cantonèra 1 , nf: contonera 1 Definitzione
domo po contoneri ororu de ferrovias o de istradas
Sinònimos e contràrios
cdh. cantunera
Frases
arribbaus a contonera in moto nci fut sa politzia! ◊ sos contoneris istaiant in contonera ◊ connosco a unu basciotu, bete cara, paret una cantonera! ◊ a manu dereta nci fut Stupara cun is màcias de modhitzi e sa cantonera arrubiasta
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
maison cantonnière
Ingresu
roadman's house
Ispagnolu
caseta del peón caminero (casilla)
Italianu
casa cantonièra
Tedescu
Bahnwärterhaus.
corràle, corràli , nm Definitzione
tretu largu, a una parte, mescamente tra duas alas de muru o àteru, cugigone; tretu largu serrau ananti o a costau de sa domo, o fintzes po acorrare bestiàmene / min. corraledhu
Sinònimos e contràrios
angrone,
chizone,
corroncone
/
coltíglia,
corratzu,
iscorratu
/
cdh. currali
Frases
s'acucaiat in d-unu corrale de sa cochina
2.
in su corrali teniat caboniscus e cunillus ◊ tenit corrali po acorrai bestiàmini arrui ◊ de tui ndi fàciu contu che s'àliga de corrali
Terminologia iscientìfica
srr
Ètimu
ctl., spn.
Tradutziones
Frantzesu
cour
Ingresu
courtyard
Ispagnolu
corral
Italianu
cortile della casa
Tedescu
Hof.
dòmmo, dómmu, dòmo, dòmu, dómu , nf Definitzione
(si narat fintzes dómu, ma sèmpere is dòmus) logu, fràigu fatu prus che àteru po bívere sa gente cunsiderau siat coment’e aposentu solu e siat coment’e aposentos pigaos totus impare (e in custu sensu si narat fintzes pl.); sa gente chi bivet in sa domo e in calecuna nada fintzes famíglia / min. domedha, domigedha, domighedha, domita, domitedha, dominighedha, domixedha; sa domo in artària si podet cumpartire a pianos: su terra (= su paristerra), su pitzu totu (= su pianu prus in artu); a/c. foedhandho in 1ˆ p., domo fintzes chentza art. e ne agt. possessivu est sèmpere sa mia, sa nosta
Sinònimos e contràrios
aposentu
/
famíglia
Maneras de nàrrere
csn:
domos de istare = fatas apostadamente po dhoi bivi genti; pesare sa d. in muros = fai is murus de sa domu; a si dhu torrai in domu! = manera de ringratziare; sa d. de letu = s'aposentu de crocai; sa d. de su nie = zenia de bóidu mannu suta de terra pro collire e costoire su nie a s'istiu pro fàghere sa carapigna; d. de còghere = aposentu inue bi est su furru pro sa cota de su pane; sa d. de sa linna = linnarzu, logu a pònnere linna; sa d. de is ainas = logu inue si ponent sas forramentas; filera o cadena de domus = domos una ifatu de s'àtera; mezorare sas domos = arrangiai, acontzare sa domu; artziare sas domos = aciúngiri àteru pianu apitzus a una domu fata; dommedha terra terra = domos bassas, terranzas, a pei planu; domu de gianas = musoleu, bóidu fatu in sas rocas, in s'antigóriu, pro bi pònnere sos mortos; sa domu de s'Orcu = a logos, su nuraghe; sa d. de sa frommiga = tana de frommiga; d. de su prupu = sa zoga a ue si che intrat una zenia de animaledhu de mare chi assemizat a su prupu; èssiri de d. (nadu de pessone)= èssere de sa famíllia; èssiri de is primas domus = èssere de famíllia bona, onesta; betàreche sa d. a unu = fàghere dannu mannu meda a unu, arruinare a unu; fai d. = crèschere sa siendha, contivizare sa domo e sa famíllia; assusai sa d. = mezorare sos benes de una domo, pesare sa domo; andhare a santu seindomo (sei in d.) = abarrai in domu, no andai a perunu logu; su fatu de d. = sas fainas chi si faghent die cun die in sa domo
Frases
che at betadu sa domo dae sos fundhamentos ◊ sa domo est sana, caente, códuma, noa, fata in forte, malesana, frita, iscóduma, betza, fata cun rispàrmiu ◊ fraigare, iscontzare, betàreche, mezorare, artziare una domo ◊ mi fatzu tres domus: in mesu sa coxina cun sa forredha, faci a sobi s'aposentu de crocai e s'atra po magasinedhu ◊ cussu istat in domos de afitu ◊ ndi pesaus is domus anca biveus, desinunca no dhui capeus prus ◊ coladindhe a domo a ti combidare!
2.
sa fémina sàbia assusat sa domu, sa maca dha destruit ◊ e candho mai si arrivat a tantu, a nos pònnere su fogu intro de domo?! ◊ sa fémina onesta muntenet sa domo ◊ a furare in domo est sa peus cosa ◊ de domo siet o de fora, est contrària sempre a onzi briga ◊ bois za sezis de domo si no bos ponides su traste menzus ◊ sa domo tua no ti che catzat
3.
ruta ti ndh'est sa domo… afrigidu su coro! ◊ sa domo mi ndh'est ruta… cun bator fizos suta! ◊ cussa ti nche ghetat sa dommo, ca est una fémina prena de bíssios!
4.
s'únicu viàgiu chi eus fatu est a santu setzi in domu ◊ est genti bona meda, própiu de is primas domus de bidha
Sambenados e Provèrbios
prb:
chie torrat a domo sua no est pérditu ◊ menzus chivalzu in domo tua chi no pane biancu in domo anzena ◊ su cuidadu faghet sa domo ◊ chie no at domo no at bighinu
Ètimu
ltn.
domo
Tradutziones
Frantzesu
maison
Ingresu
house,
home
Ispagnolu
casa
Italianu
casa,
abitazióne,
dimòra
Tedescu
Haus.