Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

àndhe , cng Definition foedhu sèmpere cun chi avatu imperau po nàrrere su chi dipendhet o podet dipèndhere de ccn. cosa o fatu, inditat pruschetotu una càusa, un'intzimia Synonyms e antonyms addaghi, arribbau 1, giaghí Sentences andhe chi faghes gai no ti naro piús nudha! ◊ andhe chi bi ses bonu, proite no lu faghes tue?! ◊ andhe chi bi est, pastorighendhe, a si ndhe podiat leare medas de fiados?! ◊ faghedilu tue, andhe chi murrunzas si unu ti azuat! 2. azigu connoschiat s'intrada, andhe a li pedire finas s'essida! Translations French puisque English as, since Spanish puesto que, ya que Italian poichè German was? wie schön!

arrimàdu , pps, agt: arrimatu, arrimau Definition de arrimare; firmu, postu o lassau a una parte; nau de ccn., chi po maladia o becesa no essit prus Synonyms e antonyms firmu, postu / malàdiu Sentences s'autocarru dh'iant arrimau in pratza ◊ is istimentos de is frades o sorres prus mannos beniant arrimaos e dhos umperànt is prus pitios 2. candho mi ant bidu betzu e arrimadu mi ant che un'istratzu fuliadu (C.Longu)◊ est mesu arrimau, cun sas ancas che tzumpedhu ◊ seo cricanno foedhos arrimaos in calecunu corruncone de sa memória Translations French appuyé, posé English deposited, put Spanish arrimado, que ya no sale de su casa (anciano) Italian depósto, appoggiato German gestützt.

bóh! , iscl Definition foedhu chi si narat candho unu, coment'e meravigiau, arrespondhet chi no ischit o no cumprendhet, o fintzes solu po arrespòndhere chi no ndh'ischit nudha de su chi dhi funt dimandhandho; foedhu po significare bastat deasi! Sentences boh boh: deo inoghe no che so cumprendhindhe nudha! ◊ boh, dh'at a iscí cussu aundi est! ◊ boh, e ite ndh'isco, deo?! 2. boh, no sigas a betare ca s'isterzu est prenu! ◊ boh, boh: no torres issegus ca tocas! Translations French je ne sais pas (sais pas!), ça suffit! English that's enough Spanish no sé, ya basta Italian boh!, basta! German keine Ahnung, genug damit.

bóstu! , iscl Definition foedhu po nàrrere chi bastat, de dh'acabbare, de lassare de fàere, de no sighire Sentences como bostu, eh, bellé! Etymon srd. Translations French ça suffit, assez English stop (it) Spanish ¡basta!, ya está Italian basta! German genug!.

comomài , avb Definition a custu momentu, a su momentu chi si narat, chi si est foedhandho de calecuna cosa, a unu tzertu momentu Sentences pro no catigare su trigu, comomai incannedhadu, sos messajos faghiant médiu de no apeitare meda, isarghendhe a manu (G.Addis) Etymon srd. Translations French dèsormais English now (by) Spanish ya, ahora ya Italian oramài German nun, jetzt.

gé , avb: cei, gei, gi, già, giai 1, za Definition foedhu impreau meda prus che àteru po giare prus fortza a su chi si narat, po dhu giare coment'e cosa segura, in su sensu de emmo: a bortas tenet valore cuncessivu; giai s'impreat fintzes (ma raru) cun su significau de s'italianu già (tempus passau)/ nàrriri o fai ca giai = nàrriri carei, adduire Sentences giai mi dh'ais a nàrrere! ◊ gei est aici! ◊ gei ses a frori, fillu miu!…◊ gei fiat ora!…◊ dèu no timu, ma tui giai! 2. bella gei ses bella, bella e geniosa: ti ses fata a isposa e no ti cojas mai! ◊ gi andu, ma no passu in su mòri! 3. c'est essiu giai de un'ora 4. fait ca giai isconchitendi tantis bortas Etymon ltn. iam Translations French déjà English already, yes, that’s right Spanish ya Italian già German schon.

giaghí , cng: giaighí, zaighí Definition giai chi… = sigomenti Sentences ello cun chie mi cherzo fidare, giaghí fide in nisciunu si agatat?! (P.Pisurzi) Translations French puisque English since Spanish ya que, pues Italian giacchè German da.

incantughí , cng Definition cng. chi inditat càusa, arrexone Synonyms e antonyms sicomente Sentences candu su cuadhu si est postu a curri no si est pérdiu de ànimu incantughí iscidiat bèni sètzi cuadhus Translations French puisque English as Spanish pues, porque, ya que Italian poichè German da.

za , avb: cei, gé*, zae, zai Definition foedhu impreau meda po giare prus fortza a su chi si narat, po dha giare coment'e cosa segura; s'impreat, pagu, fintzes cun su significau de s'itl. già (tempus passau)/ zae chi… = andhe chi…, sigomente… Sentences za bi andho, ista seguru! ◊ sa domo za est tenta contu, candho bi est sa mere! ◊ li ses nendhe cosa ma za andhat bene su chi est faghindhe ◊ za liu naro! ◊ bae, za ses andhandhe bene! ◊ za lu fato ◊ tantu za ndhe faghes, de cosa!…◊ bonu za paret! ◊ a èssere za bi est, ma no si ndhe podet tocare ◊ bellu za est bellu, ma no est su nostru ◊ custu za nono! 2. lu tenzo zai totu fatu Translations French déjà English already Spanish ya Italian già German schon.