ammirànte , nm Definitzione
genia de erba e frore: cragarista de caboni o pinnàciu de carabbineri
Sinònimos e contràrios
sprameta
Terminologia iscientìfica
frs, Celosia argentea
Ètimu
itl.
amaranto
Tradutziones
Frantzesu
crête-de-coq
Ingresu
rattle (weed)
Ispagnolu
moco de pavo
Italianu
crésta di gallo
Tedescu
Hahnenkamm.
cabòne 1 , nm: caboni Definitzione
su mascu de is pudhas, fintzes candho est crastau / cabone de abba, caboni de canna = corvu ambidhastru (botaurus stellaris); caboni de murdegu = pudha de mudeju, itl. beccàccia (scolopax rusticola); caboni de Índias = dindu, piocu (meleagris gallopavo)
Sinònimos e contràrios
pudhu
Maneras de nàrrere
csn:
caboni barbau = chi zughet una zenia de nàcara pendhindhe in bula; gei cantas, chi ses caboni! = za si at a bídere si est abberu chi…; iscudit a pudha pro fèrriri a caboni = naro a tie fiza pro intèndhere nura
Frases
tengu unu caboni de sa vera casta: bista sa pudhasta si ndi fait meri! (E.Pintor Sírigu)◊ o pudhas isfacias chi andais per is bias su caboni circhendi! ◊ lah ca su caboni si fúrriat a ispitzulai!
Sambenados e Provèrbios
smb:
Cabboi, Caboni, Caboi
Terminologia iscientìfica
pzn, anall, gallus gallus
Ètimu
ltn.
capone(m)
Tradutziones
Frantzesu
coq
Ingresu
cock
Ispagnolu
gallo
Italianu
gallo,
cappóne
Tedescu
Hahn,
Kapphahn.
chichirísta , nf: chighirista,
chirighista,
cigirista,
cogorista,
cracarista,
cragarista,
crighirista,
crogorista,
cruguista,
crugurista,
cucurista,
cugurista,
gigirista Definitzione
una genia de pígiu de carre diferente, de atza e totu a bicos, chi creschet in pitzu de sa conca, de longu, a pudhas e mescamente a pudhos; in sa pudatza, atza segante chi essit de su tolu, unu tretu; nau in cobertantza, atza de unu chi foedhat o si cumportat artziandhosiche, unu pagu arrennegandhosi / cragarista de caboni, genias de erba (e frore): Celosia argentea, Amaranthus caudatus / abbacare sa cugurista = menguai o lassai is pretesas
Sinònimos e contràrios
cocorosta,
crilta,
ogroista,
pibirita,
proborista
/
atza,
barra
Frases
lah, su caboni est a cracarista arrúbia!
3.
a s'impiegau ajaja dhi fiat abarrada in faci a chighirista fata ◊ gei est malu a coi, ma ammarolla indugit sa cigirista! ◊ issu no àmpuat mai sa cragarista, tenit una castiada úmili ◊ si dha fatzo passare zeo sa crugurista!
Terminologia iscientìfica
crn
Tradutziones
Frantzesu
crête du coq
Ingresu
crest
Ispagnolu
cresta
Italianu
crésta del gallo
Tedescu
Hahnenkamm.
cocoròsta , nf: cogorosta,
corogosta,
cucurusta,
gorgolostra Definitzione
coment'e unu pígiu de carre diferente e giai sèmpere orrúbia, totu a bicos e chentza pinnias, chi creschet in pitzu de sa conca, de longu, a pudhas e mescamente a pudhos
Sinònimos e contràrios
chichirista,
crilta,
ogroista,
pibirita,
proborista
/
cragarastas
Maneras de nàrrere
csn:
bocare cocorosta = pàrreresi mannu, leare betu de mannos in su cumportamentu; pònnere sa cogorosta (nadu de unu)= crèresi prus de su chi est, fàghere su pazosu; pònnere sa cogorosta a carchi cosa = crèscherela, isazeràrela; cogorostas de pische = is gragastas, itl. brànchie
Frases
no si moet de ae corogosta: pro paura s'isméntigat de bolare ◊ sunt a cucurusta arta coment'e pudhos inganios
2.
fitza mea fit comintzanne a bocare cocorosta ◊ ndhe at postu de cogorosta dai candho l'ant artziadu in gradu!…(G.Ruju)◊ tue a su ch'intendhes li pones sa cogorosta candho lu torras a nàrrere
Terminologia iscientìfica
crn
Tradutziones
Frantzesu
crête du coq
Ingresu
crest
Ispagnolu
cresta del gallo
Italianu
crésta del gallo
Tedescu
Hahnenkamm.
púdhu , nm Definitzione
su mascu de is pudhas: su pl. in calecunu logu dhu narant própriu a is pudhas / min. pudhitu
Sinònimos e contràrios
cabone 1,
caboniscu
Maneras de nàrrere
csn:
p. de casta = de parare ratza; zogàresi a su p. de casta (nau cun feli de chini no fait su doveri)= ispassiaisidha, abarrai sentza de fai su doveri; altzàresi che p. = arteràresi, arrennegaisí; Missa de p. = sa Missa de su nascimentu, de su note de Pasca de nadale; fior'e pudhu = zenia de erba chi faghet fiores rujos; su pudhu de carrasegare = su chi apicant a unu puntellu pro l'isparare currindhe a cadhu, a carrasegare; su p. de sa síndria = sa parte de mesu, chentza sèmene e prus durche, su 'santu'
Frases
in cussa bidha solent giamare pudhos sas pudhas ◊ addaghi cantat su pudhu su manzanu fato a brincu e a terra ◊ su pudhu cantat "Cucurudhú!"
Sambenados e Provèrbios
smb:
Puddu
Ètimu
ltn.
pullus
Tradutziones
Frantzesu
coq
Ingresu
cock
Ispagnolu
gallo
Italianu
gallo
Tedescu
Hahn.