acabbadòre , agt, nm Definizione chi o chie che agabbat su malàidu Sinonimi e contrari bochidore Frasi a su nàrrere, s'acabbadora fit una fémina chi atogaiat sos moribbundhos, che los agabbaiat Etimo srd. Traduzioni Francese celui qui provoque la mort par euthanasie Inglese who practises euthanasia Spagnolo quien practica la eutanasia Italiano chi pratica l'eutanasia Tedesco Sterbehelfer.

calavèra , nf: calivera Definizione is ossos de conca de su mortu (ma nau fintzes po totu sa carena) Sinonimi e contrari calavre 2. is tumbas de gigantis no serbiant po óminis de calivera o contomaxi manna, ma po interrai paris medas personas (B.Erdas) Etimo spn. Traduzioni Francese crâne, tête de mort Inglese skull Spagnolo calavera Italiano tèschio Tedesco Schädel.

inchighiristài, inchighiristàre , vrb: incixiristari, incragaristai, increghestare Definizione coment'e fàere o artzare sa crogorista, arrennegare, su si crèdere meda, bogare sa conca de su sacu foedhandho cun atza Sinonimi e contrari achibberare, achighiristai, altivai, inchibberare, inchighiridhare / abbetiae, afutare, airai, aorcare, arrabbiai, arrannegai, collobbiare, inchestare, inchietae, inchimerai, incrabudhire, infelai, infuterare, insutzuligai, intziminire, renignai Frasi at rispostu increghestèndhesi ca sos disisvios fint totu solu pro sos zòvanos ◊ mi furia incragaristada ancora de prus e ia crétiu de passai is dis prus orrorosas de sa vida Etimo srd. Traduzioni Francese se fâcher à mort, remplir d'orgueil, lever la crête Inglese to fret and fume, to make proud, to get cocky Spagnolo alzar el gallo Italiano adirarsi forteménte, insuperbire, alzar la crésta Tedesco sich erzürnen, stolz werden, den Kamm schwellen lassen.

mòlte , nf: morte, morti Definizione s'acabbu de sa vida biológica, su si firmare de is funtziones de un'organísimu chi naschit e creschet o fintzes de àteru (es. atividade económica, unu sótziu); su bochíere unu cristianu (fàere una morte) Sinonimi e contrari disispedida | ctr. nàschida, vida Modi di dire csn: m. lena = a cossumidura e chentza sufrimentu; m. mala = puntore, morte de cabruncu, fintzas morte pro istràssia, fata apostadamente; betare una m. a unu = dàreli sa neghe de àere mortu a ccn.; èssere o no èssere mortes de ómine = èssiri o no èssiri una chistioni gravi meda; fàghere una m. = bochire apostadamente a unu; chèrrere una cosa a m. segada = chèrrere una cosa a css. costu, a bonas o a malas; bíderesi sa m. in ogros = èsseresi agatadu in arriscos de mòrrere, èssere biu pro meràculu; a chi m. sua = a s'ora de sa morte sua; ghetaisinci a m. tzurpa = a burbas mortas, tzegos tzegos, chentza abbaidare su perígulu; portai sa m. in ogus = èssere cun d-unu pè in sa fossa; in puntu de m. = morindhe, ispirendhe, candho unu est apunt'a mòrrere; fai sa cosa in puntu de morti = irfuirfui, impresse impresse; genia de frastimu: a sa m. irméntiches! = anchi t'iscarèsciat sa morti! (imbecendi sempri e sentza de mòrriri mai); morte frusca = de un'improntu, de improvisu Frasi morte no benzat chi iscusa no mancat ◊ sa morte de su cadhu de Crabas, chi ndhe li bogheint sa bríglia a picu! ◊ morti, candu bolis beni e pigamindi! ◊ sa morte si li est posta imbia ◊ biendusí passai sa morti asuta de is ogus, dhi pigat a tremi!…◊ sa morte dat anneu a malos e a bonos ◊ morte crudele, non mi la creia de benner totinduna a mi giamare! (Contene) 2. no at a èssi una morti de ómini si ocannu puru abarraus sentza de campanas! ◊ a Nighele li ant betadu sa morte de unu ◊ a chie faghet una morte bi at trint'annos ◊ dhoi fiat festa manna in ceu ca s'est pentiu unu chi at fatu no isciu cantu mortis 3. est feu e lanzu che sa molte ◊ chi torrau a nasci, si creit ca est berus ca mi nci ghetau a morti tzurpa a su primu ómini chi m'incapitàt?! ◊ cheret a Caderina a morte segada ◊ su pensamentu de sa morte e de su chi ant a nàrrere a chi morte sua li míminat s'oriolu ◊ in puntu de morte at cufessadu su chi aiat fatu Cognomi e Proverbi prb: fémmina arrebbugia, ómini corriatzu e genti pretocada no cicant mai morti ◊ morte iscontzat cumone Terminologia scientifica vda Etimo ltn. morte(m) Traduzioni Francese mort, décés, assassinat, meurtre, crime (fig.), homicide Inglese death, killing Spagnolo muerte, muerte, homicidio Italiano mòrte, decèsso, assassìnio, omicìdio Tedesco Tod, Töten, Mord.

móltu , pps, agt, nm: mortu Definizione de mòrrere; chi o chie at ispaciau de bívere: postu impare cun àteru agt. afórtigat custu a manera de dhi fàere nàrrere sa calidade de su gradu prus artu (sèmpere in sa forma mortu e…); nau de una parte de su corpus (o fintzes de cosa), chi no faet prus efetu perunu, chi no tenet prus fortza, no serbit, o segundhu cale fintzes solu cédia, dormia / min. mortaredhu Sinonimi e contrari beadu, finau, spaciau / bociu | ctr. bibu / allutu Modi di dire csn: bogai a unu a m. = nàrrere chi est mortu; cumpònnere su m. = cuncordai, bestiri, pònniri su mortu in sa mesa prontu po dhu pònniri in su baulu; andhare a su m. = andai po agatai su mortu, a domu de su mortu, po portai su mortu a gimitóriu; bogare su m. = leàreche su mortu, pigaindedhu po dhu portai a gimitóriu; èssere o agatàresi in partones de m. = morindhe, male meda, a puntu malu; m. male = mortu a balla, a istocadas, a bistrale, a lepa, impicadu, e gai (si narat fintzes a menisprésiu, cun arrennegu, "cussu mortu male"= cussu animalatzu, disgratziau, farabbutu); a m. = candho unu est mortu, pustis mortu; èssere a m. = èssere unu mortóriu, logu o zente, bidha, a tretu malu meda, isperdindhesiche; Sos Mortos = su duus de donniasantu, sa dí de is ànimas; arregordai is mortus in sa mesa = nàrrere cosa candho prus pagu andhat bene; chircare sos mortos de chent'annos = arregordai sa mort'e ajaju, chircare a zisa de impudu, de murrunzu, de dispiaghere cosas coladas de tempus meda; m. e beutu = prus mortu chi no biu, manera de istare male a su peus puntu; m. e apenadu = prus mortu chi no biu de su dispiaghere; èssere m. e assutu = a bula assuta de su tropu faedhare o de àteru; m. e istracu = istracu de no ndhe pòdere prus; m. de gana, de fàmine = famidu meda; m. de sidi = cassidu de su sidi, sididu meda; nadu de sa natura de su mascru, morta = in pasu, coment'e tzédida, chi no est prus chíbbera; pedra morta = pedra modhi; linna morta = linna prudigada, sa chi est sica de tempus meda e no faghet bràsia; luxi morta = lughe débbile; soli mortu = annapau, coment'e cuguzadu; su m. niedhu = maladia de su trigu chi faghet essire su ranu mugheradu e niedhu; tancare un'isterzu a m. = bene sizidu de no b'intrare aera; immentrigàresi che mortu = irmentigare deunudotu de una cosa; betàresi a pupas mortas = fàghere finta de no ischire nudha; betàresi (a una cosa) a burbas mortas = atacare o leare a s'airada chentza fàghere contu de perígulu, de dannu o birgonza Frasi cussu bandhidu l'at mortu sa prummonite, no sos carabbineris! 2. no ti lasso mai mancu a mortu ◊ pro s'asciuconu chi ndhe leint, sas guàrdias resteint che mortas ◊ fit peta de unu fiadu mortu male ◊ s'ómine est mortu si mancat su binu…◊ at fatu benni s’ambulantza po ci portai a mamma cun is pipius a s'ispidali poita unu fut nàsciu mortu ◊ menzus in bidha mi cheria mortu chi no inoghe a chent’annos de vida!(B.Serra) 3. semus andhendhe a su mortu, ca como che lu leant ◊ dh'ant bogau a mortu e fut biu! 4. cudh'ómini fut istrupiau, scerau, portàt una camba morta 5. issos no perdonant mancu a mortu ◊ mancu a mortu bi sunt andhados a cussa domo Traduzioni Francese mort, inerte, éteint, dépouille mortelle, cadavre, corps Inglese dead, corpse Spagnolo muerto, inerte, apagado, restos mortales, despojos Italiano mòrto, inèrte, spènto, salma Tedesco gestorben, tot, kraftlos, Tote.

mortuniédhu 1 , nm Definizione nada cun custu númene ca su frutu assimbígiat a una conca de mortu, est erba de sa matessi genia de sa buca de cane o de leone Terminologia scientifica rba, Misopates orontium Traduzioni Francese tête de mort Inglese anthirrinum Spagnolo boca de dragón Italiano gallinàccio, gallinèlla Tedesco eine Gartenlöwenmaulsorte.

sórriga , nf Definizione su sorrigare; genia de sorrogu de chie est morindhosi Sinonimi e contrari forróschiu, sarragu / acra, pilisca 1, póleu, randha 1, tórulu Frasi su ricu, a sórriga e a bàntzigu de conca, si agitat in su bancu che burricu Etimo srd. Traduzioni Francese râle de la mort Inglese gasping Spagnolo estertor, sarrillo Italiano ràntolo dei morènti Tedesco Todesröcheln.

«« Cerca di nuovo