alloloinài , vrb Sinònimos e contràrios atolondrai Tradutziones Frantzesu monter à la tête, étourdir Ingresu to befuddle, to stun by sleep, by sun Ispagnolu aturdir el vino, el sueño, el sol Italianu stordire col vino, dal sónno, dal sóle Tedescu durch Wein, vor Schlaf oder Sonne betäubt sein.

assobinài , vrb: assolinari Definitzione pònnere a pigare sole, pigare sole Sinònimos e contràrios assoliae, assorinai Frases assobinai su trigu in s'argiola ◊ cuss'animabedhu ariseu fut assobinendu in su pranu ◊ lah is calixertas assolinendi! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu exposer au soleil Ingresu to sun-dry Ispagnolu solear, asolear Italianu soleggiare Tedescu in die Sonne legen.

assoliàe, assoliài , vrb: assoliare Definitzione pònnere a pigare sole, pigare sole Sinònimos e contràrios assobinai, assorinai, soghiai Frases sas tilichertas sunt frimmas assoliàndhesi ◊ a assoliare trematas, fàunas e mantas lis faghet bene ◊ fasolu, moriscu, nughe, méndhula e àteru gai cheret assoliadu innantis de lu remonire ◊ assóliati sa carena in custu sole! ◊ cussu traste frundhidu bi est annos assoliendhe fora! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu exposer au soleil Ingresu to dry in the sun Ispagnolu solear Italianu soleggiare Tedescu in die Sonne legen.

assorinài , vrb Definitzione pònnere in su sole, assoliare, pigare sole Sinònimos e contràrios assobinai, assoliae Frases ispànigat, su soli si àrtziat e sa caluxértula essit po assorinai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu exposer au soleil Ingresu to expose to sunlight Ispagnolu solear Italianu espórre al sóle Tedescu in die Sonne legen.

oghiànu , nm: ogrianu Sinònimos e contràrios sole Frases su pastori fiat sétziu in s'oghianu pascendi is brebeis ◊ comente calaiat s'umbra in piatza, issos puru poniant fatu a s'ogrianedhu de su sole ◊ s'ierru fut bessendinci e is sordaus si pigànt s'oghianu ◊ mi so sétida fora a leare s'ogrianedhu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu soleil pâle Ingresu pale sun Ispagnolu sol pálido Italianu sóle pàllido Tedescu blasse Sonne.

sòbi , nm: soi, sole, soli, sòui Definitzione de totu is istedhos, su prus acanta a sa Terra (e no mancu de is prus mannos): est un'astru inchesu chi mandhat lughe e calore a dónnia bandha e si agatat in mesu de unos cantu pianetas chi dhi andhant a inghíriu a distàntzia diferente, acapiaos impare de una fortza chi dhos poderat in echilíbbriu, naschios impare de una matessi nebbulosa; sa lughe e su caente chi giaet, mescamente inue dhue tocat chentza portare nudha ananti / min. solighedhu (pagu, fridu) Sinònimos e contràrios ocriruju / ttrs. sori Maneras de nàrrere csn: su sole essit, àrtziat, ferit o tocat, abbàssiat, si che intrat o si che imberghet, caentat, imbudhighinat, illugerrat; fàghere s. = èssere die o tempus chentza nues, chentza abbas; èssere postu in s. (nau de su tempus) = èssiri assentau a fai soli; a sa essida, a s'intrada de su s. = candu su soli essit (est essindhe), candu nci calat (si ch'est intrendhe); a s. arrimau = pustis chi si ch'est intradu; a s. fora = in ora chi bi at sole; pesare a sole ispartu = a trigadiu, candu su soli est nàsciu de diora (ctr. a chitzi); cannas de s. = rajos de sole comente colant tra nue e nue, in mesu de sas àrbures, in abberturas de muru a intro de logu iscurosu, ma fintzas solu unu pagu de sole; a punta o a cama de s., a tzaca de sole = candu su soli est artu meda e budhiu, in s'istadi; falare su s. (in d-unu logu) = fagherebbei sole meda, calura forte; s. pitziosu = budhidu, chi pistidhit; pònnere, pònneresi in su s. = in tretu ue bi tocat sole a si caentare, a si regòghere; su soli apodhat a sa pedhi = la regoghet, dh'ammoriscat; dae s. in s. = dae s'ora chi su sole essit unu manzanu a s'ora chi si che intrat su sero tardu; cotu a s. (nadu de frutuàriu) = inniedhigadu de su sole chi at leadu in terra; s. bambu = annapau, de luxi morta, candho s'aera est cuguzada cun d-unu pizu fine e parívile de nues; ogru de s. = sole, su sole própiu, comente si podet bídere tundhu in s'aera chentza nues imbia; èssiri bellu che un'ogu de s. = bellu meda; leare s. = assoliare; leare su s. a carchi cosa, a ccn. = fàghereli umbra, pònneresi imbia de su sole; pònnere nue a su sole = chircare de cuare su chi no faghet, sas cosas prus ladinas; bentu de s. = su bentu chi benit de sud-est; die de s. = die chentza nues; annuare su s. = cuguzare de nues (o àteru) de cuare su sole; ladinu chei su s., craru che s'ogru de su s. = craru de si cumprèndhere deretu; babboi de s. = terriolu; sa mama (a logos, Maria Soliana), su babbu de su s. = èssere fatu a pentzamentu po fàere a tímere is pipios in s'istade, po no dhos fàere essire a foras (ma dhu narant fintzes de unu bobboi chi àteros narant "carabbineri") Frases su Sole si aclisat candho sa Luna si li ponet imbia ◊ su Sole a mesudie nos paret in su puntu prus artu de s'aera ◊ s'aera est annuada ma donzi tantu torrat a bogare su Sole ◊ su tilibirche a nues annuaiat su Sole ◊ at acorrau is cabras deghí su soli nci fiat calau ◊ su sole daet lughe e calore 2. a meigama su soli in s'istadi parit chi iscallit totu ◊ in iscola fimus mortos de fritu in die de sole ◊ in istiu, comente caentat sole sas berbeghes mériant ◊ in s'umbrinu bi tocat sole a mesudie o solu in istiu ◊ dha tiràt anca ferriat su sobi ◊ in s'umbra no ti ferit sole ◊ su sole a mesudie in istiu paret ballendhe ◊ si est istérritu a dormire inuve bi paraiat un'ocru de sole ◊ pro una zorronada dae sole in sole dabant unu litru de ozu ◊ za bi falat su sole in cussos paris, chentza mancu un'àrbure! ◊ pitzinna, ista in domo fintzas a sas bàtoro: in fora bi est sa mama de su sole! (L.Marielli)◊ fut cummentzendi a intrai un'ogu de soli ◊ lah, andau su soli!◊ nc’est ancora duas cannas de soi e a si ndi andai candu est murrinendi! Sambenados e Provèrbios smb: (De)sole, (De)solis, (De)ssole, (De)ssolis, Soi, Sois, Sole, Soli, Solis Terminologia iscientìfica astr Ètimu ltn. sole(m) Tradutziones Frantzesu soleil Ingresu sun Ispagnolu sol Italianu sóle Tedescu Sonne.

umbríne, umbrínu , agt, nm Definitzione nau de logu, chi istat meda in umbra, a cara a su Nord, chi dhue tocat pagu sole Sinònimos e contràrios arbàrgiu, carvàrgiu, carvarjinu, crogarzinu, culassoli, palassole, palassolinu, palavrida, travuntanàrgiu, umbràdile, umbritzu, umbrosu / ttrs. ritzesu | ctr. solianu Frases dogni umbrinu diventat solianu, su sole faghes tocare in totue Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu baiser Ingresu shady Ispagnolu sombrío Italianu ombróso, bacìo Tedescu schattig, nach Norden gelegen, von der Sonne nicht berührt.

«« Torra a chircare