píbere , nm: píbiri,
pípere Definition
píbiri ’eru o niedhu, genia de matedu (prus che àteru a cannàile) chi faet in logos caentes de àteros continentes e bogat unu frutighedhu e unu sèmene pitzigorosu, de gustu e de fragu forte meda, impreau a granos o móliu po cundhimentu; in cobertantza si narat po atza meda, manera de fàere de chie no tenet bregúngia de nudha, o fintzes po iscrafíngiu o ganas de ómine (o de fémina)/ píbiri gravellu = itl. chiodi di garòfano, píbiri ganella, itl. cannèlla (duas de is saboridas); pibiredhu = genia de matixedha de monti (Rhamnus alpinus) chi assimbillat a sa méndula, ma ispinosa, e fait unu frutu che a su tziníbiri, niedhu candu est cotu, de sabori marigosu; pibiredhu o píbiri burdu = zenia de àrbure chi li andhat fragu de píbere, posta pro bellesa (Schinus molle); píbiri de arriu = zenia de erba, préssiu de arriu (Persicaria lapathifolia); píbiri sardu = samucu de frúmene o de arriu (Vitex agnus castus), zenia de arburedha chi faghet in sos rios, impreadu fintzas pro meighina (faghet pissiare), bogat s'apititu
Idioms
csn:
perd'e píbiri (nada goi pro su colore) = zenia de pedra ferrina, tosta meda; pibiredhu = a logos lu narant a sa trazea; èssere che botedhu de pípere = male arrennegados; fèrrere a p. = cundhire cun píbere; tocau de piberedhu (nadu de mànigu) = unu pagu àspidu de su tropu píbere; ghetai píbiri a su càuli = no ischire inue pònnere su culu, no ischire ite àteru fàghere, fàghere cosa chi no andhat bene; p. moriscu = piberone durche
Sentences
su píbere si ponet maghinadu a fine in sa sartitza ◊ nàsciu, funt a bébidus e a brínchidus cumenti e crabus chi dhis ponint píbiri asuta de sa coa!
2.
chi si fiat cojara cun mei dhi fiat passau su píbiri! ◊ píbiri gei ndi portas, ma ti mancat su sali! ◊ chini tenit píbiri meda ndi ghetat a su càuli…
Surnames and Proverbs
smb:
Pibiri, Pipere
Scientific Terminology
mt, Piper nigrum
Etymon
ltn.
pipere(m)
Translations
French
poivrier,
poivre
English
pepper
Spanish
pimienta
Italian
pépe
German
schwarzer Pfeffer.
trobíscu , nm: troiscu,
trubiscu 1,
trubissu,
truiscu,
truviscu Definition
genia de tupighedha bona po tínghere lana o àtera orrobba in colore grogo (su corgiolu, su frutu) e niedhu: sa linna est bona fintzes po meighina (e po piscare in is errios); si narat fintzes de sa trovodha
Synonyms e antonyms
abbadedhu,
durche 1,
iscolabadedhas,
triuscu,
truvúlciu
/
cadrúmbulu,
travodha
Sentences
a pastu, po inciascu, dhi donasta colostu, pirastu e truiscu ◊ bi teniat una moitzola, unu cadharzu, perda foghera e troiscu pistau
2.
ahi su trubiscu de s'agonia, sa luba de su currutu!
Scientific Terminology
mt, Daphne gnidium
Etymon
ltn.
turbiscus
Translations
French
garou,
daphné sainbois
English
thymelaea,
flax-leaved daphne
Spanish
torvisco
Italian
èrba còrsa,
dittinèlla,
laurèlla,
pépe montano
German
Herbst-Seidelbast.