Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

beradítos , nm pl: biraditos, viraditzu Definitzione s'istentina fine / biraditos altarados = itl. ileite Sinònimos e contràrios beladitos, busellos, garaitzos*, iltentina, mannaditzus, stintinigu Terminologia iscientìfica crn Tradutziones Frantzesu intestin grêle Ingresu small intestine Ispagnolu intestino Italianu intestino tènue Tedescu Dünndarm.

búdha , nf: vudha Definitzione s'istentina prus larga, s'úrtima parte (e fintzes bentre); si narat fintzes a sa natura de sa fémina / budha procaxa, budhas de culu = s'úrtimu tretu de s'istentina; b. de cuadhu, de molenti = zenia de cocoi de mare; is budhedhas o budhixedhas de su porcu (is orrugos segaos po dhos prènnere, saconedhos)= sos sàmbenes Sinònimos e contràrios bòllaras, budhales, budhàrigu, dòbbaru, fodhale, moca / bentre Maneras de nàrrere csn: àere in b. a unu = no dhu podi biri, no dhu pòdiri baliai, no lu poder bídere tichirighedhu, o tichedhu; de b. mala = de arratza mala; b. de sànguini, budhedha = su sàmbene, istentina russa, larga, de su porcu, furriada e prena de sàmbene cundhidu a fàghere arrustu o fintzas a budhidu; b. de sonnu (nau de unu)= sonnicrosu; ammollai sa ’udha (nadu de fémina) = dàresi a ómine; pònniri una cosa a b. a susu = a mercas in susu, a palas a terra, furriada a s'imbesse Frases sa mata e sa budha chi ndhe li essat, che li falet! Sambenados e Provèrbios prb: genti de budha, genti de nudha Terminologia iscientìfica crn Ètimu ltn. bulla Tradutziones Frantzesu gros intestin Ingresu large intestine Ispagnolu intestino Italianu intestino crasso Tedescu Dickdarm.

budhàles, budhàlis , nm pl Definitzione s'istentina prus larga, comente acabbat in su pertusu: culatzu de sa bentre Sinònimos e contràrios budha, budhone, cordulàriu, cordule Terminologia iscientìfica crn Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tripe Ingresu bowel Ispagnolu tripas Italianu budèlla, intestino rètto Tedescu Gedärme (Pl.), Mastdarm.

cannacúla , nf, nm: cannagua, cannagula, cannagulu Definitzione s'úrtima parte de s'istentina Terminologia iscientìfica crn Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu intestin rectum, ampoule rectale Ingresu rectum Ispagnolu intestino recto Italianu intestino rètto, ampólla rettale Tedescu Mastdarm.

curcúdhu 1 , nm: cuscudhu Definitzione su primu tretu de s'istentina prus grussa, comente acabbat sa fine (e ue dhu'est s'incoldu, itl. appendice) Terminologia iscientìfica crn Tradutziones Frantzesu cæcum Ingresu caecum (intestine) Ispagnolu intestino ciego Italianu intestino cièco Tedescu Blinddarm.

dòbbaru , nm: dròbbalu, tòparu* Definitzione s'istentina grussa, is budhales, timpirichedhos (nau fintzes po bentre); in cobertantza, persona lègia / torrare su dròbbalu a ccn. = tzatzare Sinònimos e contràrios bòllaras, budhales, cordule, erca, fodhale, stròpalu 2. - Ite ti ndhe paret de custu bellu dòbbaru? - No apo bidu mai un'animale piús feu! Terminologia iscientìfica crn Tradutziones Frantzesu gros intestin Ingresu large intestine Ispagnolu intestino grueso Italianu intestino crasso Tedescu Dickdarm.

èrca , nf Definitzione istentina grussa mescamente de animales mannos; nau in cobertantza o cun tzacu, bentre Sinònimos e contràrios bòllaras, budhales, cordule, dòbbaru, fodhale 2. recueint a domo a erca piena, abbusercados che guntorzos chi torrant dae logu de mortóriu Sambenados e Provèrbios smb: Erca Tradutziones Frantzesu gros intestin Ingresu large intestine Ispagnolu intestino grueso Italianu intestino crasso Tedescu Dickdarm.

filarítzu , nm: filuritzu Definitzione s'istentina fine / f. de angioni = sa córdula de s'angione Sinònimos e contràrios beraditos, busellos, garaitzos, iltentina, stintinigu, stintiritzu Terminologia iscientìfica crn Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu intestin grêle Ingresu small intestine Ispagnolu intestino delgado Italianu intestino tènue Tedescu Dünndarm.

fodhàle , nm Definitzione s'úrtimu tretu, su prus largu, de s'istentina Sinònimos e contràrios budha, budhales, budhone, moca Terminologia iscientìfica crn Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rectum Ingresu rectum Ispagnolu recto Italianu intestino rètto Tedescu Mastdarm.

iltentína , nf: istentina, istintina, istintinas, stintinas Definitzione parte de sa carena de is animales, in bentre, una genia de cundhutu chi cumènciat a sa essia de s’istògomo e sighit fintzes a su pertusu, innanti fine (istrinta) e poi sèmpere prus larga, ue passat e acabbat de digirire su mastúgliu, su nutrimentu aprontau in sa buca e in s’istògomo, e de ue su sàmbene ndhe suspit sa sustàntzia chi che leat a totu sa carena: si narat meda su plurale, is/sas istentinas / genias de i.: grussa (mocas, budhas, budhales), fine (biraditos, minuzos, stintiritzu); sa buca de s’i. = itl. pilòro, s’istrintu ue cumènciat s’istentina, sa essia de s’istògomo / pònneresi su pè in s’istentina iss’etotu = fàgheresi male, arruinàresi de manu sua Sinònimos e contràrios beraditos, busellos, mannaditzus, stintinigu, stintiritzu Frases su pòburu boliat impicau cun s'istentina de s'arricu ◊ lassaiat ebbia su chi no aiat nuscu vonu, sa bentre e s'istintina ◊ su tribàgliu ponet in motu sas venas, fachet girare vene su sàmbene, no si ndhe gàrrigant sas istintinas de ledàmine… Terminologia iscientìfica crn Ètimu ltn. stentina Tradutziones Frantzesu intestin Ingresu intestin Ispagnolu intestino Italianu intestino Tedescu Darm.