Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

aggatàda , nf Definition su aggatare, su istrecare Synonyms e antonyms afissa, strecada Etymon srd. Translations French écrasement English squeeze, kind of flat bread Spanish aplastamiento Italian schiacciata German Quetschen.

agónzu , nm: agunzu, aunzu Definition su chi (e prus de sustàntzia) si papat impare cun su pane, po dh'acumpangiare; sa cosa chi si ponet po cundhire is papares; in cobertantza, cosa chi si giaet a ccn. po ndhe tènnere calecunu praxere a dibbandha Synonyms e antonyms armíngiu, cumpànigu, incaúngiu / connimentu Sentences màndhigat a sa sola e a s'acua chivalzu chentza aunzu ◊ a chena bi aiant pulenta chene agonzu Scientific Terminology mng Translations French ce que l'on mange avec du pain English smething to eat with bread Spanish companage, condumio Italian companàtico German Zukost zum Brot.

cotogliàna , nf: cotoliana Definition fémina àbbile chi a pagamentu andhat a is domos angenas a fàere sa cota de su pane po is àteros Synonyms e antonyms cochidora Sentences sa cotogliana giuchet sa funnedha totu impodhinata Scientific Terminology prf Etymon srd. Translations French femme experte dans la cuisson du pain English woman skillful in cooking bread Spanish mujer que sabe cocer el pan Italian dònna espèrta nella cottura del pane German geschickte Bäckerin.

maciamúrru , nm: matemurru, matimurru, matzamurru, matzimurru Definition genia de supa cun pane o biscotos; pane cotu cun bagna; cosa fata a improdhu, male; matimurru dhu narant fintzes po avolotu, burdellu / fàghere a sa matzimurrina = a coredhu, a improdhu Synonyms e antonyms martiguserzu, matimbródhiu, milciamuredhu / abbunzadura Sentences cussa est genti chi no si acuntentat de papai matzamurru: bolit aligusta! ◊ mammai su civraxu tostau dhu coit a matzamurru 2. e ite ndhe naras de su matemurru chi sunt cumbinandhe sos zòvanos? ◊ custu coju essit unu matimurru! ◊ de totu custu matzamurru iat cumpréndiu ca megàt de si morri de fàmini Etymon itl. Translations French soupe de pain cuit avec de la sauce English bread cooked with sauce, mess Spanish calandraca, sopa de pan y galletas, barullo Italian mazzamurro German eine Brotsuppesorte, Brotbrei mit Tomatensauce, Hudelei, Heidenlärm.

oríre , vrb Definition fàere is oros; segare de su cumossu is panes a tèndhere, sestare su pane, cumenciare a dhu fàere Synonyms e antonyms orivetai, orizare, orulare 1 / abbessiare | ctr. isorulare 3. sos isterzos no cherent oridos ca che ndhe ruet a terra betendhe Etymon srd. Translations French ébaucher du pain English to sketch the bread Spanish orillar, cortar un trozo de masa del amasijo para hacer el pan Italian abbozzare il pane German mit der Brotvorbereitung beginnen.

pàne , nm: pani Definition su papare prus connotu, fatu cun farra de laore (mescamente trigu o fintzes órgiu), impastada cun abba, frammentu, unu pagu de sale e cotu in su forru, de papare acumpangiandhodhu cun ingaúngiu o po acumpangiare un'àteru papare: si narat sing. coment'e upm (= totu su pane), o cun agt. de cantidade po cumossu distintu, cruo o cotu, sing. o pl. chi siat; cumossu tundhu e grussu de àtera cosa, cosa unu pagu grussa e lada (es. de sabone, de metallu, de terra, de cheralaca, de fenu)/ min. panichedhu, panitu; sa pane manna = genia de druci mannu a bisura de truta chi a logus faint po sant'Antoni de su fogu: dha faint de farra de trigu impastada cun abbatu de meli, dha coint in su forru e dha pratzint a arrogus chi a iscartedhus portant a crésia po ndi donai a totus su merí a su ésperu; pane tratau = pane modhe arridau e tratagasau po imbuscinare cosa a fríere o ammeschiare cun àtera cosa / genias de erba chi tenent su númene pane: pane de àinu (Centaurea napifolia, Petasites pyrenaicus), p. de cucu (Centaurea napifolia, C. sphaerocephala), p. de porcu, de sirboni (Cyclamen repandum), pane pane (Cerinthe major), p. de conillus (Prasium majus), pani e casu (Malva parviflora, M. selvatica); pan'e corra = corrorinu, antunna; pane de turulia = sa bussa de is ous de sa sennoredha segadidus Synonyms e antonyms cumassa Idioms csn: su p. podet èssere pesadu o pintuledhu, crú o cotu, assadu o lentu, zustu a sale o salidu o bambu, friscu o istantiadu (e fintzas allanau, ammufau), modhe o tostu, russu (fintzas modhe) o fine (fintzas àrridu, a fresa, apistocau), ispongiatzu, ispongiosu o faladu, atellau, matzosu; partes de tzertos panes modhes: sa matza, su croxu, is pitzicorrus, sa faci (in su civraxu: ctr. fundu); su pane sardu si podet partire in tres zenias mannas, onzuna cumpartida in crezes diferentes: pane fine tostu, àrridu (es. carasau, fresa), pane finonzu modhe (es. ispianada, p. de Otieri), pane russu modhe (es. civraxu); crezes de pane: aniadedha, cacòi, civraxu, cogone, modhitzosu, modhixina, pan'e fresa, pistocu; pani pissau = pane russu pintadu a pitzicorrus, a bicos; crezes de pane fatu cun àtera cosa: pane cun olia, cun gerdas, cun saba (pani de cónciu), cun arriscotu, cun tamàtiga, cun pabassa, cun patata; pane gutiau = pane pintuledhu, ma mescamente pane de fresa istidhiadu cun ozu, una paspiada de salipa, torradu a su fogu a fríere unu pagu e sighire a assare, gustosu meda e prus fàtzile a isparfaruzare; pani cotu a biancu = cotu male; pani cotu a passioni = chi est bellu rujitu a fora; pane fratau = zenia de mànigu fatu cun pizos de pane carasau cun bagna e casu ratadu a paspiadura e un'ou frissu pagu pagu postu subra; manigare a pane assutu, o pane a s'assuta = pani sentza de ingaúngiu, aungiali; èssere bravu o bonu chei su pane = bonu meda, de naturale bonu, paghiosu, amorosu; no èssiri ni pani ni craxolu = èssere chentza caràtere; pan'e ànimas = su pane chi faghent pro lu dare in crésia a sa zente a sa missa pro unu mortu; bessiri de pan'e cómporu = agabbare de àere tropu bisonzu, ispesas a sa sighida, agabbare de istare male; pane de mele, de chera = bresca; pane de colvu = sonnighita, babbautzu drommidu, inzendradu ma chentza nàschidu; pane de fogu = imporporu, zenia de essidura, chi faghet a murútulu tostu, ruju, e a manighinzu, in sa carre; pan'e tita = aragadha, zenia de crosta chi faghet in conca a sas criaduras; su pane de sa tita = sa tita pro su murudhu chi faghet, pro su tantu chi est de mannària; pane de ràmine, de oro, e gai = cumassu de ràmine, oro, e gai Sentences sa genti dhus cumbidat a domu e bogat pani, casu, sartitzu e binu ◊ zughiat una mela de pane a una manu, unu cantu de casu a s'àtera ◊ su pane de fresa est de duas crezes: tundhu e longu (addopiadu in mesu apenas assadu, cun s'ala aspra a parte de intro)◊ in dommo su pane est dae nare a buca ◊ bi ndhe at chi ant campadu a pane asciutu finas a setanta annos ◊ su pani si no est postu bèni, me in sa mesa, frestimat ◊ a che fugliare su pane faghet a iscancu de coro! 2. tronu malu, parit ca portu unu pani de espas terràinas in conca! ◊ cussus tenint òru e prata a panis de chilu ◊ no ndi esseus prus de pan'e cómporu…: un'ispesa manna avatu de s'àtera seus tenendi! ◊ a s'ebba li apo dadu panes de fenu e puales de avena ◊ su prantone cheret bogadu cun su pane de sa terra, menzus, pro lu torrare a prantare 3. Milliedhu de coru fut bonu che su pani Surnames and Proverbs smb: (De)pani, Pane, Pani / prb: chie at pane no morit mai ◊ a chini tenit pani no dhi mancat cani ◊ pani mali papau, coja fata ammarolla Scientific Terminology mng Etymon ltn. pane(m) Translations French pain English bread Spanish pan Italian pane German Brot.

panevrèsa , nm Definition pane carasau, pan'e cici, genia de pane finedhedhu, longu o tundhu (fintzes addopiau), fresau e assau, tzacarrosu (si no est isciustu) Scientific Terminology mng Etymon srd. Translations French pain typique de la Sardaigne très mince biscuité English typical bread from sardinia Spanish pan típico de Cerdeña Italian pane tìpico sardo a sfòglia sottilissima biscottata German eine Art sardischen Brotes.

panitzài , vrb: panizare Definition fàere su pane, a pane Translations French panifier English to make into bread Spanish panificar Italian panificare German Brot backen.

spodhiadúra , nf Definition pane fatu de farra chentza sedatzada, cun pódhine e cun totu Synonyms e antonyms strípidhi Scientific Terminology pne Etymon srd. Translations French pain complet English brown bread Spanish pan integral Italian pane integrale German Vollkornbrot.

tèndhere , vrb: tèndiri, tènnere 1 Definition istrecare a alladiare sa pasta fintzes a dha fàere de sa grussària giusta e parívile segundhu sa calidade de pane chi si bolet (o fintzes po fàere a macarrones, es. lisòngias); nau de orrobba o fintzes de àteru, pònnere istérria, istirada; rfl. nau de ccn., su si prestare, giare agiudu / pps. téndhiu, tesu; tèndhere sa manu = (a unu) agiudai, donai una manu de agiudu, ma fintzas ponnirisí a fai faina, aprontai su logu po calincun'àteru trabballu; téndhia de manu = manu de agiudu Synonyms e antonyms acannonare, incannonare 1 / atendiai, ispàlghere, istèndhere, istenniare, istèrrere, istirai, stendiai Sentences tendhindhe su pane a cannedhu cheret chi sas manos fetant fortza paris ◊ a tèndhere bi cheret pratighesa, sinono su pane essit a tretos russu e a tretos fine ◊ a tèndhere su pane como est a màchina ◊ tèndiri pillus de pasta 2. intrat a samunare e sa robba l'at totaganta tesa e ispalta ◊ Marta fit in su cortile tendhindhe sos pannos chi aiat sammunadu 3. issu fut sèmpere prontu a si tèndhere po agiudare is àteros 4. unu massau iat pigau un'incone de terrenu e, brexosu, cumènciat a dhue tèndhere sa manu narbonandhodhu Etymon ltn. tendere Translations French abaisser la pâte avec le rouleau English to roll bread Spanish extender la masa Italian spianare la pasta col matterèllo German den Teig mit dem Nudelholz dehnen.