Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbrusciàre , vrb: abbrussare, abbrutzai, abbrutzare, abbultzare, abbursai, abburtzai, abburtzare Definition tocare su brúciu po connòschere su motu de s'artéria, su tochedhu de su coru; mòvere is bratzos, istrínghere cun is bratzos, cun is brúcios, a logos giare e istrínghere sa manu saludandho Synonyms e antonyms apulsai, brucitai / anatare Sentences bengat, su dotori, a mi abburtzai! ◊ bi at dutore chi ti faghet sa retzeta e mancu ti abbrutzat ◊ mi abbultzo: su coro est martedhendhe ◊ pustis chi si l'at bene abbadiada l'abbrúsciat e fit débbile de motu 2. Tzipirianu si nc'est ghetau a s'àcua: dhu bideis abbrutzendi? ◊ ndhe apo abbrussadu de àrbures, sempre a su piga e fala a segare sida a su bestiàmine!… 3. aus annovau e abbursau is amigus partendu Etymon srd. Translations French tâter le pouls au poignet, prendre le pouls English to feel s.o.’s pulse Spanish tomar el pulso Italian tastare il pólso German den Puls fühlen.

abriàre , vrb Definition dhu narant de su porcu chi a fortza de arratzare male si che faet coment'e a sirbone, si che arestat de arratza Synonyms e antonyms aferare, agrestare, arruarzare, eremire, imburdiri Etymon srd. Translations French devenir sauvage English to grow wild Spanish volverse salvaje el cerdo Italian inselvatichirsi German verwildern.

acabbanài, acabbanàre , vrb rfl: aggabbanare Definition pònnere o bestire su cabbanu Synonyms e antonyms acaparronare, acavanai, acucullai, incaparonare, incapotai Etymon srd. Translations French envelopper dans un manteau English to wrap up in a coat (s.o.) Spanish poner el abrigo Italian incappottare German einen Mantel anziehen.

acatastàe , vrb Definition iscríere unu bene, terras, domos, in su catastu, a manera chi arresurtet a distintu sa propriedade Synonyms e antonyms incatastare Translations French cadastrer English to pile (up), to register to the land-registry office Spanish inscribir en el catastro Italian accatastare 1 German in den Kataster eintragen

aceràda , nf: aciarada Definition su bogare sa conca, su andhare po bíere, su essire a fora; sa manera de presentare una cosa / s'a. de su manzanu = sa fata de sa die Synonyms e antonyms acherada, acrarada, incarada, incrarada, iscampiada / presentada | ctr. cuada, iscumpàssida Sentences a s'acerada de su Sole, su manzanu, iscumparent sos istedhos Etymon srd. Translations French présentation English prospect Spanish asomada, el asomarse, aspecto Italian affacciata, prospètto German Sich zeigen, Präsentation.

achingiài, achingiàre , vrb: acringare, chingiare Definition pònnere sa cringa o chintórgiu issedhandho is animales Synonyms e antonyms cingrai, inchingiare Sentences est acringhendhe s'imbastu ◊ dh'iant achingiau coment'e unu cuadhu e acapiau is funis a sa màchina po ndi dhu tragai Etymon srd. Translations French ceinturer English to strap, to bandage Spanish poner el cinturón Italian cinghiare, fasciare German festschnallen.

achitài , vrb Definition giogandho a biliardu, cumenciare su giogu, tirare su primu cropu Translations French donner l'acquit English to lead off Spanish abrir el juego Italian acchitare German den Ball aussetzen.

achizàre , vrb Definition su cambiare bisura, de face, coment'e inchietandhosi o intristandhosi Synonyms e antonyms acristai, inchigiare, inchizire, incilliri, increstare, ingrispire Etymon srd. Translations French froncer les sourcils English to frown Spanish fruncir el ceño, contrariarse Italian accigliarsi German die Stirn runzeln.

acioadúra , nf Definition ponnere is ciòs, nau prus che àteru po is crapitas e po is ferros de un'animale; tocadura de ciou, su pitziare s'animale in sa carre bia ponendhodhi is ciòs Synonyms e antonyms acioladura, cravadura, inclavadura, intzoadura, puntzadura Etymon srd. Translations French clouage English nailing Spanish remachado, el clavar Italian inchiodatura, chiodatura German Benagelung, Hufbeschlag.

acioladúra , nf Definition imbullitadura, su pònnere is bullitas a is iscarpas Synonyms e antonyms acioadura, intzoadura, puntzadura Etymon srd. Translations French cloutage English nailing Spanish el embrocar Italian imbullettatura German Beschlagen mit Zwecken.

aciufài 1 , vrb: atzofare, atzufare Definition aggarrare, aferrare a pilos, brigandho e iscudendhosi apare Synonyms e antonyms acanciofai, atzuntzudhare, incabigliare, tipiliare, tipilire Sentences l'atzufat e li lompet airadu ei sas piús pumas bellas li at tiradu (D.Ena)◊ li atzufat torra e l'agganguglitat chi cudhu ndhe bogaiat donzi oju che pirastru! ◊ a mie sa prepoténtzia cumbenit ca mi atzufo sa prima chi mi benit! Etymon itl. Translations French attraper English to seize Spanish agarrar, coger por el pelo Italian acciuffare German beim Schopf fassen.

aciumài , vrb: aciummai Definition bufare a meda, a cantu tirat cannada Synonyms e antonyms abbumbare, acirrai, atzuntzurrare, bufae, bufetare, cionciare, imbreacare, inciummare, ingúllere, sorgonare, trincai Translations French pinter English to tipple Spanish empinar el codo Italian sbevazzare, tracannare German unmäßig trinken, saufen.

aciúmu , nm Definition su bufare a meda, imbriagandhosi Synonyms e antonyms cochera, coichina, coidura, cota, cotua, imbreachera Sentences a su primu chi at fatu s'aciumu dh'as ispintu tanti a forti chi unu sonnu símili a sa morti in sa tenda dh'at isterrinau (Matta) Etymon srd. Translations French cuite English tippling Spanish el beber mucho hasta emborracharse Italian sbevazzata German Saufen.

acorriaméntu , nm Synonyms e antonyms acorriadente, acorriadura Etymon srd. Translations French agacement (des dents) English setting on edge Spanish el dar dentera Italian allegaménto German Zusammenziehung.

acorruntzulàre , vrb Definition fàere su corrúntzulu, seberare sa tega de sa fae, de su pisu, o àteru) Synonyms e antonyms acorruschedhare, seberare Etymon srd. Translations French nouer (bot.) English to set Spanish transformarse el ovario en fruto Italian allegare (détto di piante) German ansetzen (Bot).

acorzolàdu , pps, agt Definition de acorzolare; chi at fatu su corgiolu, su semu, su càgiu, chi est abbituau a calecuna cosa Synonyms e antonyms acogliadu 2. seu totu acraxobada de s'abbruxadura chi apu tentu ◊ sos cumpanzedhos fint iscurtzos chin sos pes acorzolados e niedhos dae su mughedhu Translations French calleux (adj.) English callous Spanish con el ovario transformado en fruto, encallecido Italian incallito German schwielig.

acristài, acristàre , vrb: aggristare Definition acostire o abbasciare is cristas coment'e cambiandho bisura po calecuna cosa chi no andhat o no praghet Synonyms e antonyms achizare, inchigiare, inchizire, incilliri, increstare Etymon srd. Translations French se renfrogner English to frown Spanish fruncirarrugar el ceño Italian aggrondarsi German runzeln.

acucuradúra , nf Definition su acucurrare, su prènnere a meda, fàere a cucurru Synonyms e antonyms acucurada, acucuronzu, acurumada Etymon srd. Translations French colmatage English filling in Spanish el llenar, colmar Italian colmata German Auflandung.

aculaciài , vrb Definition pigare a nadiadas, a cropos de manu isprata a nàdigas Synonyms e antonyms annadiai, innadiai, isculivitare Etymon srd. Translations French fesser English to spank Spanish pegar en el culo Italian sculacciare German den Hintern versohlen.

addegàre , vrb: atecare, ategai Definition fàere sa tega, nau de unos cantu laores (fae, pisucre, pisu)/ fasoledhu ategau = a tega fata Etymon srd. Translations French nouer (bot.) English to set Spanish transformarse el ovario en fruto Italian allegare (fare i baccèlli) German ansetzen (Bot).