Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbadherigàre , vrb: abbedherigare Definition intostare, nau de frutuàriu chentza lómpiu, o fintzes tostau de su fritu (e deosi de su pane cruo puru); prnl. nau de una persona candho no torrat àlidu de su dispraxere o fintzes de s’errisu, e in cobertantza si narat fintzes po mòrrere Synonyms e antonyms ammustèlchere, dilmagiare, disimainai, ingortigai, sdemmaniai / intostai Sentences addaghi at ischidu chi fit mortu su fizu, sa mama si ch'est abbadherigada ◊ a ndhe tenes de risu: mih no ti che abbadhérighes, mih! ◊ male chi dh'abbadhérighet! 2. custa cosa no est lómpida: est abbadherigada ◊ bi ndhe aiat de s'abbadherigare, de su risu ◊ si ch'est abbadherigadu de su prantu, su pitzinnu ◊ su pane cheret cuguzadu bene ca sinono si che abbadhérigat, no bi pesat 3. candho mi che abbadhérigo faghide comente cherides, ma fintzas a candho abbarro biu inoghe cumandho deo! Etymon srd. Translations French s'évanouir English to faint Spanish desmayarse Italian cadére in delìquio German in Ohnmacht fallen.

ammustèlchere, ammustèrchere , vrb: ammustrèchere, ammustrèschere, amustèrchere, mustrèchere* Definition pèrdere is atuamentos po calecunu dispraxere mannu, cropu malu, orruta manna o àteru (ma fintzes de s’errisu); abbasciare, menguare su fogu Synonyms e antonyms abbadherigare, acidentare, ammortie, desfallire, dilmagiare, disimainai, ildimajare, imbortighinare, intostai, istenteriai, sdemmaniai | ctr.   atuare Sentences li at bénnidu unu dolore chi si trofijaiat che telpe e finas si est ammustélchidu! ◊ si bidet chi mi che so ammustérchidu ca dai su momentu no mi ammento prus de nudha ◊ sa pitzinna si fit ammusterchindhe de su prantu Translations French s'évanouir English to faint Spanish desmayarse Italian cadére in delìquio German in Ohnmacht fallen.

ammustreschiméntu , nm Synonyms e antonyms acidente, ammustréschida, dimaju, mortíginu Etymon srd. Translations French évanouissement English faint Spanish desmayo Italian sveniménto German Ohnmacht.

desfallíre , vrb Definition bènnere mancu, pèrdere is fortzas, orrúere Synonyms e antonyms abbadherigare, ammortie, dilmagiare, disimainai, ildimajare, intostai, istenteriai, sdemmaniai | ctr. solbèschere Etymon ctl. desfallir Translations French s'évanouir English to faint Spanish desmayarse, desfallecer Italian venir méno, svenire German in Ohnmacht fallen.

dilmagiàre , vrb: dimajai, dimmajai, dimmajare, dirmajare, dirmazare, dismajai, dismajare, drimmajare, drimmazare Definition pèrdere is atuamentos, coment'e candho unu si che ammusterchet e abbarrat immadoinau un’iscuta po dolore o dispraxere mannu Synonyms e antonyms abbadherigare, addramainai, addrimmagiare, ammortie, ammustèlchere, dimaniai, disimainai, ildimajare, ilmarinare, sdimajai | ctr. solbèschere Sentences a intèndhere custa notíscia est arrivida a si dimmajare ◊ si est dismajadu de su dolore de sas feridas ◊ si fiat dismajau e candu fiat torrau in èssiri fiat corcau de longu ◊ est rutu dirmajatu ma apustis li sont torratos sos sentitos ◊ biendi su trigu furriendi in fogu, su sotzu si est dismajau ◊ cudha fit crebada de su fàmine acantu acantu a si dismajare! 2. a sas boghes pesadas, féminas dilmagiadas e lacos dados volta si sunt bidos (A.D.Migheli)◊ proendhe a fumare, dego so abbarrau dirmajau, chene cunsentire: poi so torrau in trassa Etymon spn. Translations French s'évanouir English to faint Spanish desmayar Italian svenire German in Ohnmacht fallen.

dimàju , nm: dimmaju, dirmaju, disimàniu, dismaju, drimaju, drimmàgiu Definition su pèrdere is atuamentos, tempus de un’iscuta, su si dimajare Synonyms e antonyms addramainamentu, ammustréchida, dimajamentu, irmedhighinamentu, mortíginu Idioms csn: recuberaisí de unu d. = torrare in trassa, abbiatzare, torrai in sensus; pràngiri a disimàniu = meda de si che abbadherigare, de si che ammustèrchere; èssere o picare a dismajos = dimajaisí fatuvatu Sentences benindhe fia mancu, un'istante s'alenu mi est mancadu: dismaju forte gai no aia proadu in vida mia! (A.Dettori)◊ dismajos de coro at tentu, timindhe de li bochire su fizu! ◊ a s'assustru, a sa pitzinna li mancat s'àlinu, si sentit a dirmajos Etymon spn. Translations French évanouissement English swoon Spanish desmayo Italian sveniménto, delìquio German Ohnmacht.

disimainài, disimajài, disimaniài , vrb: dismaniai Definition pèrdere un’iscuta is atuamentos, coment'e candho unu si che imbortighinat de dolore o dispraxere mannu e orruet a terra Synonyms e antonyms abbadherigare, addramainai, ammustèlchere, dilmagiare*, ilmarinare, ingortigai, intostai, isdimajai, sdemmaniai | ctr. solbèschere Sentences cessu it'arrori, at a abarrai meda a si disimainai! Translations French s'évanouir English to faint Spanish desmayar Italian svenire German in Ohnmacht fallen.

falàre , vrb Definition andhare, portare o mòvere de assusu o de artu a bàsciu, su si pònnere a cicire, orrúere po mancamentu de sa fortza de aguantare prantaos; foedhandho de un'istrégiu, pèrdere su chi dhu’est aintru ca ch’essit in calecun’istampu; nàrrere chentza bisóngiu o iscobiare a is àteros su chi s'ischit Synonyms e antonyms abasciai, abbaltare, achirrare, acirrai, andai, aprofitare, assèndhere, cabai*, rúchere / pèldere, sfàiri / acalamai / iscobiare | ctr. alciare, ampiai, pigai 1 Idioms csn: falare una cosa a chisina = abbruxaidha de unu totu; falàresi a popoine = nau de linna, infarraciaisí, nau cun feli de ccn., abarrai sétziu sentza de fai nudha; falàresi che paperi ifustu = no tènniri sa fortza de aguantai istrantaxu; falare in fortzas e in petas = menguai de pesu, slangiri; falaresiche in carchi cosa = fai o pigai totu su chi unu tenit in ganas de una cosa, aprofitai; falare un'irrocu = arresurtai própiu comenti si frastimat; falare sa sedha a un'animale = learebbindhela de dossu, o fintzas, nadu própiu de sa sedha, intràreli, de si l'intèndhere s'animale a pitigadura, a dolidura Sentences semus falados como dae montes ◊ falamus a zosso a frundhagu ◊ faladindhe dae s'iscala ca ndhe rues! ◊ ndhe li est faladu su prantu ◊ no falabat su pede a sa furmica ◊ tota die triballendhe no apo àpidu un'iscuta a mi falare ◊ sos puzones si sunt falados subra de un'àrbure ◊ s'ànghelu mi falat a mi nàrrere sa cosa, si no mi la nades bois?! ◊ fàlandhe sa padedha dae su fogu! ◊ a s'iscravamentu ndhe falant su Cristos dae sa rughe 2. s'est faladu che a s'àpara de maju suta de totu cussu pesu ◊ si est falendhe de su sonnu, de su fàmine, de su fàdigu ◊ ndh'est faladu cudhu muru totu isvaledradu de sa domo betza ◊ cun custu nie meda, cussas domos betzas che falant totugantas ◊ dae candho at passadu cussa maladia no podet ingullire: si m'est falendhe gai, ite ruina! ◊ su monte l'ant faladu a chisina ◊ tue no de ti mòere ti ses faladu a popoine ◊ sa prantaza est totu falèndhesi ca est chentza abbada 3. cust'isterzu falat che chiliru ◊ custa cuba est falendhe e no cheret posta ◊ zughet una ferida falendhe ◊ ue l'ant operadu est sempre falendhe ◊ gighet una tita abbuscicada e falendhe che fémina allatendhe ◊ cun custa sumana de abbas chi at fatu, sos rios sunt totu falendhe 4. za ti che falas, in su casu fatu! ◊ in contos de gai za si che falat, mih: est sa cosa chi prus li piaghet! ◊ za si che falat, oe, preighendhe, cun totu cussa zente!…◊ za si che falant cussos prozetistas: pro una frigada de pinna ch'essint in milliones!… 5. a custu no faghet a li nàrrere nudha ca che li falat totu: no ndh'ischit muntènnere, no, de cosa segreta! 6. sa maledissione chi li at iscutu su babbu li est falada che sedha ◊ mi so istremutida candho mi at nadu chi sos irrocos suos mi falaiant subra Surnames and Proverbs prb: candho mancu si pensat s'ira divina falat ◊ a cadhu pitigadu sa sedha li falat Translations French descendre, poser, s'écrouler, s'évanouir English to crash, to go down, to faint Spanish bajar, derrumbarse, desmayarse Italian scéndere, depórre, crollare, accasciarsi, svenire German herabkommen, hinabgehen, aussteigen, zusammenbrechen, in Ohnmacht fallen.

ildimajàre , vrb: isdimajai, istrimagiare, sdimajai Definition pèrdere is atuamentos coment’e morindho po calecunu dispraxere forte o dolore mannu Synonyms e antonyms abbadherigare, ammortie, ammustèlchere, dilmagiare*, disimainai, intostai, sdemmaniai | ctr. solbèschere Sentences sa pubidha, assustada, si est ildimajada Translations French s'évanouir English to faint Spanish desmayarse Italian svenire German in Ohnmacht fallen.

stramutíri , vrb Definition cambiare colore in cara po assíchidu o àtera timoria manna de comente si arretirat su sàmbene e fintzes coment'e immadoinare, pèrdere is atuamentos Synonyms e antonyms istrementire / irgrisire, istramudire* Translations French pâlir, assommer English to turn white Spanish empalidecer, demudarse Italian sbiancare, stramortire German blaß werden, in Ohnmacht fallen.