Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

babbài , nm Definitzione títulu chi a logos ancora narant a su babbu, o fintzes a su sorgu; títulu de arrespetu chi si narat a ómines mannos, preides, dutores; in s'antigóriu fut su númene chi is Sardos giaiant a Deus comente arresurtat de su témpiu de Antas (in is montes tra Iglésias e Fluminimagiore) Sinònimos e contràrios babbu / bae 1, tziu Frases candho babbai torrat dae monte ti at a contare cosas de ispantu ◊ tue a Deus tenes a babbai e no cheres in s'ànima unu neu (Piras)◊ si bolis a mei a mulleri domanda a babbai! ◊ ajaju at lassau sa sienda a babbai e babbai dh’at lassada a mei 2. babbai Casu at furriadu sa Divina Cummédia de Dante in limba sarda ◊ babbai Antoni, a bos ndhe comporades de trigu? Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu papa, monsieur Ingresu sir Ispagnolu papá, don Italianu babbo, signóre Tedescu Vater, Papa, Herr, Gott.

cosínu , nm: cusinu, cussinu, gosinu Definitzione chie no bestit in costúmene, gente chi istat bene, errica, istat in bidha, est istudiada e at cambiau fintzes bestimentu, bestit de segnore Sinònimos e contràrios geo 1 Frases incravatau, in bestes de cusinu, non zuches su cherbedhu sudorau ◊ tristu chie si arrambat a cusinu! ◊ lu mutiant "sennore" comente a sos bonos cussinos ◊ no ndhe as a cherrer fàchere unu cusinu irbaliau, de fizu tuo, no?! Sambenados e Provèrbios smb: Cosinu, Cusino, Cusinu Ètimu ctl. cusí Tradutziones Frantzesu riche, gentleman Ingresu gentleman Ispagnolu acomodado Italianu signóre Tedescu Herr.

dónnu , nm Definitzione fut su títulu de arrespetu de is Giuighes e fintzes de is píscamos, apustis fintzes de ómines de famíglias nóbbiles erricas sardas; títulu de arrespetu chi si giaet a persona manna, parente; ómine erricu chi cumandhat in sa bidha, su mere, su chi cumandhat in calecunu trebballu / donnu sogru (nadu onnusogru) = sogru, su babbu de sa muzere pro s’ómine, su babbu de su maridu pro sa fémina; donnu mannu = ajaju; donnu fradi = su frade prus mannu Sinònimos e contràrios don / pressipale 2. sos donnos no si abbàssiant a su paris de sos pedhones ◊ su riu est diventadu cumbessu, brutu, isciumosu, tzotzu, teracu de pagos donnos chi istant in sa comodidade Ètimu ltn. dominus Tradutziones Frantzesu seigneur Ingresu sir, mister, gentleman Ispagnolu señor Italianu signóre Tedescu Herr.

sannòri , nm: segnore, segnori, sennore, sennori, signori, sinniore Definitzione persona distinta, pulia, bene bestia, mescamente istràngiu de logu atesu, persona chi faet vida discantzosa; títulu de arrespetu chi si giaet a un'istràngiu bestiu de sennore, ma mescamente títulu chi si giaet a Cristos, a Deus, in su sensu chi podet apitzu de totus e de totu Frases est ricu pàsitu, ma no est segnore ◊ dae sos segnores aiat imparatu dontzi malu vissu ◊ cussu faghet su sennore, sempre in bidha, ma a triballare no si betat! ◊ ah, su sennò, no dhi at a èssiri atobiada una barchixedha cun babbu miu? 2. o Signore, prego a Tie sullievu de mi dare a tantas penas! ◊ sos chi amant e timent su Segnore nudh'àteru in sa terra devent tímere (B.Mureddu)◊ si de sa fide tenet su cunfortu altzat su pensamentu a su Segnore Tradutziones Frantzesu seigneur Ingresu mister, sir, gentleman, god Ispagnolu señor Italianu signóre Tedescu Herr.

tzíu , nm: ciu 2, siu, tiu Definitzione frade o fradile de babbu o de mama (e po arrespetu fintzes su pobidhu de una tzia); dhu narant fintzes po arrespetu a ómine mannu chentza èssere parente Sinònimos e contràrios concu 1, titiu / babbai, itziu Frases tziu e nebodi funt chistionendi 2. est passau su tziu de is ciulirus ◊ o cudhu tziu, ite sezis bendhindhe? ◊ si narat "tziu" po arrespetu Terminologia iscientìfica ptl Ètimu ltn. thius. Tradutziones Frantzesu oncle, monsieur Ingresu uncle, sir Ispagnolu tío, señor Italianu zio, signóre Tedescu Onkel.