abbeltúra , nf: abbertura, abertura, apertura, obertura Definition su apèrrere; tretu in is muros lassau apostadamente apertu e fatu de dhue pòdere pònnere tancadura, serru (genna, fentana); genia de serru (ghenna, fentana) de pònnere a serrare is aperturas; genia de isperradura chi si faet a sola in muros e linnas Synonyms e antonyms abberta, afiladura Sentences in donzi aposentu bi cheret s'abbertura sua pro intrare ària e lughe, a sa domo 2. sas abberturas pro sa domo mi las est faghindhe su mastru de linna 3. sas abberturas de sa linna cherent tupadas pro si parrer prus pagu Etymon srd. Translations French ouverture English opening Spanish apertura, abertura Italian serraménto German Türen und Fenster, Öffnung.

abbíssi , avb Definition a bídere si…, àteru e che brulla!, deo creo! = própiu aici est! Synonyms e antonyms apichi Sentences est andhadu abbissi li torraiant su chi li deviant ◊ andha a sa mandra abbissi Giuanne est murghendhe! ◊ so andhau abbissi la podio mediare ◊ li domandho pàrrere abbissi mi apo a sarvare 2. abbissi at próidu, est!…◊ abbissi li at nau!… Etymon srd. Translations French et comment English yes indeed Spanish pues síclaro, por supuesto Italian eccóme! German und ob!

acabbónu! , iscl: acabonu, acobbonu, cabbonu Definition e de a bonu!: foedhu chi si narat coment'e dispràxios e disigiandho una cosa chi no est comente si iat a bòllere, o disigiandho una cosa chi iat a pòdere èssere comente si bolet / acabbonu mannu miu, tou, nostru! Synonyms e antonyms aggàlia, deabbonu, tambene Sentences acabbonu mannu, dh'apu a isciri meda aundi est sa sorti mia!…◊ acabbonu mannu, mi est tocau a mandai atra genti! ◊ acabbonu mannu: chi dha podemu preni de amigus sintzillus custa domu pitica! 2. acabbonu mannu si aiat istudiadu! ◊ acabbonu de las torrare a bídere! Etymon srd. Translations French si seulement! English and how! Spanish ¡ojalá! Italian magari! German und ob, und wie!

andhaéni , nm, agt: andhalibeni, andhalieni, andhalueni, andharieni, annalebbeni Definition andha e beni, su istare andhandho e torrandho; genia de braxeredhu po abbruxare timanza in is funtziones de crésia; chi faet unu movimentu a s’andha e torra, chi po comente est postu tenet pagu firmesa, in tàntaris, est a su tzàntziga tzàntziga, fintzes de unu logu a s'àteru Synonyms e antonyms andhalidorra, andhetorra / turredha / bandhuleri, zirellu Sentences est faendo s'andhaeni ◊ in totu custu annalebbeni de sa tzente carchiunu si nche príschiat carchi cosa ◊ in istiu comintzat s’andharieni de sos furisteris 3. sos carabbineris sunt andhalienis Etymon srd. Translations French va-et-vient English coming and going Spanish ir y venir, vaivén Italian andirivièni German Hin- und Hergelaufe.

andhalidòrra , nf: andhalitorra, annalitorra Definition su abbarrare andhandho e torrandho, su andhare e torrare fatuvatu, nau fintzes de su movimentu de una cosa Synonyms e antonyms andhaeni, andhetorra, atràvigu Sentences chin totu s'andhalitorra dae bidha a cubile mi sentio additzau pro su travallu ◊ tota die istat a s'andhalitorra che a s'abe ◊ in bidha fit totu un'andhalitorra de zente a su mortu Etymon srd. Translations French va-et-vient English coming and going Spanish ir y venir, vaivén Italian viavai German Hin und Her.

arramputzàre , vrb Definition campare a sa bona, comente male si podet, cun pagu cosa Synonyms e antonyms agentziare, campitzare, ingeniai Translations French vivoter English to scrape a living Spanish ir tirando Italian vivacchiare German sich schlecht und recht durchschlagen.

avrígnu , nm: avrinzu Definition disígiu, bisóngiu apretosu de calecuna cosa, ispédhiu Synonyms e antonyms assúgliu Sentences si so ninnadu dae sos avrinzos, tue l'ischis, Segnore! ◊ li est bénnidu s'avrinzu de sa chiriasa e si che ndhe at mandhigadu una pischezone! ◊ li piaghiant sas féminas e calchi avrinzu l'intendhiat daora Etymon srd. Translations French désir ardent English craving Spanish deseo insaciable Italian desidèrio improvviso ed incontenìbile German plötzlicher und unbändiger Wunsch.

binagrèra , nf: vinagrera Definition istregighedhu po pònnere s'aghedu e s'ógiu in mesa Scientific Terminology stz Etymon spn. vinagrera Translations French huilier English oil cruet Spanish vinagrera Italian acetolièra, ampollièra German Essig- und Ölflasche.

brainubbràinu , avb Definition andhandho abbellu meda de no si fàere a bíere e ne a intèndhere Synonyms e antonyms fratinavràtina, iscudiscudi, piotibioti, pitoubitou Sentences una note mariane fit bénnitu abberu: brainubbràinu, fit colatu serente a su muru ◊ l'aiat sichitu brainubbràinu e si fit impostatu in palas de unu crastu pro l'uchídere Etymon srd. Translations French en tapinois, en catimini, sournoisement English very quietly Spanish agazapado Italian quatton quattóni German leise und langsam.

cadredhài , vrb: cadredhare, cardedhai, cardidhari, cradedhare Definition fàghere de ancas, mòvere is cambas iscudendho is peis a terra, prus che àteru po tostorrudéntzia o protesta o dolore; istare a su brínchida brínchida Synonyms e antonyms catrichidhare, ispeinchinare, istrumpidare, matanare, scadronai / iscradedhiare Sentences si ndhe pesat calchidendhe e andhat cadredha cadredha ◊ chi dhi ponit sabi, a sa ferida, su sannori gei cadredhat! ◊ dh'at aferrau a sa braba e dh'at fatu cadredhai: fiat acanta a s'imbrutai puru! ◊ su porcu fit male trobeidu e cadredhendhe s'est isortu ◊ is animalis arestis cadridhant si dhus aferras ◊ axiu tenit sa croxueta cardedhendi candu est cassara a soga a conca!… 2. candu su craboni est malu a tenni tocat a cardedhai cun su sulavogu ◊ chi is predis si podiant cojai, cussu no iat a cardedhai meda po agatai fémina Translations French se démener English to fidget Spanish agitar Italian agitarsi, dimenarsi con i pièdi per insofferènza di qlcs German sich hin und her bewegen.

cagazechínus , nm Definition si narat de ómine bàsciu e male fatu Scientific Terminology zcrn Translations French trapu English short and badly formed man Spanish achaparrado Italian caramógio German kleiner und schlecht gewachsener Mann.

campurigiài , vrb Definition campare, tirare chentza grandhe fortza Synonyms e antonyms arramputzare, balivigare, campitzare, campugiai Sentences est bècia e maladiòngia, ma gei si dha campurígiat Etymon srd. Translations French vivoter English to scrape a living Spanish ir tirando Italian vivacchiare German recht und schlecht leben.

camúrru , agt, nm: gamurru Definition ignorante, unu chi tenet unu fàere chi dirgustat Synonyms e antonyms grosseri Sentences fit un'ómine camurru, ma atrividu Scientific Terminology ntl Translations French fruste, rude English rough and unpleasant person Spanish grosero Italian persóna rózza e antipàtica German ungehobelter und unsympathischer Mensch.

cannaínza, cannaínzu , nf, nm, agt Definition cosa a usu de fune, su cambu longu longu e fine de unas cantu erbas (es.: pisu, intretzu, mimira, fintzes pigionàciu), ma podet èssere fintzes una fune fine; nau de ccn., artu meda e iscarritzinu, istrígili (e dhu narant de animales puru) Synonyms e antonyms cannàile, sirba / giangalloi, iscalandrone Sentences cannainzu meda at fatu su basolu, ma basolu pagu! ◊ apo intritzatu cannainzas fatas de zuncu 2. za ndhe at fatu de cannainzu, cussu zòvanu: no colat in za zanna de cantu est artu! 3. bi aiat unu fiotu de fiados cannainzos Translations French tige mince et très longue English very long and thin stalk Spanish tallo sutil y largo Italian stèlo o fusto lianóso, sottile e mólto lungo German langer und schmaler Stiel.

cenadórgiu, cenadróxu , nm, nf: chenadolzu, chenadorju, chenadorza, chenadorzu, chenadroxu, chenatòglia, chenatógliu, chenatòrgia Definition s'ora candho e su logu inue si chenat; paschimentu chi su bestiàmene faet addenote Idioms csn: istedhu de chenadorzu o istedhu chenatógliu (ma fintzas "sa chenadorza")= su primu istedhu chi si podet bídere su sero irmurinendhe (ma est su pianeta Vènere); noti de chenadroxu = note de tempus malu addata pro piscare ambidha in su stàinu Sentences sos pastores inie cun sas bamas a chenadorzu sòlene passare (P.Mossa)◊ sas bamas a chenadorzu essint a pàschere ◊ sa robba a chenadorza s'isprabinaiat in sas palas umbrinas 2. dae donzi cussòglia no si pesant sas robbas pro sa chenatòglia Scientific Terminology sdi Etymon srd. Translations French heure du dîner, lieu du dîner English time and place of the supper Spanish la hora y el lugar donde se cena Italian l'óra e il luògo della céna German Uhrzeit und Ort des Abendessens.

chídrinu , agt: chírdinu, cídrinu, círdinu, crídinu, crítinu Definition nau de materiale, chi est sugetu meda a si fàere a farinos, a si segare; chi est tostau, o si est intostau e abbarrat téteru; nau de gente, chi essit deretu, lestru, a s'immurrada o iscontróriu, o chi est téteru in sa persona, chi no faet contu de is àteros Synonyms e antonyms àrridu, bídrinu, fracadinu, gríghine, stocatzinu, trajadu, tzacaditu / càdriu, crispu / téteru | ctr. lentu Idioms csn: andhare a passu crídinu = andhare a passu cràdiu, lestru; círdinu che fusti, che tzinníbiri, che bacagliari = téteru che fuste; nàrrere una cosa a chírdinu = nàrrere, dare órdine cun frimmesa e severidade Sentences sa cosa crídina comente la tocas si faghet a cantos ◊ su zuncu est chírdinu candho est sicadu meda ◊ est círdinu che incibixiau 2. fiat círdinu, pariat mortu ◊ dhu portat a su costau cídrinu che unu fusti! ◊ fiat unu sennori langinu, círdinu che furconi, incilliu e umbrosu ◊ tèngiu is manus círdinas de su frius ◊ su cuadhu fut sèmpere cun sa coa in artu e chídrina, currendho 3. s'incapat chi est essidu crídinu: no at nadu mancu "Bah"! ◊ che esseit chídrinu chena saludare a nesciunu Etymon ltn. citrinus Translations French rigide et fragile English rigid Spanish duro y frágil Italian rìgido e fràgile German starr und zerbrechlich.

chinchinnàre , vrb Definition aprontare, cuncordare bene meda, pònnere is chinchinnos Synonyms e antonyms allaputzai, cumpòniri, cuncodrai, mudai Sentences chinchinnare s'aradu pro arare Etymon ltn. concinnare Translations French préparer soigneusement English to prepare with ability and care Spanish preparar con cuidado Italian preparare con abilità e con cura German geschickt und sorgfältig vorbereiten.

chizíre , vrb Definition mòvere is chígios, is prabaristas, nau prus che àteru cun s'avérbiu no po nàrrere chi istat firmu deunudotu Synonyms e antonyms chinnire Sentences mancu chizit de cantu est atentu Etymon srd. Translations French cligner des yeux, clignoter English to move eye brows (lash) Spanish fruncir las cejas Italian muòvere le cìglia, le sopraccìglia German die Wimpern und die Augenbrauen bewegen.

comentesisíat , avb: cumentisisiat Definition de una manera chi no faet a dhu nàrrere, male meda de salude o de poberesa, in poberesa meda; in cale sisiat manera (fintzes cng. cun chi) Synonyms e antonyms comentecasiat Sentences est ca semus comentesisiat, sinono za bi fimus andhados nois puru a sa festa! 2. bi cheret chi sonent sos cannones sas allegrias de sa libbertade? Ma comentesisiat su pópulu oprimidu ndhe ischidade! Etymon srd. Translations French d'une très mauvaise manière English no matter (how) Spanish de forma mala Italian in pèssimo mòdo, in una condizióne purchè sia German recht und schlecht.

corjàtu , agt Definition chi est che corgiu, lentu e forte Synonyms e antonyms corriatu, lentu, pertiassu Etymon ltn. coriaceus Translations French flexible et tenace English leathery Spanish coriáceo Italian flessìbile e tenace German biegsam und fest.

«« Search again