annervosàre , vrb Definizione fàere nervosu, giare o pigare a nérbios, giare aggheju fintzes a candho unu perdet sa passiéntzia Sinonimi e contrari alteriare, annervare, ifadare, spaxiai Etimo srd. Traduzioni Francese énerver Inglese to get on s.o.'s nerves Spagnolo irritar Italiano innervosire Tedesco nervös machen.

annuài 1 , vrb: annuare, nuare Definizione carragiare de nues (deunudotu o in parte a tretos), su si pesare nues in s'aera (vrb. aus. èssere o fintzes àere); in cobertantza, essire tristu / annuaisí a logus a logus = annuare a nues lascas, itl. ragnare Sinonimi e contrari abbudhonare, annuidai, cuculare, incuculare, incumbuxae | ctr. isclarire, ispalaciae Frasi s'aera si est annuendhe, paret in chirca de pròere ◊ si s'annuat cuguzat su sole e faghet fritu ◊ oe no bi at annuadu Terminologia scientifica tpm Etimo srd. Traduzioni Francese obscurcir, assombrir Inglese to get cloud Spagnolo nublar Italiano annuvolare, rannuvolarsi Tedesco sich bewölken.

aorcàre , vrb: aoscrare Definizione arrennegare meda, tanti de pàrrere un'orcu Sinonimi e contrari acroconai, afutare, airai, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, inchibberare, inchietae, inchighiristai, inchimerai, incrabudhire, infelai, infuterare Etimo srd. Traduzioni Francese s'emporter Inglese to get angry Spagnolo encolerizar Italiano incollerire Tedesco sich erzürnen.

apapinàre , vrb Definizione istare, abbarrare o èssere coment'e ammammalucaos, su si troboire foedhandho; pigare s'àteru a ingannu, in trampa Sinonimi e contrari impampinare / coglionai, colovrinare, imbovai, ingannai 2. pro apapinare sa zente su deputadu est torradu a preigare in piata boghendhe a pizu promissas Etimo srd. Traduzioni Francese s'embarbouiller Inglese to get flustered Spagnolo embarullarse, trabucarse Italiano impappinare Tedesco sich verhaspeln.

arnài , vrb: arniai Definizione pònnere s'arna, pàschere de s'arna Sinonimi e contrari abbrumai, imbremigai, infarraciai, pipionire, pubujonare Frasi su pruini arnat sa robba de lana ◊ su tempus at arniau su comodinu Etimo srd. Traduzioni Francese se vermouler Inglese to get worm-eaten Spagnolo apolillar, carcomer Italiano tarlare Tedesco von Motten zerfressen sein.

arremadiài , vrb: arremmadiare, arromadiai, arromadiare Definizione pigare o ingòllere rema, arremadiu Sinonimi e contrari acatarrare, arrasfriai, arremare, arrumai Etimo srd. Traduzioni Francese s'enrhumer Inglese to get cold Spagnolo resfriarse, constiparse Italiano infreddarsi Tedesco sich erkälten.

arrodeàre , vrb: arrodiai, arrodiare, orrodeare, rodiai Definizione andhare a rodeu, a s’inghíria inghíria comente faet s’istore in s'ària, andhare in giru de innòi e de inní, istare a rodeu, su si pònnere a inghíriu de ccn., istare a su gira gira acanta a calecuna cosa abbaidandho po che dha furare o fintzes po fàere dannu; fintzes pònnere cosa coment’e fascadura po aguantare / andhare arródia arródia = bagamundai, abarrai andendi totu a ingíriu Sinonimi e contrari arrodare 1, arrogliai, inghirare Frasi si li fint arrodiados in giru curiosos de ischire ◊ sa zente est acudida e si est arrodeada in sa piata ◊ si che sunt mortos sos chi fint arrodeandhe contra a sa vida tua (N.Rubanu)◊ is carrogas funt arrodiendi in su celu ◊ is merxanis arrodiànt in circa de coberai su mandiari ◊ sa Terra arródiat a ingíriu de su Sobi 2. candho at fatu sos chent'annos sa zente fit arrodiada a isse ◊ sos abbilastros sunt arrodiados a su mortorzu 3. in cussa carrada, bècia e mali arrodiada, de binu no ndi abarrat! Etimo spn. rodear Traduzioni Francese circonvenir, faire le tour Inglese to get round, to siege Spagnolo rodear Italiano circuire, girare attórno, assediare Tedesco umlaufen, belagern.

assenecàre, assenegàe, assenegàre , vrb: senecare Definizione fàere a béciu, antzianu; nau de matas, èssere o fàere begra, bècia; assenegae = fàere a bémida, assupare Sinonimi e contrari imbeciai, imbedustare / abbrecare, imbecrare / abbatimare, assupai Frasi dami s'arcanu tou, o tempus, chi piús nou ti faghet cantu piús ti assènegas! (T.Rubattu)◊ assenegadas domitas biancas Etimo srd. Traduzioni Francese vieillir Inglese to get old Spagnolo envejecer Italiano invecchiare Tedesco alt werden.

bermigàre , vrb Definizione pònnere su greme, comente faet in sa linna chi si púdrigat, bècia Sinonimi e contrari bermire, ghermicare, ifermicare, imbremigai, infarraciai Etimo srd. Traduzioni Francese faire des vers, se vermouler Inglese to become infested with worms, to get worm-eaten Spagnolo agusanarse Italiano inverminire, tarlare Tedesco wurmig werden, wurmstichig werden.

chitíre , vrb Definizione fàere chitu, a paris, chistionandho de cosas dépias, o de pérdias, de ofesas e àteras diferéntzias deasi (prnl. cuntentare, abbarrare cuntentos de calecuna cosa) Sinonimi e contrari achitare 2, pacare / chidare, ischitare / cumprire / iscontai Modi di dire csn: za ndhe la chitis! = gei mi dha pagas!; c. su pecadu = iscontare Frasi faghiat peniténtzias e pregaiat pro chitire su pecadu ◊ mi at ofesu ma za mi so chitidu! ◊ mi so chitidu de cantu aio pérdidu ◊ pentzaia ca funt bénnidos pro mi chitire su dépidu e fut po dhu crèschere! ◊ bis fatzo chitire su male chi ant fatu!◊ chie pecat oe chitit cras! 2. cheriant pienare sas badhes de fiores pro ndhe chitire su tempus frundhidu ◊ fémina, pro chitire de trigu sa meaza lassaisti sas criaduras solas ◊ oje puru chitint galu sa chida chei sos mudrecos sos frores, sos ómines de preda! ◊ in su palcu sos poetes si podent chitire de calchi banzu retzidu 3. pro chitire unu votu fit tucadu su cras manzanu a Santa Margaida Etimo srd. Traduzioni Francese se remettre d'une perte, regagner Inglese to get even Spagnolo solventar Italiano pareggiare, rifarsi, scontare Tedesco begleichen, sich rächen, abzahlen.

coberài , vrb: coberare, coborai, cobrare, corbai, crobare, cropare 2, cuberai, cuberare, cuberari, cuperare, cuverare Definizione cricare, agatare e arregòllere calecuna cosa chi serbit, fintzes fàere pagare unu dépidu Sinonimi e contrari abbogiare, acatare, acurumai, aprovistare, arragolli, bruscare, chilcare, imbènnere, pelcutzare / sdurri Modi di dire csn: corbai su dinai, s'ora, su tempus, sa cosa, avocados; crobare zente = fàghere zente, chircare zente pro àere azudu in ora de bisonzu mannu; crobare ànimu, corazu (o crobare de ànimu, de corazu)= agatai, tènniri sa fortza, su coràgiu; crobare fama = parai fama; cuperau (nadu de criadura) = pipiu isbandonau de sa mama, lassau a chini dhu bolit pigai, agatau e arregortu Frasi comenti at a ai fatu a coberai totu cussu dinai! ◊ chi agiuet a su fatore a crobare prontamente missu o àtera zente (F.I.Mannu)◊ is pagus postus in Sardigna funt coberaus cun ispintas políticas ◊ candho, zente mia, as a crobare asséliu?! (A.Canalis)◊ canno cantat mannai deo cobero totu is allegas ◊ a gràscia chi lu avio cuverau cussu pacu de cosa chi giuchio! ◊ a su càntaru assortint is fémminas cun is brocas po coborai s'abba de bufai 2. at già crobadu su sonnu chi fit perdendhe ◊ pregaus a Deus po chi si agiudit a coberai is grandus valoris de sa vida ◊ mira, santutza de oro, apo pérdidu su coro: no lu apas crobadu tue? (Grolle) 3. s'assessori mi at donau apuntamentu, ma no si est fatu coberai ◊ mi addulcat su coro s'ammentu, ma no ti tia chèrrere prus crobare ◊ a babbu miu dh'apu a cuberai in domu? ◊ at cicau acantu fuat s'iscusórgiu e dhui at cuberau cinixu ◊ su ciuérgiu e s’ílixi si cuberant in atrus logus puru, ma su sardu dhu manixaus nosu feti! 4. ant chircadu s'àidu e crobadu de si ndhe essire Etimo spn. Traduzioni Francese procurer, trouver Inglese to find, to get Spagnolo encontrar, cobrar Italiano procurare, procacciare, esígere Tedesco besorgen, fordern.

demàre , vrb: addemare Definizione ingòllere tema, maladia, fàere dannu a sa salude Sinonimi e contrari ammagagnare, ammaladiai, apuntorai, ilmaladiare, inciacai, tunconire | ctr. sanai Etimo srd. Traduzioni Francese attraper une maladie Inglese to get an illness Spagnolo enfermar Italiano prèndere una malattìa Tedesco erkranken.

ficàre , vrb Definizione pesare, pònnere istrantagiau, prantau, pesaresindhe istrantàgiu, pesaresindhe de letu sanandho de ccn. maladia Sinonimi e contrari arritzare, fichire, istantargiai, pesai, pònnere, sanai | ctr. crocai, incruai Modi di dire csn: ficare de renes = andai mellus, assusai, tènniri prus pagu abbisòngius; ficare simpatia, ódiu a unu = ghetai, pònnere, àere, muntènnere simpatia, ódiu a unu; ficare che preneta = incravai de no si mòviri prus; ficare dentes a una cosa = intràreli dentes, resessire a la segare a dentes, a ndhe istacare unu mossu Frasi ficadindhe ritzu, ca corcadu no andhat bene a fàghere custa cosa! ◊ ficare unu furcarzu, unu rocu, puntzas in su muru ◊ si l'at cotadu suta, gherrendhe, e li at ficadu sos benugros in mata 2. una die non ficheis piús e nos lasseis pro sempre ◊ gasi giompant a cras e chi si fichent! ◊ si fico dae letu isto in terra frundhidu Traduzioni Francese ériger, enfoncer, s'élever Inglese to erect, to hammer, to get up Spagnolo erigir, hincar, levantarse Italiano erìgere, conficcare, alzarsi Tedesco errichten, einschlagen, aufstehen.

ghetài, ghetàre, ghetàri , vrb Definizione lassare andhare a istràmpidu, a cropu, o imbolare de pitzu a bàsciu, de artu, fintzes faendho un’istrégiu a covecadura, a furriadura impresse de che orrúere su chi dhu’est, pròere puru; andhare de unu logu prus in artu a un'àteru prus in bàsciu (o pentzau deasi); pònnere is manos apitzu de calecuna cosa mescamente de mala manera, o fintzes su si giare a calecuna cosa de malu o pònnere cun gana meda a fàere cosa; nau de laores, giare una resa; ammostare calidades, capacidades, assimbigiare a ccn. Sinonimi e contrari betae, foliai / cabai, falare / abbranchiare, iscarrafiare / pròere / bufai | ctr. allogae, collire / alciare, ampiai Modi di dire csn: ghetai de cuadhu = betare, fagher rúere dae cadhu a chie bi est sétidu; ghetai a perda = iscúdere, tragare a pedra; ghetaisí a terra = isterrigorzàresi, pònneresi corcadu in terra; ghetare, ghetai apari = betare totu a unu muntone, isordulare totu, nàrrere afaiu; ghetai su cuadhu a s'ègua, su mascu a sa fémina = dàreli su mascru a l'improssimare; ghetàresi che tzurpu in festa = pigai cosa cun asuria; ghetai una cosa in faci a unu = argumentàreli una cosa in briga; ghetare una morte a unu = ghetai sa curpa, incurpai, acusaidhu de ai bociu a ccn.; ghetaisí contras a unu = andhare o essíreli in contràriu (o fintzas trubbaresili, lòmpereli a l'iscúdere, a tzumbare e gai); ghetare labore = seminai; ghetare a unu (a su babbu, a sa mama) = assimbillai, ghetai ària a unu; ghetai apalas una cosa = daresila a pérdida, no ndhe fàghere contu; ghetai s'afetu a ccn. = pònnere amore, istima, indiosàresi de ccn. Frasi cussa cosa ghetadha a is canis! ◊ nci ghetu is malloredhus a sa pingiada ◊ dona atentzioni ca nci ghetas custa cosa a terra! ◊ est ghetandhe abba a mojos ◊ sa noti fiat maba e su celu fiat ghetendu 2. dae montes sos pastores ghetant a campu ◊ remonie sos canes ca soe ghetandhe a ube sezis bois! 3. su sordau chi buscabat carchi die de lisséntzia ghetabat carchi arruncu de labore (F.Cambosu)◊ ses aici basucu de crèiri chi su dinai si potzat ghetai comenti si ghetat su fasolu, in terra 4. unu isceti si at a ghetai contras a mimi!…◊ toca, impostadí in tali logu ca nci ghetu su cani, si agataus sirboni! ◊ s'astore petarju est a rodeu, a gràrios, prontu a si ghetare ◊ su mascu de ghia nostu si ghetàt a sa genti, chi ndi atobiàt in su mòri 5. cussu est disisperau e si ghetat a su binu pro irmenticare ◊ saidada sa fà, nci ghetant is brobeis a su campu ◊ dónnia borta mi dhu ghetat in faci, ca nanca cussu mi at agiudau e dèu a issu no 6. su trigu ocannu at ghetau a dexi, s'annu passau a tréixi ◊ chi dónnia moi ghetit a coranta! ◊ coment'e ómine ghetabat pacu pupa, ma fit mannu de coro ◊ in logu de iscuriu arresplendori ghetas! 7. a chie at ghetau custa pitzinna goi balentiosa? 8. a su fizu li ghetant sa morte de un'ómine 9. chin cantu ghetamus apare no mediamus mai! ◊ su madiru de cussa iat ghetau s'afetu a un'àtera fémina Etimo ltn. *jectare Traduzioni Francese jeter, descendre Inglese to cast, to get down Spagnolo echar, bajar Italiano gettare, scéndere Tedesco hinunterwerfen, herunterwerfen, herunterkommen, herabkommen, hinuntergehen, hinabgehen, Wegweiser.

ifegàre , vrb: irfecare, iscegiai, isfegare, sfegiai Definizione cambiare su binu a un'àtera carrada po no dhu lassare in sa feghe; isturdire s’imbriaghera, caciare su binu bufau Sinonimi e contrari ilbarulire, ismarmire, scexiai / bombitai, caciae Frasi su binu fit ispetziale e babbu, pustis de l'àere ifegadu, lu poniat in ampullas e carradellos minores ◊ a primos de su mese de nadale ilfegant su binu, sa prima bolta Etimo srd. Traduzioni Francese cuver son vin Inglese to get over one's drunkenness Spagnolo desollar, dormir el vino (la zorra, el lobo) Italiano smaltire la sbòrnia Tedesco den Rausch ausschlafen.

imbestiài , vrb: imbestiare Definizione nechidare a meda, su si pigare fele, tzacu, arrennegu mannu Sinonimi e contrari imbestialare Traduzioni Francese enrager Inglese to get enraged Spagnolo enfurecerse Italiano imbestialirsi Tedesco wütend werden.

immalèsciri , vrb Definizione peorare de salude Sinonimi e contrari aggravae, ammalesci, imbalèschere, impeorai, impeusare, pejorare | ctr. illebiare, mediare Frasi sa maladia si est in pagu tempus immaléscia e Boicu at serrau is ogus po sempri Traduzioni Francese s'aggraver Inglese to get worse Spagnolo agravarse Italiano aggravarsi Tedesco sich verschlimmern.

impannitzíri , vrb, rfl Definizione pònnere bestimentu bonu, nau de unu bestiu in poberesa; in cobertantza, migliorare, andhare in bonu, fàere fortuna Sinonimi e contrari abboniare, assusai Traduzioni Francese nipper Inglese to dress again, to get rich Spagnolo arreglarse, acicalarse Italiano rimpannucciare Tedesco neu einkleiden.

impedhitzài , vrb Definizione coment'e arrèschere in mesu (de sa lana) de una pedhe chentza ndhe pòdere essire, su si agatare in mesu de chistiones malas a bínchere Sinonimi e contrari impedhulare, ingarrutzai Frasi no cumintzeus a impedhitzai is cosas: pòngiat a verbali sa proposta chi ant fatu is cuntzilleris! 2. seu andau de un'atopu a s'atru, mi seu agatau mesu impedhitzau e apu tentu abbisóngiu de dinai (A.Garau)◊ no praxit mancu a fustei a èssi impedhitzau in mesu de custas cosas Traduzioni Francese s'empêtrer Inglese to pitch, to get involved Spagnolo meterse Italiano impegolarsi, impelagarsi Tedesco sich verstricken.

inchighiridhàre , vrb Definizione artzare sa boghe, arteriare foedhandho Sinonimi e contrari achibberare, achighiristai, altivai, incaboniscai, inchibberare, inchighiristai Frasi s'inchighiridhat chi paret unu pudhitu gherriscu Etimo srd. Traduzioni Francese se mettre en colère Inglese to get enraged Spagnolo enfurecerse Italiano infuriarsi Tedesco wütend werden.

«« Cerca di nuovo