bonacumàndhu , agt, nm Definizione nau prus che àteru de su minore, chi faet is misciones a bonugoro, chentza istare a dhu pregare, chi ponet mente Sinonimi e contrari cumandhíulu | ctr. malacumandhu Frasi bos prego fizos de bonacumandhu! Terminologia scientifica ntl Etimo srd. Traduzioni Francese obéissant, serviable Inglese helpful, obidient Spagnolo obediente, servicial Italiano serviziévole, ubbidiènte Tedesco gehorsam, gehorsamer Mensch, gehorsames Kind.

criatòne , nm Definizione pipiu pitichedhu Sinonimi e contrari creadura, fizaredhu, pipiu | ctr. mannu Etimo ltn. creatione(m) Traduzioni Francese petit enfant Inglese baby Spagnolo crío Italiano pìccolo bimbo Tedesco kleines Kind.

críu , nm Definizione pipiu piticu, maschitedhu, de naschidórgiu o fintzes prus matuchedhu / min. criedhu 1 Sinonimi e contrari creadura, criatone, nennu, pipiedhu | ctr. mannu Frasi armadu de rustràgliu, acò unu criu: cheret distrúere s'àlvure irmannidu ◊ su criu chi curret chirchendhe unu pacu de amore, niunu l'intendhet (L.Marielli)◊ sos crios istant currillandhe, in bidha ◊ candho fit bajanu no teniat oriolos e ne pensamentos de crios e ne de muzere pidinosa 2. est trancuillu che criu ◊ est pranghendhe che unu criu Etimo spn. crio Traduzioni Francese enfant Inglese baby Spagnolo crío Italiano bimbo Tedesco Kind.

fígiu , nm: fígliu, fiju, fílgiu, fillu, fitzu, fixu, fizu Definizione su fedu, sa criadura, su fiadu nou chi naschit de una mama e de unu babbu, siat mascu o fémina (e po cussu a bortas si precisat: fillu mascu, fintzas fiza fémina); css. cosa chi naschit o dipendhet de un'àtera (fintzes pillonàciu, prantonedhu nou)/ min. fizedhu, fizichedhu; segundhu sa dotrina cristiana, su Fizu est sa de duas Personas de sa Divinade, su Cristos Sinonimi e contrari cdh. fidhu Modi di dire csn: isetare unu fizu = (nau de fémina) èssere príngia; fàghere a fizu bonu = fai a bonu; fizu solu = fillu chi no tenit àterus fradis e ni sorris; fillu nàsciu a pisu = fizu de fémina baghiana; fillus nàscius totus a una brenti, fígios de loba = cróbinos; fillu de sa pudha bianca = unu chi benit parpadu, chi li faghent semper sa parte, privilleziadu; fizu de ànima, fixu de faci = pisedhu anzenu chi si leat coment'e fizu, a fizu etotu; fizu de tita = chi suet o at sutu de àtera mama; èssere a fizu bonu = a figionu, bene, benichedhu, itl. discretaménte; fàchere ccn. cosa a fizu vonu = a meda, a cusséssia, a piaghere Frasi serra s'enna, fígiu bonu! ◊ ascurta tui, fillu de arrempóriu de genti forti! ◊ a tènnere unu fizu solu est che a èssere a un'ogru: un'ifrunzitada… pérdida sa vista! ◊ ca est fillu solu dh'iat a pràxiri unu fradi ◊ seu andendi a cicai a fillu miu ◊ tue annas e torras, fiju meu! ◊ su fixu de Antonicu est torrau custu citzu! 2. e chie est, isse, su fizu de sa pudha bianca, chi no faghet nudha?! 3. cust'erba si ch'est sicada ma at bogadu unu muntone de fizos 4. su nugoresu lu favedho a fizu vonu ◊ eris sero cussos ant pesadu abbolotu e si ndh’ant dau una passada a fizu vonu, vae e chirca pruite! Cognomi e Proverbi prb: pro èssere fizu de re, menzus fizu de sa fortuna ◊ fillus de pesai, ferru de matziai ◊ fizu de batu sórighe tenet ◊ pecau de babbu dhu prangit su fillu Terminologia scientifica ptl Etimo ltn. filius Traduzioni Francese fils Inglese son Spagnolo hijo Italiano fíglio Tedesco Kind, Folge.

nignighédhu , nm: ninichedhu, ninnichedhu, ninnixedhu Definizione pipiu pitichedhu / su Ninnichedhu = su Bambinu Sinonimi e contrari nignu, ninnedhu, pipiu Frasi in sa butega de su mastruàscia s'intendhent pagos colpos de martedhu: unu bratzolu pro su nignighedhu e pro te, truncu immóbbile, una càscia Traduzioni Francese bambin, l'Enfant Jésus Inglese the infant Jesus Spagnolo niño Italiano bambinèllo Tedesco kleines Kind.

nígnu , nm: ninnu Definizione (f. –a) pipiu piticu, si narat a su pipiu creschendho fintzes de una deghina de annos, pruschetotu tzerriandhodhu; su Bambinu, Cristos a pipiedhu / min. ninnedhu, ninnitu Sinonimi e contrari pipiu / Bambinu Frasi so cue cun sos nignos innotzentes moltos prima chi abbas sacrosantas de prima culpa los fatant lughentes ◊ sa mama, netendhe sa persone, a sos ninnos lis dat basos e consizos ◊ cun santa umilidade e riveréntzia impare a sos pastores e tres Rese adora tue puru s'innocéntzia de su Ninnu celeste, si bi crese! 2. ninna mia bella, beni a mamma! 3. s'istella si fiat parada aundi fiat su nignu Gesús Cognomi e Proverbi smb: Ninnu Etimo spn. Traduzioni Francese enfant Inglese child Spagnolo niño Italiano bimbo Tedesco Kind.

picínnu , agt, nm: pitzinnu Definizione chi o chie est piticu de tempus: si narat de pipiu, de piciocu, de giòvono, ma fintzes de tempus de sa vida Sinonimi e contrari giòvanu, minore, pàgiu, piciocu, pipiu, pisedhu 3, pisinnu | ctr. béciu, mannu Modi di dire csn: p. puzone = pisedhu bíschidu, botosu; su prus p. = su fizu minore; p. vatiu = criadura leada a fiza de ànima, itl. adottato Frasi is ómines picinnos furint richiamaos: in bidha abbarrànt s'arretore, su podestade, su potecàriu, is féminas, is bècios, is pipios e is macos ◊ candu fuia picinnedhu dèu festis custus giogus ◊ muzere mia pitzinna barant'annos tenet como…◊ sa bighina sua est de carchi annu prus pitzinna ◊ est morta pitzinna: teniat chimbanta bàtoro annos! ◊ tue ndh'as pagu piús de sessanta, za ses pitzinnu ancora: sighi e canta! (Sale) 2. Mereu est mortu a pitzinnu: teniat vintinoe annos ebbia ◊ pitzinnos e pudhas imbrutant su logu Cognomi e Proverbi smb: Piccinnu, Picinnu Etimo ltn. pisinnus Traduzioni Francese juvénile, jeune, enfant Inglese juvenile, youthful, babe Spagnolo juvenil, pequeño Italiano giovanile, bambino Tedesco jugendlich, Kind.

pipía 1 , nf: popia, pupia 1 Definizione criadura fémina minore, pitica; pupedha fintzes fata a giogu, de istràcios o àtera cosa (pipia de tzapu, de tzàpulu); mància orrúbia chi essit in cara a chie est tocau de binu; a logos dhu narant a su màgiu po incracare e firmare sa pedra faendho incodau / sa pipia de maju = màtulu de frores chi leat su Cumponidori de sa Sartíglia pro beneíghere sa zente; pipia de isparau = màtulu de ispàrau; pipia de cixirianu = ispiga de moriscu; pupia mannaghe = pupa manna de istràciu chi bogaiant in crufessone po fàere pròere… Sinonimi e contrari picinna, pupa 1 / cdh. stedha / damma Frasi custus funta unu babbu e una mama chi tenenta una pipia ◊ sa pipia torrat a domu e contat totu a sa mamma 2. sas pupias no li serbint prus a zogare ca est manna ◊ giughiat duas pupias pro las dare a sas fizas ◊ fit ninnendhe popias de istratzu ◊ custas maias las faghiant a popia e lis ficaiant puntzas 3. fiast prus bella de sa pipia de maju! Cognomi e Proverbi smb: Pipia, Pippia Etimo srd. Traduzioni Francese petite fille Inglese child Spagnolo niña Italiano bambina Tedesco Kind, kleines Mädchen.

pipíu , nm, agt: pupiu Definizione criadura mascu, minoredha, o fintzes matuchedha ma sèmpere de pagos annos / su p. de tziu Làllara = ómine intradu in tempus, mannu, antzianu Sinonimi e contrari bibbigorredhu, pisedhu 3, pillosu 1 / cdh. stedhu 1 / minore Frasi bàsciu de s'ora no nascit pipiu ◊ fit una fémmina sola chin sete pipios ◊ su pipiu at iscapau a pei, at cumentzau a fuedhai ◊ est torrau a pipiu a fortza de becesa! ◊ a su pitzinnu su babbu l'at batidu unu pupiu de linna, a zogare 2. depeus lassai dogna isperdítziu e avesai sa genti, finas de candu est pipia, a si acuntentai de su chi tenit Cognomi e Proverbi smb: Pipiu / prb: àcua e frius annada de pipius Traduzioni Francese petit enfant, enfant Inglese babe Spagnolo niño Italiano bimbo, bambino, infante Tedesco Kind.

pisédhu 3 , nm, agt Definizione su cristianu candho tenet pagos annos: si narat de su piciochedhu (fintzes pipiu no tropu piticu), de su piciocu matucu, de su giòvono, ma fintzes (solu coment'e agt.) de ómine mannu no tropu antzianu (a/c.: candho si chistionat cun àtere, medas o pagos o unu solu, si narat fintzes in fràsias de meravíglia in forma pl.)/ su p. podet èssere: bonu, minore, mannu, bellu, cabosu, malu, abbistu, síncheru, faularzu, atrividu, botosu, paghiosu, arrebbugiu, mauchedhu, e àteru Sinonimi e contrari bibbigorredhu, pàgiu, picinnu, pipiu / giòvanu, minore, piciocu, pilocu | ctr. béciu, mannu Frasi sos pisedhos si daent a su zogu ca no tenent sos pidinos de sos mannos ◊ sos pisedhos minores… a s'asilo! ◊ a pisedhu fit unu rundhellu, ma a mannu at fatu una cambiada!…◊ pisedhos e pudhas imbrutant su logu 2. no fit betzu meda: fit ancora pisedhu candho est mortu ◊ che tenet prus de setanta annos ma cumparit pisedha meda 3. pisedhos mios, no bos faghet meraviza, custa cosa?! ◊ pisedhos mios, a ndhe cherides bídere de funtzione, a si che colare a sa resone chentza ndhe àere!… Cognomi e Proverbi smb: Piseddu Etimo ltn. pisinnus (cun àteru sufissu) Traduzioni Francese enfant, jeune garçon Inglese kid, child Spagnolo niño, chico Italiano bambino, ragazzino Tedesco Kind, kleiner Junge.

púpu , nm Definizione pipiedhu de naschidórgiu, ma fintzes de calecunu annu / min. pupitu Sinonimi e contrari creadura, criatone, fizaredhu, pipiu Frasi passendhe tremulades s'ervutza e sa foza che carignu innotzente de pupu risulanu ◊ ant àpidu su pupu apenas nadu ◊ anninnia, pupu bellu, chi ses bellu chei s'oro! Etimo ltn. pupus Traduzioni Francese petit enfant Inglese baby, child Spagnolo criatura, niño Italiano bimbo Tedesco Kind.

«« Cerca di nuovo