s'ischit e si sentit; foedhandho de cosa prantada, matedu, gente, machinàrios o àteru, àere o bogare difetu, andhare male, fàere farta in su funtzionamentu o cumportamentu Sinonimi e contrari faltare Modi di dire csn: pecare a origras = àere carchi pecu a origras, èssiri surdu, grai de origas, betàresi a surdu; pecare a macu, a tontu = àere carchi pecu de macos, de tontos Frasi nimmancu dèu ti cundennu: bai e no pechis prus! (Ev.)◊ su dinari non at un'ànima de sarvare, non pensat, non disizat, non furat, non pecat (G.Ruju)◊ chini pecat si perdit s'amistadi de Deus 2. eite a origras pecas: so tres oras cramèndhedi e tue totu nudha! ◊ is infertus podint pecai, si no funt fatus bèni Etimo ltn. peccare Traduzioni Francese pécher, faire défaut Inglese to sin, to be deficient Spagnolo pecar, cojear, tener defectos Italiano peccare, difettare Tedesco sündigen, mangeln, fehlen, mangelhaft sein.

pibincài, pibincàre , vrb Definizione nàrrere sèmpere calecuna cosighedha coment'e a briga, a lamentu, a refatzu, a pedidura ifadosa e fintzes po precisare prus a fine su chi si narat, giare ifadu foedhandho, istare a su pedi pedi Sinonimi e contrari achigulare, agenare, annischissai, apibiare, apurrire, arrosci, cascaviare, innaentare, memulare Frasi maridu miu mi naràt ca dèu fui imbecendi ca dhu pibincamu tropu ◊ cussu est sempri pibinchendi sentza de tènniri bisóngiu! ◊ no mi praxit a pibincai nudha a nemus: bollu su chi mi tocat! Etimo srd. Traduzioni Francese ennuyer, déranger Inglese to annoy Spagnolo aburrir, fastidiar Italiano annoiare, seccare, importunare Tedesco lästig sein, belästigen, stören.

rebbucàre 1 , vrb Definizione essire fora de s'istrégiu, de cantu est meda o tropu sa cosa; èssere bundhante, meda Sinonimi e contrari besciare, birare, gessare / abbundai Frasi s'abba rebbucat dai sa padedha 2. sos alimentos ocannu rebbucant Etimo itl. riboccare Traduzioni Francese déborder, abonder Inglese to abound, to overflow Spagnolo rebosar, desbordar Italiano trabboccare, abbondare Tedesco überlaufen, reichlich vorhanden sein.

sapèschere , vrb rfl: assabèschere* Definizione su si acatare de is cosas Sinonimi e contrari abbigiare, assaborire, saerare, sapire Frasi semus cumbintos, chene nos sapèschere, chi semus su chi manicamus e bivimus ◊ chene si ndhe sapèschere ripitint cosas chi fachiant sos mannos ◊ prima de apèrrere ojos, innossente, de vida e morte no ti ses sapéschiu (G.Zichi) Traduzioni Francese percevoir, apercevoir Inglese to be conscious Spagnolo concienciar Italiano èssere consapévole Tedesco bewußt sein.

«« Cerca di nuovo