Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

aciapài , vrb: aciapare, aciopare, atzapai, atzapare, ciapai Definition agatare de cumbinatzione o cricandho; pigare, aferrare calecuna cosa cun is manos o àteru, nau fintzes in su sensu de furare, de ingòllere maladia o àteru / pps. aciapadu, aciàpidu / aciapai ccn. mali = collire maladia Synonyms e antonyms abbigiare, acatare, aciocai, apaciapai, cassai, furai, tènnere / abbrancai, acafai, afarrancae, aferrai, aggafai, aggarrai, agguantai, collire | ctr. iscapare, lassai Sentences l'ant aciapadu rutu in su ludu ◊ chie chircat aciapat ◊ crediant de atzapare su locu serrau ◊ su tempus colat e nos atzapamus diversos ◊ candho leadu s'at sa mascaríglia mi so aciàpidu cun muzere mia! ◊ betzu e débbile, n'at atzapatu sa morte ◊ aciopeit su frade bochindhe fogu ◊ ómines e féminas si chircant, s'aciopant, si leant e si lassant 2. aciapa su gatu ca ndi at furau s'arrocali! ◊ passendi in sa porta ndi at aciapau sa fatura Etymon itl. Translations French attraper English to catch Spanish coger, agarrar Italian acchiappare German fangen.

afenàre , vrb Definition abbrovendhare a fenu; immalaidare, portare sos fenos Synonyms e antonyms incubae Sentences teniat de múrghere bacas e berveghes e de afenare Etymon srd. Translations French affener, contracter la strongylose English to feed on hay, to catch strongylosis Spanish dar el heno, coger la strongilosis Italian affienare, contrarre la strongilósi German mit Heu füttern, sich die Strongyloidosis zuziehen.

agganciài , vrb: aggantzare, agghenciai Definition pigare o aferrare cun gànciu, forte a manos etotu coment’e pigandho a gànciu, ma fintzes leare o ingòllere aifatu; abbutonare / leare, andhare a manu aggantzada = a manu pigada Synonyms e antonyms abbrancai, acafai, aciapai, afarcai, afarrancae, aferrai, aggarrai, agguantai, carrabbusai, mantènnere, picare | ctr. lassare Sentences apo bisonzu de èssere aggantzada e nutrida ◊ arrimat su paperedhu e agghènciat s'ampudha de s'àcua ◊ cudhu dh'agghènciat a su bratzu e ndi dhi pigat su dinai! ◊ aggantza su brassolu! ◊ a carrasegare aggantzant a Zorzi in ziru ◊ fut lompindhe a isprèndhere sos cadhos candho dh’ant agghentzau e che dh'ant furau 2. o truncat o aggànciat! ◊ unu nudha, carchi cosa chi agghentzas o chi pentzas Etymon itl. agganciare Translations French saisir English to cling, to catch Spanish enganchar, agarrar Italian agganciare, aggrappare, ancorare, prèndere German sich festhalten, verankern, nehmen.

allancài , vrb Definition pigare de mala manera, a s'airada Synonyms e antonyms abbrancai, afarcai, afarrancae, aggafai, aggarrai, aggranfare, agguantai Sentences ghetendi is farrancas a cantu poit allancat is prendhas de s'oreria ◊ agatat sa cosa, si dh'allancat e ponit in busciota ◊ chi allancu s'oreria no torru a trabballai! ◊ dus cropus de iscupeta de asegus dh'allancant Translations French attraper avidement English to catch avidly Spanish agarrar Italian afferrare avidaménte German gierig packen.

apixonài , vrb Definition cassare pigiones Etymon srd. Translations French chasser les oiseaux English to catch birds Spanish pajarear Italian uccellare German auf Vogelfang gehen.

arragiolàre , vrb: arrajolare, arregiolare 1, arrejolare Definition ingòllere s’arrajolu, sa maladia chi benit a is canes; arrennegare meda Synonyms e antonyms arragiolire, arraulare / airai, arrannegai, inchietae Sentences currendhe avatu meu che arrejoladu, si est postu a mi sighire ◊ mi apo fatu sa lista de sas persones chi, si arrajolo, devo mossigare! 2. cusse marranu de l’intzugliare ca si arrejolaiat che cane! ◊ issa no cheriat seguzada ca si arregiolaiat che batu (M.Danese) Etymon ltn. rabies Translations French être atteints de la rage English to catch rabies Spanish rabiar Italian prèndere la ràbbia German sich die Tollwut zuziehen.

arremàre , vrb Definition ingòllere rema, arremadiu Synonyms e antonyms acatarrare, arrasfriai, arremadiai, arrumai Etymon srd. Translations French attraper la rhinite English to catch rhinitis Spanish coger la rinitis Italian prèndere la rinite German sich die Rhinitis holen.

atracàe, atracài , vrb Definition sodigare, giare a pitzu, betare manos a unu a trampa candho no si dh’ibertat Synonyms e antonyms atacai, atrapare 1 Sentences a cussa fémina dh'enta atracada in tali logu e furau ndi dh'enta s'oraria ◊ peronòspera e pesta niedha funt atracandu sa sarmenta, e àteras pestas prus malas funt atracandu sa limba nostra! (G.C.Mameli) Translations French attaquer, surprendre qqn. par la ruse English to catch by fraud Spanish atracar Italian assalire, sorprèndere con inganno German überfallen, erwischen.

cassài , vrb: acassare 1, cassare, catzare 2, catzeare, catziare Definition andhare a cassa, aciapare is animales arestes, tènnere a pessighidura, a isparadura o àteru deasi; agatare a ccn. in su dannu, faendho male, agatare in farta; pigare, buscare (cropos o àteru) Synonyms e antonyms aciocai, tènnere / segudare Idioms csn: giogai a su cassa cassa = a tènnere; si nci podint cassai is topis a berrita = est una domo chi no bi at nudha, no bi at neune Sentences as catziadu in donu ca giughes tropu pículu minore ◊ fipo cassandhe, candho dae unu gardarjedhu bi partint duos lèpores ◊ custu chervu totus lu càtziant e nemos lu tenet ◊ catzeandhe no at fortuna: cartutzas medas ma perdigas nudha!◊ mi apu cassau una pariga de pillonedhus 2. sa corsària de sos coros miràdela chi est igue: si sos Moros sunt che tue, ancu mi cassent sos Moros! 3. gei circat ma gei cassat puru: su cumpàngiu dhi at donau una bussinada a faci Etymon ctl. cassar Translations French chasser, attraper English to hunt, to catch Spanish cazar, coger, atrapar, pillar Italian cacciare, acchiappare, cògliere in fallo German jagen, fangen, ertappen.

ciapài , vrb: aciapai*, ciapare Definition agatare (ccn. cosa) deasi comente podet capitare o cricandho; leare o cassare calecuna cosa cun is manos o àteru, nau fintzes in su sensu de furare / ciapai sa brutesa prughendi su trigu = tènnere e bogare sa malesa purghendhe Synonyms e antonyms acatare, aciocai, apaciapai, cassai, furai, segudare, tènnere / abbrancai, acafai, afarrancae aferrai, aggafai, aggarrai, agguantai, collire | ctr. lassai Sentences andhadu est e ciapat su preíderu a colore a fogu lezindhe 2. ciapeint unu cadhitu chi si lasseit carrigare ma apustis si deit a iscumbarare 3. apo ciapadu unu lèpere a latzu ◊ sa dí chi t'imparu s'arti de ciapai (L.Matta) Translations French attraper, saisir, voler English to catch, to steal Spanish coger, atrapar, robar Italian acchiappare, rubare German fassen, stehlen.

ingalapài , vrb Definition cassare, acapiare, poderare acapiau o coment'e acapiau Synonyms e antonyms acapiae Etymon itl. incalappiare Translations French attraper English to catch, to ensnare Spanish atrapar Italian accalappiare German fangen.

istrúmpa , nf: strumpa Definition genia de gherra chi si faet in duos, prus che àteru a giogu o balentia, aferrandhosi s'unu cun s'àteru a chintzu a bratzos fadhios e cricandho de fàere orrúere s'àteru a terra iscutulandhodhu, parandhodhi sa camba o àteru: binchet chie, po fortza o abbilesa, betat a terra s’àteru ponendhodhu asuta / genias de i. segundhu comente si leat s'àteru: i. a totu chitu, i. a chitu partidu Synonyms e antonyms chintada, istrampada Sentences sunt zocandhe un'istrumpa trissinada, a chitu partidu ◊ in Ollolai faghent su campionadu de s'istrumpa ◊ a pitzocu, zogandhe a s'istrumpa no ch'est arrennéssiu mai nessunu a dhi pònnere s'ischina in terra Scientific Terminology ggs Etymon srd. Translations French lutte sarde libre English sardinian catch-as catch can Spanish lucha libre sarda Italian lòtta lìbera sarda German sardisches Freistilringen.

piscàdu , pps, agt, nm: piscau Definition de piscare; totu su pische cassau: a logos, su p. est sa lissa e fintzes solu pische Synonyms e antonyms pisce / lissa Sentences istanote at fatu note bona e ant piscadu ◊ candho est rúpidu, su soru ndhe cheret piscadu 2. sos macarrones si manigant piscados 3. sos piscadores sunt torrendhe cun sas barcas pienas de piscadu ◊ mi ant bogadu a manigare unu cantu de piscadu ◊ innoi dh'at cotu su piscau, in sa sartàina? ◊ dhi praxiat a bandai a s'oru de su frúmini po iscabbulli piscadedhu Surnames and Proverbs prb: chie cheret piscadu su culu s'ifundhet Etymon spn. pescado Translations French pêché English fishing, fished, catch Spanish pescado Italian pescato, pescagióne German gefischt, geangelt, Fischfang.

piscàe , vrb: piscai, piscare Definition cassare e bogare de s’abba su pische o fintzes àteru, bogare css. de s'abba (o àteru deasi); umprire abba de logu fundhudu, pigare cosa a umpridura intrandho s'istrégiu a mesu, o fintzes pigare cosa coment'e faendho a piscadura, bogandho de un'istrégiu (es. billetes, cartas); nau in cobertantza, cassare o agatare a unu faendho dannu; fintzes furare / p. a cumpudu, a forrogu = a manuda; p. a fraca = farcai Synonyms e antonyms cassai / umpire / furai, leai Sentences partis su sero cun sa barca isperendhe bundhàntzia in su piscare ◊ si piscat bèni cun mari calmu e luna prena ◊ si piscat su pisci, su coradhu 2. seu pischendi àcua de funtana a cracira ◊ piscant s'abba chi servit in domo dae su putu ◊ su soru rúpidu si ndhe piscat a sas frussellas ◊ pisca sos macarrones ca sunt cotos! ◊ sa cosa cota si ndhe piscat dae su brou 3. dh'ant piscau comment'e unu traitori ◊ falat unu corvu e che li piscat sa berrita Surnames and Proverbs prb: chini timit s'àcua no bandit a piscai ◊ chini arriscat piscat Etymon ltn. piscare Translations French pêcher English to fish, to catch Spanish pescar Italian pescare German fischen, angeln, ertappen.

refreàre , vrb: arrasfriai, erresfriare, refriare, resfriai, rifriare Definition pigare, ingòllere o fintzes fàere ingòllere refriu, fàere a arremadiu Synonyms e antonyms acatarrare, arremadiai, arremare, arrumai Sentences zughia pagu cuguzura in su letu e mi so refriadu ◊ titia, custu fritu oe mi refriat!◊ pizu ti che as bogadu, chi ti ses refriendhe?! Etymon ctl., spn. refredar Translations French s'enrhumer English to catch a cold Spanish resfriarse Italian infreddarsi German sich erkälten.

scollíri, scòlliri , vrb: isculli, sculliri Definition assaborire calecuna cosa, àere calecunu indítziu, su ndhe ischire o leare oru, bíere, fintzes sodigare o agatare a unu faendho dannu, in farta Synonyms e antonyms assabèschere, assebeltare, bodhiri, cumprèndhere, iscobèrrere / segudare, sejare Sentences dhu pregontànt po dhi podi scolliri calincunu fuedhu mali nau ◊ iant mandau unus cantus bugonis po dhu scolliri s'isbàgliu chi fiat chistionendu ◊ dh'iant betiu una fémina cojada, scollia cun d-un'atru ◊ chini truessat in su mali torrat ódia a sa luxi e no si ponit in sa luxi poita no siant scollias is òperas suas (Ev.)◊ apu sculliu aundi est chi fait s'ou sa pudha nosta ◊ apu sculliu is afatallus tuus! Etymon srd. Translations French surprendre, découvrir English to catch, to discover Spanish sorprender, descubrir Italian sorprèndere, scoprire German überraschen, entdecken.

segudài, segudàre , vrb Definition agatare, cassare, aciapare a unu faendho dannu, in farta, fuendhosiche, ma fintzes solu andhare aifatu, sodigare Synonyms e antonyms acometare, aggreghestare, assitiai, cucai, scolliri, sejare, sichire, sodigai Sentences los ant segudados furendhe ◊ eite pro los segudare ponindhe fogu: si no bi ndh'at de los pistare chei s'azu!…◊ mi so sonniadu levendhe unu sirbone e mai lu podia segudare (P.Pisurzi)◊ si ti ségudo deo, faghindhe cussa faina, as a bídere chi buscas! 2. sos duos compares si saludant e onzunu segudat peri su caminu sou ◊ chi ti ponit infatu cussu ti ndi ségudat Etymon ltn. *secutare Translations French prendre en flagrant English to catch (in the act), to reach Spanish sorprender, coger, pillar Italian sorprèndere, raggiùngere, cògliere in flagrante German überraschen, nachkommen.

segúra 1 , nf: sigura Definition in is armas, genia de butone o àteru chi, segundhu comente si ponet, impedit de isparare Translations French cran d'arrêt English safety catch Spanish fiador, seguro Italian sicura German Sicherung.

sejàre , vrb Definition agatare, mescamente portare a ogu e agatare faendho dannu o male Synonyms e antonyms acometare, aggreghestare, assitiai, segudare, sichire, sodigai / acatare, inseae Sentences su bandhiu l'ant sejau iscorjandhe un'ochisorju ◊ aiat irballau no ca aiat furau ma ca si fit fatu sejare ◊ no amus acatau a nemos e mancu trata amus sejau ◊ e chirca chirca, lu sejat chin sa gama in d-unu campu de irbutu 2. in butzaca no fipo reséssitu a sejare s'iscatuledha de sos luminos ◊ nessune est reséssitu a sichire su funnu de sa miniera, mancu sa via chi aiant ligatu unu contone a totu sos cànnaos e sas socas sejatas in bidha Etymon srd. Translations French suivre, talloner, surprendre English to catch, to shadow Spanish seguir, pillar Italian pedinare, sorprèndere German beschatten, überraschen.

sichíre , vrb: sighie, sighire, sighiri, sigire, sigiri, sijire Definition andhare a innanti faendho ccn. cosa cumenciada, durare in su tempus; andhare o cúrrere aifatu e lòmpere a ue un’àteru est andhau o est andhandho; lòmpere a un’arresurtau; agatare a unu asuba de su fatu, faendho unu dannu; si narat fintzes po andhare aifatu de una régula o de cosa pigada po ghia / pps. sichiu, sighidu; sighindhe = itl. di séguito Synonyms e antonyms insighiri, segudare, sensare, síghere, sodigai, tènnere | ctr. firmai, sensai, tasire Idioms csn: sighire, sighire a + vrb. inf. = itl. riprèndere a + vrb. inf.; èssere a sighi sighi = a su tene tene, a punta a lòmpere a tènnere a ccn. o carchi cosa; èssere malu a sighire (nadu de ccn.)= chi est difítzile mannu a lu buscare, chi pro l'agatare tocat de lu chircare a tantas bias, chi de is fainas chi tenit a meda ndi lassat a cò; sighire una faina, unu triballu = fàgherelu, agabbàrelu, achipire; sighibbila!, sighidebbila! = sighi, sighei de aici!; sighire s'ormina = andhare ifatu de s'ormina; sighiri su cuntzillu, su parri de ccn. = iscurtare, fàghere comente cossizat; lu sighit su sole (nadu de cosa prantada) = su sole li assutat sas raighinas, che lu sicat ca zughet paga terra; èssere malu a sighire (nadu de unu)= chi no faghet a ndhe fàghere fine de una faina, de un'óbbrigu, chi promitit e no muntenet, chi tirat acoa cun arreghèscias; sighire sas códias, sas trassas, sa malíssia de ccn. = agatarebbilas, bincherebbilas Sentences si su laore sighit gasi ocannu s'erricheus!◊ nachi Bodale s'intendhiat male: sighidu li at o passadu li est? ◊ préigant sa paghe e sighint a gherrare! ◊ fit proindhe, pariat chi sighiat ma at sessadu ◊ sighi a fàghere sa faina, no arrimes! ◊ su crapitu sichiat a melare ◊ sa morte apo a giamare si sighis a mi ofèndhere! ◊ custu triballu deo ti lu comintzo e tue sighis ◊ paria istrangugliadu: Gesummaria si mi fit sighidu gai!…◊ s'impresa est sighindhe a triballare apustis de sas férias ◊ sa maista iat fatu tzerriare a iscola sa mama de mammai po dhi nàrrere a dha fàere sighire a istudiare 2. so tucadu apustis sou, ma caminendhe lestru l'apo sighidu ◊ candu as pentzau mai a festa, tui, o fradi miu sighiu che fera?! ◊ currit totu e no si sighit mai ◊ sa betzesa mi est sighindhe! ◊ si funt fuius coment'e su bentu e immoi a dhus sighiri est unu fuedhu!…◊ nosu cumenciaus a movi: coidai a sigiri! ◊ sos annos, malasorte!, mi ant sighidu e no ndhe poto leare sa sedha (A.Casula)◊ si tuco prima, bois ndhe sighides ◊ ghirendhe a bidha nos at sighidu s'abba e ifustu nos at 3. e chie lu sighit custu muradore? promitit sempre ma no benit mai! ◊ istat a s'inghíria inghíria ma de triballu no ndhe sighit ◊ no lu poto sighire a ndhe li tirare su dépidu: candho mi bogat iscusas, candho si cuat! ◊ de custas piciochedhas no fait a ndi sighí una: a chini tenit de fai custu, a chini de fai cudhu e no ndi benit manc'una! ◊ sa cosa chi mànigo no la poto sighire cun sas pagas dentes chi zuto ◊ prantachela in fundhu, cussa cosa, ca sinono la sighit su sole 4. sighi costante s'istiga segura de s'arte! (P.Casu)◊ una borta apo sijiu s'erriu ci ni essiat dae su padente ◊ una borta apo sijiu s'istrada ci barigat dereta muru muru 5. si sentza mi mòrrere agguanto, a sa sorte li sigo sas códias (Limbudu)◊ bi lis sigo deo sa malíscia! ◊ a mie aiat chérfidu a babbu, ca bi l'aia sighida deo sa mandronia, a fuste! ◊ su cane sighit sas trassas a mariane ◊ fit a sighi sighi cun sos carabbineris Translations French continuer, persister, rattraper, surprendre English to continue, to persist, to reach, to catch Spanish seguir, alcanzar Italian continuare, proseguire, persìstere, raggiùngere, sorprèndere German fortsetzen, fortführen, andauern, erreichen, überraschen.