Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

addoliméntu , nm Sinònimos e contràrios dabori, dólima, dolímine Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu douleur Ingresu ache Ispagnolu dolor, pena Italianu dolóre Tedescu Schmerz.

addorojàda , nf Sinònimos e contràrios abboghiada, addorojamentu, bérchida, boche, cérriu, grida Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu hurlement de souffrance Ingresu cry Ispagnolu grito de dolor Italianu urlo di dolóre Tedescu Geheule.

dabòri , nm: daori, dobori, dolore, dolori Definitzione su istare male po calecunu arremu chi at tentu dannu o at fatu ifortzu mannu, carena malàida, o fintzes po unu dispraxere / d. forte, d. lenu o brandhu; d. fridu = dolore a carchi músculu (fintzas pro fritu), itl. mialgia Sinònimos e contràrios addolimentu, dólima, dolímine / cdh. dulori Maneras de nàrrere csn: unu dolore benit, apretat, illébiat, curat, passat; su dolore si podet sentire, baliare, agguantare; pònneresi dolore = fàghere irfortzu mannu de ndhe àere dannu a sa carena; dolore bogau = dolore de intro de corpus chi no s'ischit cun pertzisione inue est; dhi at carriau unu dolori = li at bénnidu unu dolore; zenias de dolore: de conca, de barras, de itzugu, de mata, de costazu, de renes; dolores de culu = segamentu de matzàmini, cosas chi istrobbant o no praxint; doloris isbuidus de parteras = dolores apustis issindhigadas Frases so totu pistu e no poto istare de sos dolores ◊ inchi dhis bèngiat unu dabori de brenti chi no si potzant ni sèi e ni crocai! ◊ cussus daboris depint èssi peus de is daboris de iscendiai ◊ su dolore lu zuto a tochedhos 2. est mannu su dolore, cun duos mortos in famíllia! ◊ no si morit de dolore, da agguantat su cristianu! 3. mighi ti pones dolore, ti faghes carchi illascada barrièndhedi cosa gai a sa sola! Sambenados e Provèrbios prb: dolore ispinghet boche ◊ menzus dolore in oro chi no dolore in coro Ètimu ltn. dolore(m) Tradutziones Frantzesu douleur Ingresu ache, sorrow, pain Ispagnolu dolor Italianu dolóre Tedescu Schmerz, Leid.

disigàre , vrb Definitzione bènnere a malu puntu de is dispraxeres, de s'afrigimentu, agummai coment'e consumàresi de sa tisichéntzia Sinònimos e contràrios indisicare, indisichire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se consumer de douleur, avoir de la peine Ingresu to grow sad, to pine away Ispagnolu debilitarse por el dolor Italianu intristire, consumarsi per dolóre Tedescu sich verzeheren.

dolentía , nf: dolintia Definitzione genia de dispraxere chi si sentit po un'àteru / àere dolentia = tènnere dolu Sinònimos e contràrios dabori, dispiachere, dolénsia, dolu, làstima Frases dendhe ti sunt sa morte sentza ispada, mancu sos tuos ndhe ant dolentia ◊ pro peus disastru e dolentia a mama no bidesi ◊ mísera e pòvera in pannos chi ndhe càusat dolentia ◊ a su mancare tuo, Elena mia, mi est mancada sa lughe e prus no miro che umbra acant'a mimmi e dolentia Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu chagrin Ingresu grief Ispagnolu pena, pesar Italianu dispiacére, dolóre, péna Tedescu Leid.

dòlere , vrb: doli, dòliri Definitzione provare o sentire su dolore po calecunu male a sa carena, fàere male; sentire dispraxere po css. male o dannu: s'impreat solu sa 3ˆ p. singulare de unu modu finiu (mi, ti, li dolet, nos, bos, lis dolet, doliat, e totu deasi), s’inf., pps. e ger. / pps. dófidu, dólfidu, dórfiu, dólidu, dóliu, dóssiu Sinònimos e contràrios incrèschere, incrudèschere / dispiàchere Frases dae su pódhighe malu mi ndhe dolet totu su bratzu ◊ mi est dolindhe meda, custa pistadura, como a sàmbene fritu ◊ narabbilu a mamma, fizu meu, inue ti dolet! ◊ mi ses tochendi aundi mi dolit ◊ no mi sunt mai dólias is origas 2. a nois nos dolet su dannu chi ant tentu in cussa famíllia! ◊ mi dolit su coru solu su pensai ◊ su èssere pecadore mi dolet cantu su èssere bisonzosu Ètimu ltn. dolere Tradutziones Frantzesu avoir mal Ingresu to ache Ispagnolu sentir dolor, sentir Italianu sentire il dolóre, dolére, rincréscere Tedescu weh tun, leid tun.

dólima , nf, nm: dólimu Definitzione dolore etotu, male chi faet a dolidura / dólima fratosa = carrasegada; genias de dólima: de mata, de lumbos, de su partu, e gai Sinònimos e contràrios addolimentu, dabori, dólida, dolímine Frases so totu a dólimas de sos irfortzos chi apo fatu ◊ cantas renas bei at in sa marina, dólimas ti si potat buliare! (Cucca)◊ amus a intèndhere nínnidos cun uras consoladoras in oras de dólimu ◊ cussu est mortu de dólimas de mata Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu douleur Ingresu sorrow Ispagnolu dolor Italianu dolóre Tedescu Schmerz.

dóu , nm Definitzione dolu, dolore Terminologia iscientìfica mld Tradutziones Frantzesu rhumatisme Ingresu rheumatic pains Ispagnolu reumatismo Italianu dolóre reumàtico Tedescu rheumatischer Schmerz.

fragusína , nf: francosina, francusina 1 Definitzione mali masculinu, genia de dolore a bentre, punta de dolore forte de no dhu pòdere baliare chi benit mescamente a bentre, ma fintzes a is errigos, a su fele; in cobertantza, genia de mandronia, pagu gana de fàere faina (e fintzes su mandronedhu) Sinònimos e contràrios passacólica, stratzonis Frases labai, no mi fatzais benni is francusinas, si no mi pongu a narri is allelujas! 2. poita dèu no apu postu menti a cussa francusina de su grillu chini iscít cantu disgràtzias mi ant a depi sutzedi! Terminologia iscientìfica mld Tradutziones Frantzesu colique Ingresu colica, abdominal pain Ispagnolu cólico Italianu còlica, dolóre addominale Tedescu Kolik.

fràta 1 , nf Definitzione genia de distacu o segada de músculu aintru, in sa carena, po un’isfortzu mannu fatu a cropu; su dolore chi si sentit; in cobertantza, brulla mala Sinònimos e contràrios frapu, fritia, illatzada 3. sa nonna at cumpresu sa frata, giamat sa neta e li narat: Ninna mia, no ponzas cabu a sos ómines! ◊ abbà custa frata: istanote ridimos! Sambenados e Provèrbios smb: Fratta Terminologia iscientìfica mld Tradutziones Frantzesu déchirure musculaire, douleur musculaire Ingresu sprain, pains in the joints Ispagnolu tirón Italianu strappo muscolare, dolóre articolare Tedescu Muskelriß, Gelenkschmerz.

indisichíre, indisighíre , vrb: intisichire Definitzione bènnere a malu puntu de is dispraxeres, de s'afrigimentu, agiummai coment'e consumare o ispaciare de sa tisichesa Sinònimos e contràrios decaire, derrúere, disigare, ilmarrire, indisicare Frases si est indisighidu pro sa ruina de sa famíllia Ètimu itl. intisichire Tradutziones Frantzesu se consumer de chagrin, dépérir Ingresu to pine away Ispagnolu consumirse Italianu consumarsi dal dolóre, deperire Tedescu sich verzehren.

ólchidu , nm, nf: órchida, órchidu, órghidu, óschidu, úlchida Definitzione prus che àteru, boghe, grida po dolore forte o dannu mannu Sinònimos e contràrios addólimu, bérchida, írchidu, tzérriu Frases fuindhe, a donzi passu una ruta e donzi ruta un'órchidu ◊ leados a istocadas, ant betadu un'óschidu e sunt mortos ◊ a s'acumpagnamentu de su mortu una giòvana fit pianghendhe a óschidos ◊ s'órchida sua tremiat sa domo, pariat chi bi aiat faladu unu lampu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cri de douleur Ingresu howl of pain Ispagnolu grito de dolor, alarido Italianu urlo di dolóre Tedescu Schmerzenschrei.

orchidàre , vrb: orchitare, orghidare Definitzione abboghinare, pesare a tzérrios, a órchidos, po dolore o dannu mannu Sinònimos e contràrios abbochinare, abboigare, addolimai, berchidai, iscramorai Frases luego torraiat a orchitare comente fachent sos tzecos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crier de douleur Ingresu to howl with pain Ispagnolu gritar por el dolor Italianu urlare di dolóre Tedescu vor Schmerzen schreien.

stenteriài , vrb: istantariare* Definitzione est su chi faet unu candho provat unu dolore tropu forte, chi agiummai perdet su sentidu; foedhare chentza ischire mancu su chi est naendho, unu Sinònimos e contràrios desatinai, ilbarionare, iscassoletare, sciolloriai, strollicai / abbadherigare, ammustèlchere, dilmagiare, ildimajare, intostai, sdemmaniai Frases mi seu ingortu a s'ossu arrabiosu: cosa de mi stenteriai! 2. dhoi at genti stenteriada chi est a iscarada a fai tontesas ◊ no ti stentériis cun mei: mi depis nai "Sa meri"! Tradutziones Frantzesu éprouver une douleur déchirante Ingresu to feel a very sharp pain Ispagnolu sentir un dolor muy fuerte Italianu provare un dolóre fortìssimo Tedescu einen stechenden Schmerz empfinden.