aciapamúsca , nm Definizione genia de erba chi faet a fògia punciuda e unu frore mannu chi candho est serrau assimbígiat a sa pilledha de pastori, ma prus mannu meda (che unu tubbu a cuidu, ingespiau a fora), e apertu, est de colore orrúbiu aintru, a càlighe, apertu totu in punta (e a punta) ma serrau in su pei: faet in logu de perdigàrgiu, in mesu de is pedras, e frorit tra martzu e abrile Frasi me is perdiaxus de Sirimagus si ndi agatat meda de aciapamusca Terminologia scientifica rba, Helicodiceros muscivorus Traduzioni Francese petit dragon mange-mouches Inglese cuckoo pint, dead horse arum lily Spagnolo aro, yaro tragamoscas Italiano gìgaro mangiamosche Tedesco Aronwurz.

móltu , pps, agt, nm: mortu Definizione de mòrrere; chi o chie at ispaciau de bívere: postu impare cun àteru agt. afórtigat custu a manera de dhi fàere nàrrere sa calidade de su gradu prus artu (sèmpere in sa forma mortu e…); nau de una parte de su corpus (o fintzes de cosa), chi no faet prus efetu perunu, chi no tenet prus fortza, no serbit, o segundhu cale fintzes solu cédia, dormia / min. mortaredhu Sinonimi e contrari beadu, finau, spaciau / bociu | ctr. bibu / allutu Modi di dire csn: bogai a unu a m. = nàrrere chi est mortu; cumpònnere su m. = cuncordai, bestiri, pònniri su mortu in sa mesa prontu po dhu pònniri in su baulu; andhare a su m. = andai po agatai su mortu, a domu de su mortu, po portai su mortu a gimitóriu; bogare su m. = leàreche su mortu, pigaindedhu po dhu portai a gimitóriu; èssere o agatàresi in partones de m. = morindhe, male meda, a puntu malu; m. male = mortu a balla, a istocadas, a bistrale, a lepa, impicadu, e gai (si narat fintzes a menisprésiu, cun arrennegu, "cussu mortu male"= cussu animalatzu, disgratziau, farabbutu); a m. = candho unu est mortu, pustis mortu; èssere a m. = èssere unu mortóriu, logu o zente, bidha, a tretu malu meda, isperdindhesiche; Sos Mortos = su duus de donniasantu, sa dí de is ànimas; arregordai is mortus in sa mesa = nàrrere cosa candho prus pagu andhat bene; chircare sos mortos de chent'annos = arregordai sa mort'e ajaju, chircare a zisa de impudu, de murrunzu, de dispiaghere cosas coladas de tempus meda; m. e beutu = prus mortu chi no biu, manera de istare male a su peus puntu; m. e apenadu = prus mortu chi no biu de su dispiaghere; èssere m. e assutu = a bula assuta de su tropu faedhare o de àteru; m. e istracu = istracu de no ndhe pòdere prus; m. de gana, de fàmine = famidu meda; m. de sidi = cassidu de su sidi, sididu meda; nadu de sa natura de su mascru, morta = in pasu, coment'e tzédida, chi no est prus chíbbera; pedra morta = pedra modhi; linna morta = linna prudigada, sa chi est sica de tempus meda e no faghet bràsia; luxi morta = lughe débbile; soli mortu = annapau, coment'e cuguzadu; su m. niedhu = maladia de su trigu chi faghet essire su ranu mugheradu e niedhu; tancare un'isterzu a m. = bene sizidu de no b'intrare aera; immentrigàresi che mortu = irmentigare deunudotu de una cosa; betàresi a pupas mortas = fàghere finta de no ischire nudha; betàresi (a una cosa) a burbas mortas = atacare o leare a s'airada chentza fàghere contu de perígulu, de dannu o birgonza Frasi cussu bandhidu l'at mortu sa prummonite, no sos carabbineris! 2. no ti lasso mai mancu a mortu ◊ pro s'asciuconu chi ndhe leint, sas guàrdias resteint che mortas ◊ fit peta de unu fiadu mortu male ◊ s'ómine est mortu si mancat su binu…◊ at fatu benni s’ambulantza po ci portai a mamma cun is pipius a s'ispidali poita unu fut nàsciu mortu ◊ menzus in bidha mi cheria mortu chi no inoghe a chent’annos de vida!(B.Serra) 3. semus andhendhe a su mortu, ca como che lu leant ◊ dh'ant bogau a mortu e fut biu! 4. cudh'ómini fut istrupiau, scerau, portàt una camba morta 5. issos no perdonant mancu a mortu ◊ mancu a mortu bi sunt andhados a cussa domo Traduzioni Francese mort, inerte, éteint, dépouille mortelle, cadavre, corps Inglese dead, corpse Spagnolo muerto, inerte, apagado, restos mortales, despojos Italiano mòrto, inèrte, spènto, salma Tedesco gestorben, tot, kraftlos, Tote.

mudigòre , nm: mudijore, mudiore, mudore, mudori, mudricore Definizione mudesa, su no s'intèndhere perunu sonu e ne boghe, su no foedhare e ne fàere perunu sonu, su èssere totu citiu Sinonimi e contrari mudímine, mudine, mútria, mutricore, mutrione / assébiu Frasi su mudiore achirrat de repente: no s'intendhent prus chidérios de pessones, de animales (L.Loi)◊ in custas badhes su mudiore ammentat cosas nadas e ismentigadas ◊ ti tocat de faedhare a sos àteros: no tenent piaghere de su mudore tou! ◊ su mudricore de sos mortos ◊ est faladu su mudore e no s'intendhet un'ae Etimo srd. Traduzioni Francese profond silence Inglese dead silence Spagnolo silencio profundo Italiano profóndo silènzio Tedesco Grabesstille.

mulixía , nf Definizione cambighedhos sicaos de linna Sinonimi e contrari chimuza, chirchiza, frascuza, ischimuza, molisciga, pampuzia, pimpisa Etimo srd. Traduzioni Francese petits rameaux secs Inglese dead twigs Spagnolo ramas secas Italiano ramoscèlli sécchi Tedesco dürre Zweiglein.

mutricòre , nm Definizione su èssere totu mudu, su no s'intèndhere nudha, peruna cosa Sinonimi e contrari mudigore, mudímine, mudine, mútria Etimo srd. Traduzioni Francese profond silence Inglese dead silence Spagnolo silencio absoluto Italiano silènzio profóndo, assoluto Tedesco Totenstille.

réula , nf, nm: arréula, réulu Definizione cosa chi si narat o chi si faet po pigare a bregúngia, fàere a befa a unu; crufessone manna de ànimas de mortos chi nanca iant a essire addenote Sinonimi e contrari allera, befa, ciacota, cionfra, deleu, dríngula, iscàranu, mofa, siera / régula 1, traigógiu 3. is àturus fiant a réulu sentz'e isciri aundi andai Etimo itl.t regola Traduzioni Francese dérision, foule de morts Inglese noisy derision, a crowd of dead Spagnolo escarnio, mofa, procesión de muertos Italiano derisióne rumorósa, schièra di mòrti Tedesco Spott, Lemurenzug.

«« Cerca di nuovo