Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbrigài , vrb: abbrigare 1, abbrigari, arbigai, arvigai, avrigai, obrigai Definition orrubiare su ferru in su fogu fintzes a candho essit modhe de dhu pòdere trebballare Synonyms e antonyms arrubiai, cardiare, cardigiai, incrabigai, ingrujare Sentences su sole in istade abbrigat fintzes is pedras ◊ arvigai unu ferru in su fogu ◊ s'arroca pariat chi dh'iat abbrigada su ferreri 2. ananti de unu trébini avrigau, cussu puru est de bonu coru! ◊ at fatu is istampus a su sulitu cun d-unu ferru arbigau Etymon srd. albicare Translations French rendre brûlant, chauffer au rouge, à blanc English to make red-hot, to incandesce Spanish calentar al rojo, encandecer Italian arroventare German glühen machen.

àbriu 1 , agt, nm, nf: abru, alvu, àrbia, àrbiu, arbu, arvu Definition chi est de colore biancu; sa parte bianca, sa giara, de s'ou (nau fintzes abruou)/ cun s'oju in alvu: furriau de si bíere sa parte bianca (Grolle, A s'alza e fala, 23, 27: sendhe pro dare cun suore nou sementa noa a sa terra, chi aiat già preparadu, "Santa s'ora siat!" narat, cun s'oju in alvu, in sinu sou / a tziu Pedru bido ficadu e, a ojos in alvu, "A mi podides narrer, ómine santu, ite bidides peri sos chelos?", l'apo dimandhadu) Synonyms e antonyms biancu / abriou, allúmene, àrbidu, ciara Sentences cudh'ómine fit sighindhe a piulare chentza atoare, a ogros in arbu e a buca abberta 2. is amaretus si faint cun méndula druci, unu pagu de méndula marigosa, tzúcuru e àbrius de ous bèni iscumbàtius Surnames and Proverbs smb: Arbus Scientific Terminology clr, mng Etymon ltn. album Translations French albumen, blanc English albumen, white Spanish blanco, clara Italian bianco, albume German weiß, Eiweiß.

alalònga , nf Definition genia de pische chi faet fintzes de mesu cuintale, de colore asulu impratiau e sabore méngius de cussu de sa tonnina Scientific Terminology psc, thunnus alalunga Etymon itl. alalonga Translations French germon, thon blanc English albacore tuna Spanish atún blanco, bonito del norte Italian tónno alalunga German Weiße Thun.

àlbaru , nm: àrbaru, àrvaru Definition genia de linna chi faet a mata manna, dereta, a còrgia bianca, pruschetotu in is errios Synonyms e antonyms abiubbiancu, cortiarvu, fustarbu, linnabru, sàbaru Scientific Terminology mtm, Populus alba Etymon ltn. albarus Translations French ypréau, peuplier blanc English white poplar Spanish álamo blanco Italian gàttice German Silberpappel.

allupaguàdhu 3 , nm Definition genia de erba linnosa, coa de gatu o fintzes strapudhu de cani, bona po tínghere orrobba in colore grogo Synonyms e antonyms reseda Scientific Terminology rbl, Reseda alba Translations French réséda blanc English white mignonette Spanish hopo de zorra Italian resèda bianca German weisser Wau.

àrbidu , nm Definition abru de ou Synonyms e antonyms àbriu 1, biancu Scientific Terminology clr Etymon srd. Translations French blanc English white Spanish clara Italian bianco German Eiweiß.

bianchèta , nf: bianchita Definition genia de cosa po giare su colore biancu Synonyms e antonyms biaca Etymon ctl., spn. blanquet, blanquete Translations French céruse, blanc d'argent English ceruse Spanish albayalde Italian biacca German Bleiweiß.

biàncu , agt, nm Definition su colore chi assumat totu is àteros colores, su colore naturale de su nie, de su late Synonyms e antonyms àbriu 1, àrbidu | ctr. niedhu Idioms csn: b. niu, nidu, càndhidu, che dente de cane; su b. de s'ou = sa giara de s'ou, s'arbu; su b. de s'oju = sa túnica de s'ogu, itl. còrnea; donai in su b. = inzertare; tirai a su b. = èssere unu pagu biancu; frimmare in b. = pònnere sa frimma in pabilu chi no bi at iscritu nudha, in cosas chi no ant pertzisadu / erba bianca = Diotis maritima, Filago gallica; fàere sos ogos in b. = furriai is ogus deundudotu de no si biri is pipias (e de no biri) Sentences muru biancu, pabilu biancu, carchina bianca ◊ bolit fai biri su biancu po niedhu ◊ no distinghet su biancu de su niedhu 2. de s'asciuconu fit biancu chei sa tela ◊ comenti dh'ant fertu a conca si fiat fatu biancu che su casu ◊ est biancu che nie, che late Surnames and Proverbs smb: Biancu Scientific Terminology clr Etymon itl. Translations French blanc English white Spanish blanco Italian bianco German weiß, Weiße.

bidhiàre , vrb Definition betare o fàere chilighia Synonyms e antonyms chilighiare, incilixiai Etymon srd. Translations French geler blanc English to frost over Spanish escarchar, formarse escarcha Italian brinare German reifen.

càndhidu , agt: cànnidu Definition chi est biancu nidu Synonyms e antonyms chíchinu Sentences unu cànnidu frore de pache pro tene t'imbio, pitzinnu innoscente, assustradu (G.Delogu)◊ ses tue su prus cànnidu lizu de totu sas campuras 2. anzonedha mia, su filu de sa bida tua est cànnidu che nibe Scientific Terminology clr Translations French blanc éclatant English snow-white Spanish cándido Italian càndido German schneeweiß.

cortiàrvu , nm: costiarvu, ostiarvu Definition genia de linna chi faet a mata manna, dereta, arta meda, a corgiolu biancu, pruschetotu in is errios Synonyms e antonyms abiubbiancu, àlbaru, fustarbu, linnabru, sàbaru Scientific Terminology mtm, Populus alba Etymon srd. Translations French ypréau, peuplier blanc English abele Spanish álamo Italian gàttice, piòppo German Silberpappel.

resèda , nf Definition tres calidades de erbas linnosas tenent custu númene, nadas coa de gatu s'una e fintzes strapudhu de cani, allupaguadhus s'àtera, bonas po tínghere in colore grogo; un'àtera ancora est sa coa de gatu fragosa Synonyms e antonyms allupaguadhu 3 Scientific Terminology rbl, Reseda alba, R. lutea, R. odorata Translations French réséda blanc, réséda jaune English reseda Spanish reseda Italian resèda bianca, resèda gialla German Resede.

sàbixi , nm: axi, sàgili, sàighi, sàliche, sàlige, sàlighe, sàligi, sàlixi 1, sàlligi, sàxibi, sàxili Definition genia de linna modhe e lenta de logos de abba, no tanti manna, faet pértigas bonas po intèssere, bestire istrègios, fàere pischedhas e cosas deasi / ollastedhu de arriu est sa calidade orrúbia = Salix purpurea; sàlighe pianghendhe = Salix babylonica Synonyms e antonyms sarpa, toa / cdh. sàliciu Surnames and Proverbs smb: Sàlisci, Salixi Scientific Terminology mt, Salix alba, S. fragilis Etymon ltn. salice(m) Translations French saule blanc, saule fragile English white willow, crack willow Spanish sauce Italian sàlice bianco, fràgile German Silber Weide, Bruchweide.