bàlu , avb: (cun /b–/ a lampalughe apustis de vocale) galu* 1 Definitzione fintzes como, chi no at acabbau, chi si agatat como puru nau de tempus chi est durandho fintzes in su tempus chi si foedhat: si narat fintzes in su sensu de in prus, a prus de s'àteru Sinònimos e contràrios ancora Frases sas piantas chi gighent balu vida parent pedendhe su bàlsamu divinu a sas aeras (G.Monzitta)◊ sunt passados chimbanta annos e balu mi ndhe ammento ◊ su campile fit cun totu s'elva balu bilde ◊ so cuntentu de ti poder balu ajuare 2. issos como nos sighint a mirare e pregant alu pro nois ◊ alu, a Babbu nostru li dimandhamos de nos difèndhere dae sas tentasciones Tradutziones Frantzesu encore Ingresu still Ispagnolu todavía, aún Italianu ancóra Tedescu noch.

bis , avb Definitzione in latinu, po nàrrere duas bortas, un'àtera borta: candho is ispetadores bolent intèndhere o bíere a duas bortas un'ispetàculu ca dhis est pràchiu pedint su bis Tradutziones Frantzesu bis Ingresu encore Ispagnolu bis Italianu bis Tedescu zweimal, bis, noch einmal, Zugabe.

gàlu 1 , avb Definitzione fintzes como, chi no at acabbau, chi si agatat como puru, fintzes a unu tempus o data: giaet s'idea de unu tempus no totu passau, de tempus chi, de o po calecuna cosa, dhue ndh’at àteru, durat Sinònimos e contràrios ancora, balu Maneras de nàrrere csn: èssere galu a túndhere, a manigare, a fàchere = chi no est tusu, no ant tusu, chi no ant manigadu, chi no est fatu, chentza túndhere, chentza manigare e gai; galu ch'est oe = oe chi est oe Frases galu crua est s'àchina ◊ sas craes de su coro galu las apo deo ◊ che tenet trint'annos e galu bajana ◊ crediant de atzapare su locu galu serrau, invetzes fit apertu ◊ sos pitzinnos sunt galu a torrare Ètimu itl.t aguale Tradutziones Frantzesu encore Ingresu more, again, still, yet Ispagnolu todavía, aún Italianu ancóra Tedescu noch.

gargàgiu , nm: gargaxu, gargazu, gragàglia, gragalla, gragallu 1, gragàrgiu, gragaxu, gregàgiu Definitzione nau de is crabas, pegus piticu chi tenet calecunu annu e chi, si est fémina, no at ancora angiau; nau de ccn., chi est piticu de carena Sinònimos e contràrios agrallu Frases in su bangu de tzia ita dha nant dhoi at petza de bòi, crabitus de lati, petza de gragalla, frisciuras e conchedhas Terminologia iscientìfica anall Ètimu ltn. gregarius Tradutziones Frantzesu chevreau, cabri Ingresu big kid Ispagnolu cabrito Italianu caprettóne Tedescu noch nicht werfende Ziege, noch nicht Mutterziege,

ne , cng: nen, ni, nin Definitzione foedhu chi s'impreat candho s'idea de nega reguardat prus de una cosa, mescamente duas o prus cosas bistas coment'e contràrias o diferentes, e sèmpere apustis de s'avb. de nega no, non / a/c.: candho portat ainnanti foedhu chi cumènciat cun cunsonante de sonu mudóngiu (o àtera chi in posidura intervocàlica si narat lébia) no dha lassat cambiare e dh'afortit: no cherzo ne casu e ne pane = nr. necàsu, nepàne ◊ no narat e ne faghet = nonnàrat e nefàghet ◊ ni noi ni dexi = ninnòi niddèxi ◊ ni totu e ni pagu = nr. nitótu e nipàgu (contrariamente a sa régula de su sardu de is cunsonantes mudòngias; ma si cunsideret chi ne benit de su ltn. nec e duncas acabbaiat cun cunsonante, comente de su restu acabbat fintzes sa forma nen) Frases no bi andhamus ne deo e ne tue, ne oe e ne cras, ne como e ne posca ◊ Nostra Sennora fit pòvera e no possediat nen poledhu, nen cabadhu ◊ nen perdo e nen balanzo ◊ no podia andai ni ainnantis ni acoa ◊ custa cosa no est ni bella e ni bona ◊ custu mànigu no est ne bambu e ne salidu, ma zustu ◊ no mirat ne a birde ne a sicu ◊ cust'isposóriu no si depit fai, ne cras e ne mai ◊ non pigu nin pagu nin totu Ètimu ltn. nec Tradutziones Frantzesu ni Ingresu neither, nor Ispagnolu ni Italianu Tedescu und nicht, auch nicht, noch, weder… noch.

«« Torra a chircare