addrómu , nm Definizione su singiale chi abbarrat in terra de chie dhu’est passau Sinonimi e contrari arrasta, frata, ilmina, peada, peita, trata / signale 2. meda tempus fit colau lassandhe s’addromu suu in sas caras de sa zente Etimo srd. Traduzioni Francese vestige Inglese vestige Spagnolo rastro, huella Italiano vestìgia Tedesco Überrest.

apeitàda , nf: apetzicada Definizione posta de pei, su sinnale o arrastu chi abbarrat in terra comente si ponent is peis mescamente in logu ue prus si podet bíere Sinonimi e contrari apeicu, peada Etimo srd. Traduzioni Francese empreinte Inglese footprint Spagnolo huella Italiano imprónta di piède, di scarpa Tedesco Spur.

apodhicàda , nf: apodhigada Definizione su istare aprapudhandho, tocandho, totu; posta de pódhighe, marcu abbarrau de is pódhighes Sinonimi e contrari apódhicu 2. custos bidros, si los abbàidas, sunt totu apodhigadas ◊ frobbi cussu móbbile ca est totu apodhigadas! Etimo srd. Traduzioni Francese empreinte digitale Inglese fingerprint Spagnolo huella de los dedos Italiano imprónta delle dita, imprónta digitale Tedesco Fingerabdruck.

apódhicu , nm: apódhigu Definizione posta de pódhighe, marcu de is pódhighes apitzu de sa cosa chi si tocat / avb.: a s'apódhigu = a s'apràpidu Sinonimi e contrari apodhicada, apodhiconzu Etimo srd. Traduzioni Francese empreinte digitale Inglese fingerprints Spagnolo huella dactilar Italiano imprónta digitale Tedesco Fingerabdruck.

ilmína , nf: immina 1, irmina, olmina*, urmina Definizione s’arrastu chi abbarrat in terra coment’e singiale chi at passau gente o animales, o fintzes cosa chi orruet a terra comente si andhat o si passat Sinonimi e contrari addromu, apeicu, arrasta, arrestallu, frata, frusa, iltiga, peada, peita, peuta, trata Frasi s'immina frisca de sos pes umanos giughes ancora crara, o Luna Traduzioni Francese trace Inglese footprint, track Spagnolo huella Italiano órma, tràccia Tedesco Spur.

iltíga , nf: istiga Definizione su singiale chi abbarrat (pruschetotu in terra) de comente at passau ccn. o ccn. cosa; totu su chi abbarrat de su chi at fatu sa gente in is tempos passaos Sinonimi e contrari apeicu, ilmina, sémida Frasi as lassadu sas istigas in su caminu ◊ sos carros ant lassadu istigas de paza ◊ at sighidu s'istiga de s'ebba ◊ as caminadu subra de s'abba ma su pè tuo no bi at lassadu istiga 2. sunt chirchendhe sas istigas de sos nuraghes ◊ tripiadu mi as pro chimbant'annos ponzendhe fatu a s'istiga de sos mannos! (M.Dore)◊ sighi s'istiga de s'arte! ◊ ue passas tue lassas istigas de amore ◊ inue est passadu, Pedru at lassadu istiga luminosa de sas préigas suas ◊ si no coitat, de a nois no ndhe agatat ne umbra e ne istiga! Etimo crsn. vistiga Traduzioni Francese trace, empreinte, vestiges Inglese footmark, vestige Spagnolo huella, vestigio Italiano tràccia, órma, vestígia Tedesco Spur.

imprènta , nf Definizione genia de marcu o singiale chi abbarrat ponendho calecuna cosa mescamente a incracadura; machinàrios e istabbilimentu po iscríere líbberos, giornales e àteru e fintzes s'iscritura de òperas a machinàriu / s'i. de sa muneda = zenia de mógliu pro imprentare dinari Sinonimi e contrari arrastu, sémida / assempru, assimitzu, bisura / istamperia Frasi preparo un'abbarzu cun s'intentu de dare a sa natura s'imprenta de sas manos mias ◊ at lassadu s'imprenta de su pè 2. isse cheriat assemitzare a sos cusinos e chircaiat de si dare imprentas e maneras de ómine vonu ◊ già giuches imprentas vonas!… 3. no eus pótziu passai a s'imprenta totus cudhas òperas dignas de èssiri pubblicadas Etimo spn. emprenta Traduzioni Francese empreinte, frappe, cachet, typographie Inglese imprint, mint mark, seal, printing works Spagnolo huella, imprenta, cuño Italiano imprónta, cònio, sigillo, tipografìa, stampa Tedesco Abdruck, Prägestempel, Siegel, Druckerei, Druck.

iscóbiu , nm: iscóviu, scóviu Definizione su iscobiare; css. cosa chi ndhe inditet o siat singiale de un'àtera Sinonimi e contrari irmendhu, indíscia, uspile Frasi iscóbiu nos fatesit de s'ingannu 2. sighendhe a custu puntu inoghe no che restat iscóbiu de ae ◊ de su chi ant fatu bi ant lassadu s'iscóbiu ◊ bi est abbarradu s'iscóbiu de comente bi ant fatu cosa ◊ innantis o apustis custa cosa at a essiri a iscóviu! Etimo srd. Traduzioni Francese empreinte Inglese trace Spagnolo huella, señal Italiano tràccia, rèsto Tedesco Spur, Rest.

olmína, olmínu , nf, nm: ilmina, olminu, ormina, urmina Definizione s'arrastu chi abbarrat in terra coment'e singiale chi at passau gente o animales, o fintzes cosa chi orruet a terra comente si andhat o si passat; s'arrancu chi lassat su lèpere comente passat / andhare a ormina = andendi e lassendi arrestallus, andendi e perdendi sa cosa chi si portat Sinonimi e contrari addromu, apeicu, arrasta, arrestallu, frata, iltiga, peada, peita, peuta, trata Frasi s'abe e sa mariposa ant sighidu onzuna s'olminu sou ◊ l'ant connotu a s'ormina chie fit su chi est intradu a furare Etimo srd. Traduzioni Francese trace Inglese track, trail, footprint Spagnolo huella Italiano órma Tedesco Spur.

peàda , nf Definizione posta de pei, su singiale chi abbarrat mescamente in terra de comente dhue at passau ccn. / sighiri is peadas de unu = pònnereli fatu, fintzas chircare de fàghere a sa matessi manera de acordu cun sas ideas suas Sinonimi e contrari addromu, apeicu, arrasta, arrestallu, frata, ilmina, pedutu, peita, trata Etimo srd. Traduzioni Francese empreinte Inglese footprint Spagnolo huella Italiano órma Tedesco Spur.

sémida , nf: sémita Definizione passadórgiu, genia de camminu; singiale lassau o abbarrau de calecuna cosa, fintzes sa spétzia o mota de comente unu si sentit in s'ànimu Sinonimi e contrari àndara, andhamenta, caminu, guturinu, mòri / apeicu, ilmina, iltiga, indíscia, ségiu, signale, sinzolu Frasi agato sémidas de tràvigu ◊ sa frommija andhendhe e torrendhe a su frommijalzu faghet sas sémidas ◊ atraessamus sa sémida olvidada ◊ medas intrant traitos in cussas sémidas chi giughent a sa ruina ◊ siazis veneitos e fatatos sichinne sa sémita de sos mannos! 2. oras oras li pompiabat sa cara in s'isperàntzia de li bíere sémidas de bida ◊ l'ant buscadu in dogni logu, ma de su marroculone no ndh'esistiat sémida ◊ sas sémidas de su fumu si che andhant cun su bentu Etimo ltn. semita Traduzioni Francese sentier, trace Inglese path, trace Spagnolo senda, camino, huella Italiano sentièro, tràccia Tedesco Pfad, Spur.

signàle, signàli , nm: singiale, singiali, sinnabi, sinnai 1, sinnale, sinnali, sinzale Definizione css. cosa (iscritura, colore, figura, sonu o àteru) chi si ponet o faet po inditare, distínghere o giare a cumprèndhere calecuna cosa, o chi est indítziu de s'ite o chie (precisu o nono) chi dh'at fatu dipèndhere Sinonimi e contrari arrastu, indíscia, intzínniu, macru, sémida, síngia, sinneba, sinzolu / símbolu, significu Modi di dire csn: pònnere sinnale a unu = iscudiridhu tanti de dhu lassai cun ccn. guastu; is sinnalis de s'isposu = sos donos, s'oraria chi s'ómine donat a sa fémina cojendhe; po tali sinnali = po cussu motivu; s. istradales = indíssios chi si ponent in oros de istradones e carrelas, de diferentes zenias e colores, mescamente pro chie si moet in màchina; su s. de sa rughe = sa rughe chi si faghet tochèndhesi cun sa punta de sos pódhighes de sa destra in cherbedhos, in mesu de petorras, in su codhu mancu e destru, ma fintzas sos primos duos pódhighes de sa manu (sos inditziales) postos a rughe (e a gantzu) zurèndhesi Frasi si ant fatu su sinzale de sa ruche e si sunt imbrenucadas ◊ chi no alluit est singiali malu ◊ at dau sinzale chi est galu bibu e sanu ◊ mi at fatu sinnai a mi abarrai a sa muda ◊ frebba sentza sidis: signale malu! ◊ ohi pitzinna astrada, ahi malassortada, como mi sunt prus craros sos sinzales! ◊ cun sa Cruxi, agguardada siat sa buca de mali: cun custu santu sinnali tenidha sempri segliada ◊ sinnale malu si no est torradu a como: fossis at tentu istrobbu ◊ s'arroda passendi lassat su signali ◊ is brabeis po sinnali portant is origas ispitzadas 2. s'isposu at mandau is signalis a s'isposa 3. de s'erba in cudha tanca no bi fit mancu su sinnale, mancu tudhu! ◊ chi no ndhe campet unu pro sinnale! ◊ mancu po sinnale bi ndhe at abbarradu! ◊ dhoi fut unu mascu incorradori e po tali sinnali, poita sèmpiri atumbada, unu corru dhi ammancàt ◊ su cómbidu o s'imbiatu sunt sinnales de comente unu càrculat s'àteru Cognomi e Proverbi prb: chini pigat e non ponit, signali dhoi lassat Etimo ltn. signale Traduzioni Francese signal, symbole, symptôme, empreinte Inglese signal, symbol, symptom, mark Spagnolo señal, seña, síntoma, huella Italiano segnale, ségno, sìmbolo, sìntomo, imprónta Tedesco Signal, Zeichen, Symbol, Symptom, Spur.

tràta , nf Definizione indítziu (es. posta de pei, sinnale de iscarpa, de peis) chi abbarrat de comente at passau gente, bestiàmene, àteru: fintzes òperas, su chi unu faet e chi abbarrat apustis suo Sinonimi e contrari addromu, arrasta, arrestallu, frata, frusa, ilmina, peada, peita Modi di dire csn: picare sa t. = leare s'ormina, andai avatu de is arrestallus; leare sa t. a…= agatai is arrestallus fintzas a…; cane de t. = cani de cassa, tratiadore Frasi su grodhe si connoschet a sa trata ◊ at dassau sa trata de sos pedes ◊ ti abbizas ch'in su mundhu ses colau chentza lassare trata, che nabiu (B.Filindeu)◊ si ponent in chilca, cun sos canes addainanti, sighendhe sas tratas ◊ no dassamus trata in su colare ◊ che apo leadu sa trata de su bestiàmine meu fintzas a su cuile sou 2. ti afranzo, fizu, pro chi crescas onestu e birtudosu e lasses tratas de ómine galanu Etimo ltn. tracta Traduzioni Francese empreinte Inglese mark Spagnolo huella Italiano tràccia, imprónta Tedesco Zeichen, Spur.

«« Cerca di nuovo