ammarturàe, ammarturài, ammarturàre , vrb: ammarturiai, ammarturiare, marturare Definizione orrúere a malàidu a tempos longos, màrtire, chentza ndhe pòdere sanare; nau cun arrennegu, abbarrare a tropu in letu, istare sèmpere crocau, chentza trebballare Sinonimi e contrari irmalaidare Frasi nos diamus ammarturiare labandhe a modhe in su ribu! ◊ aite isto in su letu, a mi ammarturare peus?! ◊ no si podiat movi poita de otu annus si fut ammarturau 2. at fatu su letu e si nc'est ammarturada! Etimo srd. Traduzioni Francese demeurer infirme Inglese to fall ill for a long time Spagnolo enfermar de forma crónica Italiano ammalarsi a lungo Tedesco lange erkranken.

comentesisíat , avb: cumentisisiat Definizione de una manera chi no faet a dhu nàrrere, male meda de salude o de poberesa, in poberesa meda; in cale sisiat manera (fintzes cng. cun chi) Sinonimi e contrari comentecasiat Frasi est ca semus comentesisiat, sinono za bi fimus andhados nois puru a sa festa! 2. bi cheret chi sonent sos cannones sas allegrias de sa libbertade? Ma comentesisiat su pópulu oprimidu ndhe ischidade! Etimo srd. Traduzioni Francese d'une très mauvaise manière Inglese no matter (how) Spagnolo de forma mala Italiano in pèssimo mòdo, in una condizióne purchè sia Tedesco recht und schlecht.

costagòsta , avb Definizione manera de andhare in paris in logu chi faet a costera; manera de foedhare chentza arrespòndhere a tonu giustu po no bòllere arrespòndhere a sa pregonta Sinonimi e contrari palabala Frasi che so essidu costagosta chirchendhe sa robba ◊ sas istradas in logu de monte las faghent colare costagosta finas a che assuprire a subra 2. arguai a los tocare, ca che essint palabala costagosta! ◊ candho li apo chircadu su dépidu che est essidu costagosta Etimo srd. Traduzioni Francese évasivement Inglese evasively Spagnolo de forma evasiva Italiano in mòdo evasivo, evasivaménte Tedesco ausweichend.

fòlma , nf, prep: forma, fromma Definizione is línias, is oros chi giaent assimbígiu distintu a totu is cosas, ma fintzes su chi bastat po giare una bisura a calecuna cosa; genia de aina o istrégiu chi si ponet a segare o a fàere cosa sèmpere oguale (es. pasta, biscotos, pabassinos); trastu po mantènnere firma calecuna cosa a manera de pigare una bisura o mannària diferente; coment'e prep. si narat po istabbilire unu límite / forma chi… = apenas chi…, comente…, a manu a manu chi… Sinonimi e contrari figura, modellu, mógliu / cufromma Frasi custa poesia est posta in forma de chistionu ◊ cussa picioca portat is formas e sa caminada de una bagadia ◊ su tziu est ispinghendhe unu carredhu a forma de casseta 2. su mastru ponet in fromma sas iscarpas ◊ nci funt is formas po fai figuras de terra o de ghísciu 3. atendiai su pei forma su lentzolu ◊ forma su stampu su babballoti ◊ fromm'a s'intentu meu mi recreo (Piras)◊ mi ant arrestau, ma fio ispetandhe de dha finire forma s'innotzéntzia ◊ forma a s'ispesa depiat èssere su balanzu! 4. cumentzant illuegus a si fai burlas de issu forma chi si funt sétzius ◊ s’est cuau in s’ortu a fosili parau po isparai su furoni forma chi s'iat a èssiri pesau in su muru ◊ in domu seu pagu trancuilla, forma ca imbèciu crescit su dolori (G.Zedda) Cognomi e Proverbi smb: Forma Terminologia scientifica ans Etimo ltn. forma Traduzioni Francese forme, moule Inglese mould Spagnolo forma, molde Italiano fórma, stampo Tedesco Form.

incujàre , vrb Definizione fàere calecuna cosa a un'ancuju, a unu gànciu Sinonimi e contrari ancujare*, aunchinare, incruai, indrúchere, tròdhiri | ctr. istirare Frasi sa zente isulana no incujat s’ischina a s'ocupatzione romana Traduzioni Francese baisser, courber Inglese to bend Spagnolo doblar en forma de gancho Italiano piegare ad uncino, curvare Tedesco biegen.

ischeàre , vrb: ischejare, ischiare 1 Definizione pigare e bogare de sa chea, o fintzes fàere su fossu coment'e a iscartadura po ndhe bogare una mata de fundhu; fàere coment'e unu fossu segandho a tundhu (de s'orrobba, de sa pasta téndhia o àteru) coment'e intrandhoche a mesu e torrandho a s'oru po dhi giare una forma, coment'e a cuidu, a curva (es. po fàere s'inghíriu de su tzugu, de su codhu, in bestimentu: is malloredhos – macarrones tundhos – s'ischeant a istrecadura cun su pódhighe mannu)/ i. un'imbreaghera = scexiai Sinonimi e contrari incheare, ischifire, scotai Frasi s'ischeat su carbone ◊ si li est alluta sa piatza belle e pronta a ischejare ◊ est andhau a ischejare sa chisina, in sa piatza brusiada 2. su tretu de su suircu e de su trugu s'ischeat, in sa robba, pro chi su traste potat rúere menzus ◊ su piu cheret ischeadu a rodilla pro lu fàghere a bicos ◊ amus fatu macarrones tundhos ischeados a manu ◊ pisedhos, deo los ischio, sos macarrones, e bois los abberides e los cumponides chi no essat s'unu dae s'àteru! ◊ sos macarrones tundhos s'ischeant cun sa mata de su pódhighe mannu Etimo srd. Traduzioni Francese creuser, donner une forme Inglese to hollow out, to shape Spagnolo ahuecar, cortar dando una forma Italiano incavare, sagomare Tedesco aushöhlen, modellieren.

iscufidàda , avb: iscunfidada Definizione a s'i. = a s'ispessada, candho unu no si dh'est ibertandho Sinonimi e contrari fidada, irfidiada, ispensada Frasi l'ant trampadu a s'iscufidada ◊ si fóscigat che colora e a s'iscufidada daet sa mossigada ◊ li at leadu su fizu a s'iscunfidada (T.Rubattu)◊ che un'isfoetada iscuta a s'iscunfidada mi as pienu su coro de assuconu Etimo srd. Traduzioni Francese traîtreusement Inglese treacherously Spagnolo de forma traicionera Italiano proditoriaménte Tedesco verräterisch.

óbiga, óbighe , nf, nm: ópica, ópiche, ópicu, úpigu Definizione arretza a forma de sacu, acapiada a una pértia, po piscare trota, fata cun pigionatzos de ollastedhu de erriu (ma a logos fintzes gamu, àghimu); in cobertantza, brulla mala, fura / min. obighedhu Sinonimi e contrari arraciallu, arretza, filau, ganghiledhu, trotiadore / ghelea, giogada Modi di dire csn: fàghere s'óbiga = nadu in suspu, fàghere una cosa in debbadas, fàghere una cosa seguramente irballada; tortu che un'óbiga = dortu a unu gantzu (nadu de ccn., chi no arrexonat e no ponet mente) Frasi fint in su riu trazendhe s'óbiga prena de trota e ambidha ◊ tiu Gabini abiat pistau àndhalas de piscadore, cun arretzas a codhu, su berticale e s'ópiche 2. si cumandhas a isse già la faghes s'óbiga: mancu t'iscurtat! ◊ si ti pones a isse a sótziu già la faghes s'óbiga!…◊ bi est istada sa ruina de s'annada mala e de sas óbigas Terminologia scientifica ans Traduzioni Francese filet de pêche en forme de sac Inglese sack net Spagnolo red en forma de saco Italiano réte a sacco Tedesco sackförmiges Netz.

«« Cerca di nuovo