ammascarài , vrb Definizione imbrutare de mascara, de tzintziedhu; arrennegare meda, fàere niedhu o pèrdere sa bisura po s'arrennegu: nau de su tempus, isconciare, fàere tempus malu Sinonimi e contrari intentiedhare 2. si mi lassas ammascarai ti dh'ongu dèu, su tanti!…◊ dh'apu bia ammascarara…, fiat cosa de timi! ◊ candu si ammàscarat su mari, balla, gi est cosa de dhui acostai!… 3. chi mi bit ammascarau, bai ca su piciochedhu nc'istupat debressi! Etimo ctl. (en)mascarar Traduzioni Francese se farder outrageusement Inglese to soil oneself, to make up in an overdone way (oneself) Spagnolo repintarse, enfadarse mucho Italiano imbrattarsi, truccarsi in mòdo esagerato Tedesco sich übermäßig schminken.

ammascherài , vrb: mascarare* Definizione bestire a màschera, divertire a carrasegare bestios a màschera; fàere fintas, passare po un'àteru o una cosa po un'àtera; nau de su tempus, fàere malu Sinonimi e contrari caratzare, carotare, trusare / bovare, disfalsai 3. si su tempus si ammàscherat, de innòi tocat a si fuiri! Traduzioni Francese se déguiser Inglese to disguise oneself Spagnolo disfrazarse Italiano travestirsi Tedesco sich verkleiden.

ansiài , vrb: ansiare Definizione provare ansa, sufrire s'ansa, istare in ansas Traduzioni Francese s'affliger, se tourmenter Inglese to afflict oneself, to be tormented Spagnolo afligirse Italiano afflìggersi, tormentarsi Tedesco sich quälen.

aostàre , vrb Definizione su si aguantare, su si poderare o fàere a mancu de fàere, de nàrrere, de pigare una cosa Sinonimi e contrari astèniri, retènnere Frasi mi ndhe aosto fintzas de faedhare (G.Ruju)◊ mi aosto de l'abbojare Etimo ltn. obstare Traduzioni Francese se priver, s'abstenir Inglese to deprive oneself Spagnolo privarse, abstenerse Italiano privarsi, astenersi, evitare Tedesco entbehren, sich abhalten, vermeiden.

apatài , vrb: aplatare, apratae, apratai, piatare Definizione su si pònnere bàscios bàscios, abbasciaos cun is cambas pinnigadas coment'e cicios in is carrones, fintzes solu su si pònnere (nau de bobboi chi bolat, de pigiones); pònnere coment'e cuaos Sinonimi e contrari abbibbirinai, apimpirinare, aprapiedhai, pònnere, sterriedhai / aclisare, acuae, cuerrai, frànghere, istichire Frasi si est apatada coment'e una pudha ◊ su pilloni si apatat in s'àrburi ◊ un'istria si est apatada suba de una mata ◊ s'astronavi si est apatada in terra ◊ fiat apatau in sa sillieta ◊ chi podis, beni tui a su noti: beni apata apata! (F.Cocci)◊ s'abi no si apatat in su frori sicau ◊ sa musca si apatat in logu brutu 3. gomai no tenit ancora fillus: tocat chi s'isturru si torrit a apatai!… Etimo itl. Traduzioni Francese se blotir, se tapir Inglese to conceal oneself, to crouch (down) Spagnolo agazaparse, acurrucarse Italiano accovacciarsi, appiattarsi, acquattare Tedesco sich zusammenkauern, sich verstecken.

apentàre , vrb Definizione fàere cosas cun apentu, cun passione (trebballu o àteru), ma fintzes giogare; pigare calecunu bucone po asseliare su fàmene, papare Sinonimi e contrari apassionare, apinniocare, indeletare, intertènnere Frasi mancari mi apente in su pensare, sena risposta addurat cussu tou lagrimare (A.Pes)◊ s'abe si apentat a fàghere su mele ◊ mi apento a iscríere ◊ a sos zogos si bi apentant sos mannos puru ◊ cudhu massaju no ischiat apentare criatura ◊ ti mi astringhes a sinu e mi carignas, mi nínnigas, mi cantas e mi apentas (G.Sini)◊ deo, sa rosa mia, si la tenia in manu mi la tia apentare! 2. sas béstias si apentabant de lustínchinu, de rubu e de turgusa (G.Piga) Etimo srd. Traduzioni Francese s'appliquer Inglese to apply oneself Spagnolo aplicarse, deleitarse Italiano applicarsi, dilettarsi Tedesco sich hingeben, sich aus Liebhaberei beschäftigen.

apigài , vrb rfl: aprigae, aprigai, aprigare Definizione su si pònnere in aprigu, asuta o in pinna de calecuna cosa po no s’isciúndhere, no pigare sole, bentu o àteru de istrobbosu; fintzes su si arrangiare in calecuna àtera dificurtade; giare amparu / aprigaisí a ccn. = cricare, pedire agiudu a calecunu Sinonimi e contrari abbigare 1, aggrundhare, apaltare, apogiai, arrociare, arrundhare, crancare, frànghere, oprigai / amparai Frasi candho proet si aprigat in calecunu precone ◊ mi seu apigau de s'àcua ◊ no dhoi fiant matas po umbra aundi si aprigai ◊ cun cussu tempus mau si seis aprigaus in caincunu logu? ◊ arratza de temporada, no iscidiaus innui si aprigai! ◊ sa genti, ispramada ca is sordaus fiant isparendi, at iscapau a cúrriri po si aprigai ◊ donniunu si aprigat po sole o po s’abba ◊ su pastore aprigàt is brebès aintru de su nuraghe 2. nisciunus mi agiudat: no isciu prus aundi mi aprigai! ◊ cussu si no iscit ite fàere si aprigat a s'italianu! ◊ a s'ora de su bisóngiu si aprigànt a issa 3. giai chi podeis tantu, aprigai su cristianu! Etimo srd. Traduzioni Francese s'abriter Inglese to protect oneself Spagnolo ampararse Italiano ripararsi, rifugiarsi Tedesco sich flüchten.

apogiài, apogiàre , vrb: apogliai, apollai, apozare Definizione su si pònnere o istare asuta de un'aprigu, asuta o aintru de calecuna cosa o logu po s’iscabbúllere de s'abba o de àteru chi podet fàere male o istrobbu; giare agiudu e, in cobertantza, un’ispinta po otènnere calecuna cosa no própriu meritada, a praxere; si narat fintzes in su sensu de istare in asséliu, firmos, pausandho Sinonimi e contrari abbigare 1, aggrundhare, apaltare, apigai, arrociare, arrundhare, crancare, frànghere / acobiai, amparai, apojai, assebiai, assussegai Frasi a inue su póveru si apozat daghi no at inue si apozare? ◊ no podindhe in sa pinneta mi apozo in d-unu chercu! ◊ cussos pecos sont acuconaos dae su fritu apozaos inue bi at corcadorza ◊ ti fuent fizos tuos pro chircare sidhados aterue, apozados a upas de tristesa 3. apolladí, ca mi fais pigai fúrrius de conca! (M.A.Cappai)◊ su pentzamentu no mi at lassau apollai in totu noti!◊ si tenit sonnu giai si apògliat!◊ cussos tzérrios no lassant apogiare a nemos in biginau!◊ connada mia iat basau su nebodedhu e si fut apollada inguni, istrantaxa, incillia e muda Etimo itl. appoggiare Traduzioni Francese s'abriter, se protéger Inglese to protect oneself Spagnolo refugiarse, ampararse Italiano ripararsi, protèggere Tedesco sich flüchten, beschützen.

assacarràre , vrb Definizione carragiare bene de o cun ccn. cosa, nau fintzes in su sensu de pònnere apitzu o carrigare calecuna cosa a tropu Sinonimi e contrari acarragiai, aciocai, acuguzare, assacarronare, cratzai / fizire | ctr. iscarragiare Frasi sa fàuna assacarrat e caentat ◊ assacarrada de lana dormis a sonnu isoltu (Z.Deriu)◊ preparesint una chea, che ponzesint sa morta e l'assacarresint de terra ◊ badhes e montígios si sunt assacarrendhe d'erva ◊ chi s'abba de su batizu l'assacarret de lughe! 2. malannu chi los assacarret! ◊ malasorte chi lis assacarret sos ossos! ◊ puite dh'azis assacarrada de sale cust'insalada?! Etimo srd. Traduzioni Francese se couvrir davantage Inglese to cover oneself warmly (up) Spagnolo cubrir, cubrirse bien Italiano coprire, coprirsi mólto Tedesco bedecken, sich gut anziehen.

assupríre , vrb: suprire* Definizione lòmpere a unu logu, lòmpere cun sa manu a una cosa, giare a pitzu a unu o a calecuna cosa (po fàere trebballu, atripare, furare o àteru); batire cosa, bènnere de cosa; contivigiare, fàere calecuna cosa; giare, aporrire Sinonimi e contrari acodie, arrivire, ciòmpere, cròmpere, lòmpere / agiudai, batire, donai, frunire | ctr. andai, tocai 1 Frasi no bi assuprimus a fagher dinari gai meda pro cussa còmpora ◊ a ite ora assuprides a bidha? ◊ in cussu bi at assupridu zente e barigada mi che est s'ora ◊ tropu in artu est cussa cosa e dae terra no assupro a la leare ◊ si ti assupro a fuste ti ponzo in tàulas de letu! ◊ li sunt assupridos a lu mazare, ca l'ant agatadu solu 2. in cudhu tempus de bisonzu issos mi ant assupridu ◊ dinari a nois no nos ndhe assuprit dae logu perunu 3. sas notíscias de s'argumentu mi las at assupridas tia Cubeddu de S'Ulumedu (G.Addis) Traduzioni Francese survenir Inglese to arrive, to throw oneself Spagnolo sobrevenir, lanzarse Italiano sopraggiùngere, avventarsi Tedesco überraschend kommen.

atraudhàe , vrb Definizione su si calare coment'e istrecandhosi, po orruta o cropu Traduzioni Francese s'affaisser Inglese to upset oneself Spagnolo desplomarse Italiano accasciarsi Tedesco zusammenbrechen.

atrimpanàre , vrb Definizione fàere is timpanzos mannos, prenos, in su sensu de papare e tzatzare meda Sinonimi e contrari abbentruscare, abbidhiai, abbiscarzare, abbudagare, abbudhescare, abbuzare, atatamacare, imbrentai, sgagliubbai Etimo srd. Traduzioni Francese se rassasier Inglese to shiff oneself Spagnolo hartar Italiano satollarsi Tedesco sich sättigen.

atzurríre , vrb Definizione lòmpere, giare o pònnere is manos apitzu a ccn.; pigare a atzúrridos Sinonimi e contrari afarcai, botzicare, intriglire, tzurricare / afrontai, agiostrare, atzuridare, cadojare, iscamurriare, rumbicare Frasi est unu cane chi si atzurrit deretu a su furisteri ◊ Pepedhu perdeit su sentidu, atzurreit su mastru de linna e ambos si mazeint che sa fae (G.Addis) Traduzioni Francese se jeter, se lancer Inglese to throw oneself Spagnolo lanzarse Italiano avventarsi Tedesco sich stürzen.

bindicàre, bindigàre , vrb rfl: vennicare Definizione pagaresindhe de mala manera de unu dannu, de un'ofesa Sinonimi e contrari vengai, vinghitare Frasi si ndhe sunt bindicaos Etimo itl. vendicare Traduzioni Francese se venger Inglese to revenge oneself Spagnolo vengarse Italiano vendicarsi Tedesco sich rächen.

bischitzàre , vrb Definizione istare a brullas e a giogu Sinonimi e contrari abbrengulare, bebberecare, ciogare, giochitare, imbalai, ingiogaciai Etimo itl. bischizzare Traduzioni Francese s'amuser Inglese to amuse oneself Spagnolo divertirse, entretenerse Italiano trastullarsi Tedesco sich unterhalten.

botzicàre , vrb rfl Definizione lòmpere a pitzu a unu po dhi fàere male Sinonimi e contrari afarcai, allupiri, atzurrire, intriglire / carriai Frasi si li sunt botzicaos sos canes ◊ sa martinica si li est botzicada a supra e li at irbinarjau sas bestes 2. issu ligabat a pisíliche sas ballizas e si las botzicabat a pala Etimo srd. Traduzioni Francese se jeter (sur), se lancer (sur) Inglese to throw oneself Spagnolo abalanzarse Italiano avventarsi Tedesco sich stürzen.

cardampulài , vrb Definizione rfl., ispassiare, pigare passatempos, istare in giru Frasi sa scialema de is annus chi floressint si at a fai istrumbu de is dis brebèscias chi no as a podi cardampulai ◊ tui cardàmpulas e giogas: ses bona feti po cardampulai? Etimo srd. Traduzioni Francese s'amuser, intriguer Inglese to amuse oneself Spagnolo divertirse Italiano trastullarsi, trescare Tedesco trödeln.

casilàre , vrb Definizione trebballare chentza s'immarrire meda, a pagu; fàere arrespàrmiu Sinonimi e contrari palpare / avitare Frasi in su traballu s'imbolat a boinu: no si càsilat a nudha! (G.Ruju) 2. su casiladu est totu gualanzu ◊ s'impresa at muntesu trabagliendhe sos giòvanos chi no ant famíllia, ca cun cussos càsilat dinaris Traduzioni Francese se ménager Inglese to spare oneself Spagnolo ahorrar fuerzas Italiano risparmiarsi Tedesco sich schonen.

cruvennàre , vrb: culvenare, cuverenare, cuvrenare, cuvrennare Definizione tènnere a contu a manera de no àere dannu, de no pigare fritu o àteru male, giare educatzione a is fígios; cricare de cuare a ccn. o ccn. cosa a manera chi no si biat, chi no s'ischípiat chie dh'at fata Sinonimi e contrari cuberrare*, resguardaisí Frasi ispero chi laghinza e madrigadu suta a pastore bonu ti culvenes ◊ sos pitzinnos, si ti ndhe pesas tue, no ti podent istare cuvrennados: cantu isto in linna, istàdebbos colcados! (G.Marras)◊ fimus iscultzos e male cuverenados, ma no bidiamus s'ora de ciogare ◊ candho proet cun ite bos cuvrenades? 2. in sa gruta culvenamos luego sos regalos ◊ est cuverenada in sinu de sa natura 3. sos inimicos nostros fint prontos a lu costodire e a lu cruvennare pro s'issàssinu chi aviat fatu a nois ◊ s'irballu l'aiat fatu su mastru, ma pro cuvrenare a isse ant dadu sa curpa a nois Traduzioni Francese se préserver Inglese to take care of oneself Spagnolo cuidarse Italiano riguardarsi Tedesco sich schonen.

desèi , avb: desesi (desèsi, desési) disesi Definizione de sesi: sentza s'agiudu de nemos, a solu (s'impreat cun css. persona e númeru: camino, caminas, caminat, caminamus, caminades, caminant desesi), chentza chi nesciunu si dh'apat cumandhau / lassare a unu desesi = lassàrelu istare, lassaidhu a pèrdiri Sinonimi e contrari isseissè, passei, peresè, perisse / cdh. daparedhu Frasi no bastat ca su soli intrat desesi dh'as artziau s'aliotu puru! ◊ desesi si che isparant sos cannones!… (C.Buttu)◊ is cincuanta francus po su cínema mama mi dhus donàt desèi 2. lassàelu desesi: no bos segheraes chi est nighedhu de cantu est cotu?! ◊ làssalos desesi: no los sigas a intriscare! ◊ làssami desesi, no so in chirca de zogos! ◊ cussa cosa la fato desesi, chentza chi mi fortzet neune Etimo srd. Traduzioni Francese spontanément Inglese by oneself, spontaneously Spagnolo de por si, solo Italiano da sé, spontaneaménte Tedesco allein, spontan.

«« Cerca di nuovo