bàsca , nf Definizione caentu forte meda, mescamente su chi faet in istade candho su sole est temperau Sinonimi e contrari caldesa, caldura, calentori, calura | ctr. friscura, fritu Modi di dire csn: sentiri sa b. = patire de sa calura; bascas de sa morte = su s'intèndhere morindhe, sa calura de chie est morindhe Frasi fiant istontonaus de sa basca che canis torrendi de cassa ◊ chin totu s'andhalitorra, fintzas candho su calore fit basca, mi sentio additzau pro su travallu ◊ est una basca de morri… seu totu a pampadas! ◊ de sa basca no aviat dormiu nudha ◊ baschixedha est fendi… de s'iscallai! Cognomi e Proverbi smb: Basca Etimo ctl. basca Traduzioni Francese chaleur étouffante Inglese heat Spagnolo calor, ardor Italiano caldo intènso Tedesco Hitze.

caènte , agt, nm: cagente, caglienti, cajente Definizione nau de una cosa, chi portat una temperadura prus arta de comente est a su normale, nau de su tempus, chi est faendho caentu, a diferéntzia de una temperadura bàscia e pruscatotu a paragone de sa temperadura de su cristianu; temperadura artighina / èssere in cagente = in caentu Sinonimi e contrari caldu, callente, cheghente / caentu, calore | ctr. astroradu, fridu / frios Frasi de cust'abba no faghet a ndhe bufare: est caente che píssiu ◊ zughet sas manos caentes che late 2. sas túrturas rucrant sas costeras chircandhe sos caentes de beranu ◊ unu tempus fimis poveritos e cuntentos, temperaos a fritu e a cajente (Z.Deriu)◊ Maria est cicida in sa forredha, in su caente ◊ asuta de is forredhos dhu'est caente Etimo spn. Traduzioni Francese chaud Inglese warmth Spagnolo caliente Italiano caldo Tedesco warm.

caentósu , agt: cajentosu Definizione chi faet caentu, chi caentat, nau de unu logu, de una domo, de bestimentu Sinonimi e contrari callentosu, cheghentosu / caente | ctr. fridu Frasi sas béstias chircant locos caentosos pro pàschere Etimo srd. Traduzioni Francese chaud Inglese warm Spagnolo caliente Italiano caldo Tedesco warm.

caéntu , nm: cajentu, chelentu, chellentu Definizione temperadura artighina, prus che àteru po comente podet pràghere Sinonimi e contrari caldu, cazentu, cheghentu / basca, calura | ctr. frios, fritore Frasi pro maladia gai bastat a istare in caentu ◊ in beranu e in istiu in logos nostros che faghet caentu ◊ pònelu in su caentu, cussu piatu de cosa, pro no s'ifritare! ◊ ue bi at sole o fogu bi at caentu ◊ custas dies su tempus est in caentu Etimo srd. Traduzioni Francese chaud Inglese heat Spagnolo calor Italiano caldo Tedesco Wärme.

calàmmu, calàmu , nm Definizione basca forte cun umidore Sinonimi e contrari cama, camallóina, crucuju, fògora Frasi gi est pagu calamu, oi!…◊ cudhus merís de basca sentza de bentu fadiat unu calamu a segai a fitas! Etimo srd. Traduzioni Francese chaleur étouffante Inglese sultriness Spagnolo bochorno Italiano afa, caldo soffocante Tedesco Schwüle.

caldàna , nf: cardana Definizione basca forte in tempos de istade Sinonimi e contrari ansa, calmana, fogara, fogora, pampana | ctr. frios Frasi caldanas de inferru iscazant sa zente che catramu ◊ isse andhat donzi die a campu, a fritu e a caldanas ◊ mi so de abba frisca consoladu in dies sufocantes de caldana ◊ sas robbas sunt morzendhe de sidis a sa cardana de tríulas ◊ cun custas cardanas de sole, sa cosa prantada cheret abbada Terminologia scientifica tpm Etimo itl. caldana Traduzioni Francese chaleur accablante Inglese stuffiness Spagnolo caldo tórrido Italiano caldo eccessivo Tedesco Hitze.

càldu , nm, agt: cardu 1 Definizione caentu meda; chi est bene caente Sinonimi e contrari caentu, caldesa, cazentu / basca, calura / caente, càlidu, callente, cheghente | ctr. fridu, frios Modi di dire csn: betare cardu = fàghere caentu; ndhe li daet una calda e una frita = una càdria e una lena, ndhe li narat (o ndhe li pretenet) una chi no li piaghet e una chi li piaghet; caldu néulu, múliu = sa calura meda chi faghet candho, in istiu, s'aera est cuguzada de nues chi muntenent su calore incubadu e úmidu Frasi aiat leadu calchi colpu de aera essendhe a fora de domo dai su caldu a su fritu ◊ est die de cardu forte, oe! ◊ s'arba longa mi betat cardu ◊ si andhat a pei a caldu e a friscu, cun su cuadhu de santu Franchiscu! 2. fia pensendhe a sa die colada cun issu, a sos basos caldos chi m'intendhia ancora in sas laras ◊ fuit una bellesa a si samunare cun abba cheghente in cudhos lacos biancos de sos bànnios caldos ◊ candho sunt cotas, sas seadas si ammelant e si ponent caldas pro las manigare Etimo ltn. cal(i)dus Traduzioni Francese chaud, chalereux Inglese warm (th) Spagnolo caliente Italiano caldo, caloróso Tedesco Hitze, heiß.

càlidu , agt: càlliru Definizione chi est caente, chi tenet caentu; chi est de sustàntzia meda, nau de cosas de papare o bufare fintzes in su sensu chi est cosa cagiada; in cobertantza, nau de unu, chi tenet dinare, chi istat bene a dinare / culi càlida = (nau de fémina) chi est sèmpere a disígiu de ómine Sinonimi e contrari caente, caldu*, callente, cheghente / bascosu, calorosu, sustantziosu | ctr. fridu; isabbisabbi Frasi bi at istagione frita e bi at istagione càlida ◊ proite ti ses innudendhe: càlidu meda ses?! ◊ càlidu suore in sa cara che làgrimas li abbundhat (Grolle)◊ unu bentu càlidu fait undulai addàsiu s'erba ingroghida 2. custu binu est càlidu meda: dèu dh'ammisturu cun pagu pagu de àcua ◊ nuis càlidas si pesant in s'orizonti ◊ s'ozastru est linna càlida pro assidare (Z.Porcu) 3. custa no est ispesa de poder fàghere: tantu za semus càlidos meda! Traduzioni Francese chaud, tiède Inglese warm Spagnolo cálido Italiano caldo, tièpido Tedesco warm, lau.

callènte, callènti , agt, nm: cazente, caxente, caxenti, chelente, chellente Definizione chi tenet caentu, chi est in caentu; chi tenet fortza, chi istat bene (chi tenet cosa, errichesa): nau de fémina, fintzes chi est in more Sinonimi e contrari caente*, caldu, calgenti, cheghente / caentu, cazentu | ctr. fridu, frios Modi di dire csn: caxente che fogu = caente meda, budhidu; fatzat callenti e arriat sa genti! = su chi contat est a èssere bestidos, de no tènnere fritu (e prus pagu contat sa bellesa de sa bestimenta o de sa cuguzura) Frasi s'abe cheret logu callente e fiores ◊ como sunt aeritas cazentes ◊ is pàrdulas chellentes si issundhint cun su sutzu de su limone e s'ispertzant de tzúcoro ◊ a is agiudadores si donàt su turredhu, su pistocu callente o durces fatus in domu ◊ ge no ti ndi at a dipendi cancunu dannu, de cussa puntura?… ponidí bàngius di axedu callenti! 2. sa carri donat e pedit callenti, carignus e cunfortu ◊ no portai lentzoru de linu ma una mantixedha de piu, però gei mi ndi fera de callenti! 3. si est afancedhada cun su datori e dhi at fatu giai unu pipiu: brut'ègua, gei dh'at agatada callenti! Traduzioni Francese chaud Inglese warm (th) Spagnolo caliente Italiano caldo Tedesco warm, Wärme.

camallóina , nf Definizione basca forte de istade cun aera úmida, chi faet sudorare: paret chi s'ària siat ballandho Sinonimi e contrari calammu, crucuju Terminologia scientifica tpm Etimo srd. Traduzioni Francese chaleur étouffante Inglese sultriness Spagnolo calor bochornoso Italiano caldo afóso Tedesco Hitze.

suàre , vrb: assuae, subare, suvare Definizione nau prus che àteru de is animales, èssere o bènnere in more / fémina suada = in suatzone, in chirca de ómine Sinonimi e contrari ingrilliri, seguzare Etimo ltn. subare Traduzioni Francese entrer en chaleur Inglese to be on heat Spagnolo estar en celo Italiano andare in caldo Tedesco brunsten.

«« Cerca di nuovo