còntra 1 , nf: cronta 2,
cronte Definitzione
logu artu, atza, oru de unu monte ue faet a iscrébigu, fintzes su muru de unu putzu; pedra manna, orroca, muntone de pedra
Sinònimos e contràrios
bica,
monte
/
roca
Frases
sa sírcia àrtziat plena de àcua e tui incarendidí in sa cronta ti miras in funtana ◊ un'ómine ndh'est istupau de una cronta
2.
poita custa cronta chi una dí fiat pani no si lassat prus cumossai? ◊ una perda ndi est arruta de una contra ◊ e cumenti ti dha passas cuendididha in cussas crontas? ◊ iat pensai de pigai a sa cronte po s'impostai a candu passàt calincunu sirbone
Terminologia iscientìfica
slg
Tradutziones
Frantzesu
contrefort,
falaise à pic
Ingresu
edge,
protrusion,
vertical side
Ispagnolu
saliente
Italianu
sporgènza,
spónda o paréte a picco,
contraffòrte
Tedescu
Vorsprung,
Überhang,
Strebemauer.
isprúnza , nf: ispundha,
ispunza,
spunda Definitzione
is oros de su letu
Ètimu
ltn.
sponda
Tradutziones
Frantzesu
bord du lit
Ingresu
edge (of a bed)
Ispagnolu
borde,
orilla de la cama
Italianu
spónda del lètto
Tedescu
Bettkante.
língiu , nm: (lín-giu) linzu
lizu 1 Definitzione
donniuna de is costanas curtzas de unu carru, fata cun linnàmene po poderare sa cosa chi si càrrigat (linna, sacos prenos)
Sinònimos e contràrios
zerda
Frases
dhoi fiant carrus de dónnia ispétzia, a arrodas prenas e no, cun língius e cun carrubbas
Ètimu
ltn.
ligneos
Tradutziones
Frantzesu
ridelle de char
Ingresu
board
Ispagnolu
adral
Italianu
spónda del carro
Tedescu
Leiter.
óru , nm: uru Definitzione
totu su tretu prus in fora de una cosa, de unu trastu o de unu logu, sa parte forana: su sing. si narat fintzes de unu tretu, de una parte, e su pl. po s'oru totu pínnigu; css. tretu, in su logu; acanta, a pagu tretu (logu e tempus)/ min. oredhu, orighedhu
Sinònimos e contràrios
avoreta,
orizu
/
ala,
parte,
tretu
| ctr.
mesu
Maneras de nàrrere
csn:
or'oru (ororu), oros oros, orus orus = isorisoros, totu comente andhat s'oru; èssiri orusorus = (nadu a lamenta), atesu meda; in s'oru de, in s'oru in s'oru de… (logu), in s'oru miu = acanta de, acanta acanta de…, acanta mia; in s'oru de… (cantidadi) = agiummai, itl. "circa" (cun vrb. a s'infiniu = in perígulos de… + vrb); bodhiri, leare, lebare, bogare oru, oros, de una cosa = pigai àrviu, leare cabu de…, leare assunta, seru de…, ischírendhe carchi cosa, imbistigare pro ndhe ischire; prenare, fàghere un'isterzu oru cun oru = a oros, prenu deretu; èssere, pònnere, istare a orighedhu = in picedhu, própiu in s'ata de carchi cosa, apunta apunta a che rúere, fintzas acurtzu meda, própiu in s'oru de…; prenare un'isterzu a suta de oros = chi no siat a paris de s'oru; orus oredhus a!... = ingunis ingunis est!..., bi cheret ancora tempus meda; zúchere a unu in s'oru = portai a unu acanta; essíreche a s'oru = antibitzaresiche a fàghere una cosa cussiderada perigulosa, pagu bona, contrària a o foras de sas usàntzias; pigaisidha orus orus = essíreche costa costa, pala pala, chircare iscusas pro no fàghere su dovere; èssiri sentz'e furriai oru (nau de ccn.)= fatu a sa russa, chentza delicadesa, cun pagu cussideru; tènnere oros de terrinu = àere terras
Frases
fúrriu s'oru a sa gunnedha ca est totu sfibicitada ◊ sas córbulas, sos canistedhos zughent s'oru pintu, niedhu, forradu ◊ li at aporridu una tatza prena finas a oru ◊ cussa tatza che ruet de sa mesa ca est in s'orighedhu ◊ istabat in s'oru de bidha ◊ fiant firmus in s'oru de sa pratzita ◊ in campu, za s'ischit, sunt semper a oros de pane e de casu assutu ◊ ponimí in s'oru tuu, sétziu a sa manu tua de esti!
2.
sa faina mia est frundhida a un'oru ◊ pònela a un'oru, cussa cosa, candho agabbas! ◊ si setziat sempri a un'oru po no fai su fichetu ◊ tzente tentanne sos vulos no si ne vidiat in sos oros
3.
no ti potzu agiudai a nci portai custa cosa a domu tua: tanti gei est orus orus!…◊ depit èssi chi boliat a dh'agiudai, mischinu… tanti fiat orus oredhus!…◊ in mari, sighiat a nadai abarrendu orus orus de sa terra ◊ pasci, brebei, pasci, totu or'oru de arriu!…◊ aprontade oros oros setzidorzos ue pasent sos betzos! ◊ beni, bufa e paga puru, no ti dha pighis orus orus!
4.
si bidiat una lampaluxi fraca, pariat unu fogu in s'oru in s'oru de si nd'istudai ◊ Elias si est sétiu in s'oru de su babbu ◊ sa caserma est in s'orichedhu de dommo sua
5.
cun cussas bulletas che apo pagadu in s'oru de batoschentamiza ◊ s'éuro ch'est in s'oru de unu dòllaru
6.
fit impessu ghirandhe dae cubile e no ndhe aiat galu leau oru de sas cosas ◊ chi ndi bodhint oru is carabbineris, dhus arrestant! ◊ no ndhe podent bogare oru de su mancamentu ◊ su fizu no fit galu torrau e at mandhau a su frade a ndhe lebare oru
7.
sa zente zúdigat a chie ch'essit a s'oru ◊ própiu tue che depias essire a s'oru, cun cussos tirriosos!…◊ su babbu est sentz'e furriai oru… po dónnia tontesa ndi pigat su fillu de iscola, dhi perdit letzionis e cómpitus!
Sambenados e Provèrbios
prb:
menzus a torrare issegus dae s'oru chi no dae mesu
Ètimu
ltn.
orum
Tradutziones
Frantzesu
bord,
périmètre
Ingresu
bank,
perimeter,
edge
Ispagnolu
borde,
orilla,
margen
Italianu
bórdo,
màrgine,
contórno,
lémbo,
spónda,
perìmetro
Tedescu
Rand,
Saum,
Umriß,
Umfang.
zèrda , nf: (sa zerda = sazèrda) cedra*
gelda,
tzerda Definitzione
donniuna de is duas costanas de su carru, fata a linnàmene, po mantènnere sa cosa chi si càrrigat (linna, sacos prenos o àteru)
Sinònimos e contràrios
bratzolu 1,
bratzulera,
costana,
língiu,
palera
Tradutziones
Frantzesu
ridelles du char
Ingresu
board
Ispagnolu
adral
Italianu
spónda del carro
Tedescu
Leiter.