aprussieràu , pps, agt Definition
de aprussierai; nau de ccn., chi tenet neghe a prumones po sa prussiera chi portat
Translations
French
silicotique
English
sick of silicosis
Spanish
silicótico
Italian
silicòtico
German
an Silikose leiden.
ilvilíre , vrb: irvilire,
isvilire,
ivilire Definition
fàere a gana lègia, orròschere, fàere naschire arrefudu
Synonyms e antonyms
abbolotai,
aconare,
afastiai,
agrungiai,
ascamare,
colloviare,
dirgustare,
isbolotiare,
iserare,
istomacare,
spreai,
tolocare
/
ifadare,
istufare
Sentences
daghi si est atatu e isvilidu ti at bogadu sa fune a t'isbrocare (A.D.Migheli)◊ candho m'irvilo de istare fora mi recuo ◊ istat intro intanadu che colora e no s'irvilit de su tantu sere ◊ nara impresse, chi cun sa ciarra tua ti apo irvilidu!
2.
ch'est intro de s'ostera bufendhe dai oltaedie, solu, nemos lu càlculat e finas sa butighinaja ndh'est isvilida de li nàrrere a si moderare ◊ nde so isvilidu de fàghere semper su púpulu
3.
custa fit una purga solu a l'intèndhere, ca ilviliat a chie sisiat!
Surnames and Proverbs
prb:
màndhigu continu, màndhigu isvilidu
Etymon
itl.
svilire
Translations
French
dégoûter,
fatiguer,
se lasser
English
to make sick,
to bore,
to be bored
Spanish
repugnar,
aburrirse
Italian
nauseare,
stuccare,
annoiarsi
German
anekeln,
sich langweilen,
belästigen.
iscunsértu , agt, nm: iscuntzertu,
iscussertu,
iscussestu Definition
nau de unu, chi est maladióngiu; nau de un'aparíciu, de una màchina, chi no andhat, chi no funtzionat, chi at fatu iscónciu, guastu; nau de su tempus, chi est faendho malu, légiu; su guastu o neghe, dannu chi no lassat funtzionare a dovere calecuna cosa
Synonyms e antonyms
dissàntara,
gastu 1,
iscónciu,
iscuncossu,
iscunsertadu,
maladióngiu,
scuncordau
| ctr.
cunseltu
Idioms
csn:
so iscussertu = seu scónciu, m'intendu mali; barra iscusselta = unu chi foedhat tropu e no a tonu
Sentences
unu rellozu iscussertu no marcat su tempus
2.
si bi at calchi iscussertu lu reparas ◊ cussa màchina zughet iscussertu mannu e a l'acontzare mancu cumbenit ◊ s’iscussertu de sa limba sarda est comintzadu candho semus passados dae s’oralidade a sa cultura iscrita generalizada (S.Seu)◊ a ndhe faghent de iscussertu sos terremotos!…
Etymon
srd.
Translations
French
en panne,
détraqué,
malade
English
spoiled,
going wrong,
sick
Spanish
estropeado,
enfermo
Italian
guasto,
non funzionante,
ammalato
German
kaputt,
krank.
malàdiu , agt, nm: malàidu,
malaiu,
malàriu,
malàvidu,
malàviu,
maràriu,
moàdiu,
mobàdiu,
mouàdiu Definition
chi o chie at pérdiu sa salude, chi sufrit o tenet ccn. male
Synonyms e antonyms
arrimadu,
demadu,
firmu,
tunconidu
| ctr.
sanu
Idioms
csn:
rúere m., a m. = irmalaidare, leare carchi maladia; dàresi a m. = fàghere finta de èssere malàidu; m. in puntu de morti = grave, morindhe; m. a conca = chi no est zustu de conca, macu, irbariadu, de cumportamentu fora de tinu; su m. no si abbizat = no atuat, at pérdidu sos sentidos
Sentences
portas is ogus malàidus ◊ chi ses malaia meda tzérrio s’arretore! ◊ so rutu malàidu dai candho mi ant leadu de lantza e de punta ◊ a sas tres dies rughet a malàdia sa sorre ◊ fit malàvidu dae meda ◊ issu est arrutu malàriu ◊ si dat a malàidu e si ponet in letu ◊ fut bonu e atentu a sarbare malaios e pòberos ◊ marària… a conca, est, cussa!
Etymon
ltn.
malehabitus
Translations
French
malade,
infirme
English
sick
Spanish
enfermo
Italian
ammalato,
inférmo
German
krank,
Kranke.
màlturu , nm, agt: màrtiru,
màrture,
màrturi,
màrturu Definition
chie pommore de una fide, de un'ideale afrontat css. sacrifíciu, fintzes de dhue pònnere sa vida; malàidu a meda e tempus meda, malàidu chi no sanat (e mescamente chi dhi at calau paràlisi)
Synonyms e antonyms
màrtire,
martúgliu
/
ammarturau,
antzuladu,
tuglidu
2.
timu chi mi tochit a passai sa vida màturu, crocau in su letu ◊ Gesús andàt predichendu s'Evangéliu e sanendu is malàidus e is màrtirus (Ev)◊ in cussos ispidales a si ndh'intendhet boghes de màrtures!…◊ cussa fémina fiat màrtura in su letu
Etymon
ltn.
martyr
Translations
French
martyr,
affaibli,
aveuli
English
martyr,
physically enervated,
chronically sick
Spanish
mártir,
afectado por una dolencia
Italian
màrtire,
infiacchito fisicaménte,
malato crònico
German
Märtyrer,
entkräftet,
chronischer Kranker.