dòlere , vrb: doli, dòliri Definitzione provare o sentire su dolore po calecunu male a sa carena, fàere male; sentire dispraxere po css. male o dannu: s'impreat solu sa 3ˆ p. singulare de unu modu finiu (mi, ti, li dolet, nos, bos, lis dolet, doliat, e totu deasi), s’inf., pps. e ger. / pps. dófidu, dólfidu, dórfiu, dólidu, dóliu, dóssiu Sinònimos e contràrios incrèschere, incrudèschere / dispiàchere Frases dae su pódhighe malu mi ndhe dolet totu su bratzu ◊ mi est dolindhe meda, custa pistadura, como a sàmbene fritu ◊ narabbilu a mamma, fizu meu, inue ti dolet! ◊ mi ses tochendi aundi mi dolit ◊ no mi sunt mai dólias is origas 2. a nois nos dolet su dannu chi ant tentu in cussa famíllia! ◊ mi dolit su coru solu su pensai ◊ su èssere pecadore mi dolet cantu su èssere bisonzosu Ètimu ltn. dolere Tradutziones Frantzesu avoir mal Ingresu to ache Ispagnolu sentir dolor, sentir Italianu sentire il dolóre, dolére, rincréscere Tedescu weh tun, leid tun.

gelài 1, gelàre , vrb: zelare Definitzione àere, pònnere o sentire gelu, regelu contras a unu o calecuna cosa / g. male a unu = no piàghere; pro chi eo male ti gele = mancari no ti piaga Frases fustei puru est istróllica, no s'iscít a chini istimat e a chini gelat: cussas puru funt fillas! ◊ "m'istimat, mi gelat" funt is fuedhus chi narant ispollendi unu frori po biri comenti arresurtat… Ètimu itl. gelare Tradutziones Frantzesu avoir de l'aversion contre qqn., antipathie Ingresu to feel a strong dislike Ispagnolu sentir antipatía Italianu sentire avversióne, antipatìa, detestare Tedescu gefroren, eisig, Eis.

grisài 1, grisàre , vrb: crisare 1 Definitzione provare ischifu, agatare una cosa de gustu deasi malu de fàere agiummai a gana mala Sinònimos e contràrios abborrèschere, afeai, ascamare, aschiai, ghelestiare, ischifare, ispucire, orrèschere Frases a fortza de ndi papai, dhu seu fintzas grisendi ◊ àcua de grifoni no ndi poneus prus mancu a coxinai, de candu dh'eus grisada ◊ su pisedhu portàt facioni, dèu dhu grisai e no ndi papai ◊ in cussa figu sicada dhui apu agatau una musca e seu papendidha grisa grisa Tradutziones Frantzesu éprouver du dégoût Ingresu to loathe Ispagnolu sentir asco, repugnar Italianu schifare, aver ribrézzo Tedescu verschmähen.

ischivíre , vrb: schiviri Definitzione tènnere àscamu, ischifu, de sa cosa Sinònimos e contràrios aschiare, grisai 1, ischifare Tradutziones Frantzesu éprouver du dégoût, refuser Ingresu to loathe, to refuse Ispagnolu sentir asco Italianu provare schifo, rifiutare Tedescu ekeln, nicht vertragen.

sentíre, sentíri , vrb: sentzire Definitzione su si sapire o provare unu dolore o calecuna cosa chi dispraxet aintru de sa carena chentza ischire cun precisione inue (ma fintzes de comente sa fémina príngia si sapit de s'illibbertare); provare in s'ànimu dispraxere, tristura, làstima o dolu po ccn. o calecuna cosa andhada male, de malu; bastare s'ànimu, èssere animosos / sentire cosa a unu = tènnere calecuna cosa contras a unu Sinònimos e contràrios dispiàghere / lastimai Frases e candho si est sentida muzere tua? ◊ passat una cira e dèu non mi seu sentira de nudha: torrat sa levarora po mi visitai e nascit su pipiu! ◊ cussa berbeghe est sentida: oe o cras anzat ◊ naro sas cosas comente las sento ◊ custos no sentint ne birgonza e ne dannu ◊ ògios bellos, nàdemi ite sentides cun megus! ◊ chie at sàmbene caldu no si ndhe sentit de sas temporadas ◊ est rutu e si sentit ancora de sa ruta ◊ comente ti sentis, como? ◊ at leadu una cadha mala, si est sentidu fintzas male ◊ sa dí chi si est sentiu no at papau nudha de dhu fai mali ◊ iat incumentzau a tenni pauria e a si sentiri ◊ issu si fiat sentziu de bronchite 2. sento, Sardigna, cudha voluntade de gherrare sufrindhe pro sa tua libbertade (A.Casula)◊ sento chi a bois so lassendhe sentza amparu ◊ no cretast chi bivu in axiu: sentu solu a èssiri istau che pipiu, cun tui! ◊ so sentindhe chi si la murghent puru sa crabita chi mi che ant furadu! ◊ lu sunt sentendhe prus a mortu chi no a biu ◊ sento sos chi sunt in pena pro cudhos chi no sunt torrados ◊ issa no at sentitu su bene pérdiu ◊ sentius zòvanos e betzos, candho morint!◊ la sento s'assione mala chi mi as fatu e sos malos faedhos chi ti apo intesu! 3. si mi sentis cosa, naramilu in cara! ◊ proite no m'iscries: mi sentis carchi mancàntzia? ◊ si sentis alguna cosa, filla, perdona! (L.Matta) 4. no mi la sento a fàghere totu cussu caminu Tradutziones Frantzesu éprouver, regretter, plaindre Ingresu to feel, to be sorry (for) Ispagnolu sentir Italianu sentire, dolérsi, compiàngere Tedescu fühlen, bedauern, beweinen.

stenteriài , vrb: istantariare* Definitzione est su chi faet unu candho provat unu dolore tropu forte, chi agiummai perdet su sentidu; foedhare chentza ischire mancu su chi est naendho, unu Sinònimos e contràrios desatinai, ilbarionare, iscassoletare, sciolloriai, strollicai / abbadherigare, ammustèlchere, dilmagiare, ildimajare, intostai, sdemmaniai Frases mi seu ingortu a s'ossu arrabiosu: cosa de mi stenteriai! 2. dhoi at genti stenteriada chi est a iscarada a fai tontesas ◊ no ti stentériis cun mei: mi depis nai "Sa meri"! Tradutziones Frantzesu éprouver une douleur déchirante Ingresu to feel a very sharp pain Ispagnolu sentir un dolor muy fuerte Italianu provare un dolóre fortìssimo Tedescu einen stechenden Schmerz empfinden.

surrungiài , vrb Definitzione coment'e murrungiare, ma nau in su sensu de si dispràxere, impudare Sinònimos e contràrios dispiàchere, morrugnare Frases "Pobidhu miu mi at lassau!", surrúngiat a tretus, fadendusí su signali de sa gruxi ◊ ma dh'apu surrungiau, lah, a si ndi èssi sicada cussa mata de figu! ◊ su chi surrungiàt fiat de no ai pótziu istruncai su vítziu intragnau in cussus logus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu regretter Ingresu to regret Ispagnolu lamentar, sentir Italianu rimpiàngere Tedescu beweinen, nachtrauern.

«« Torra a chircare