Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

aéru, àeru , nm Definitzione su chi paret unu castiandhodhu a cara po èssere chi assimbígiat o podet assimbigiare a un’àteru Sinònimos e contràrios abbrembu, aerada, aeramentu, aerzu, assemizu, bisura Frases dhi at un'àeru a su babbu ◊ su fizu at un'aeru a su babbu ◊ cussu portat aeru de animale areste Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu physionomie, mine Ingresu coutenance, appearance Ispagnolu aire Italianu fisionomìa, aspètto Tedescu Gesichtsausdruck, Aussehen.

aérzu , nm: aexu, agherju, arégiu 1, érgiu, gherju Definitzione est totugantu su chi distinghet, in sa persona, unu de una famíglia de unu de un'àtera: mescamente sa cara, ma fintzes sa carena, sa manera de foedhare, de camminare, o àteru; su chi una cosa, o fintzes unu logu, paret, su chi si paret de su chi est / bogàrendhe a ccn. a s'aerzu = connòsciri a unu a sa bisura assimbillendidhu a is àterus de sa famíglia Sinònimos e contràrios aerada, aeramentu, bisura, chígia, crilta Frases a s'agherju s'assimizabat a unu ◊ su fillu at ghetau un'aexu a su babbu ◊ no lu connoschia ma ndhe l'apo bogadu de s'aerzu ◊ sa fémina fit de agherzu bellu 2. su matessi presorju prendhiat su pastore e su bandhiu a s'agherju de sa campanna ◊ sa zancheta fit de su matessi agherju de su pantalone ◊ dhue fut su Maschinganna cun arégiu de unu becu cun duas concas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mine, physionomie Ingresu aspect Ispagnolu parecido, semejanzas entre familiares Italianu aspètto, fisionomìa Tedescu Aussehen, Gesichtzüge.

anninnitàu , pps, agt Definitzione de anninnitae; chi est miseredhu, no at créschiu, nau de ccn. Sinònimos e contràrios trighinzu 1 Tradutziones Frantzesu rachitique, maigre et débile Ingresu poor looks, rachitic Ispagnolu raquítico Italianu di aspètto mìsero, rachìtico Tedescu kümmerlich.

armidhàda , nf Definitzione bella preséntzia, chi portat bellos arremos Frases est unu cadhu de bona armidhada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu belle allure Ingresu composture Ispagnolu compostura, buena presencia Italianu compostézza, buon aspètto Tedescu Ordnung.

bisúra , nf: fisura, visura Definitzione su chi si paret a cara, unu, su chi si paret o chi si podet bíere de una cosa Sinònimos e contràrios cara, chèrgia, chígia, chinna, crilta, faci, fasumia, grinile, inchérrida, pinta 1, priuxa / abbrembu, aerada, aeramentu, aerzu, assemizu, idea Maneras de nàrrere csn: ómini, fémina de mala b. = chi faghet a timire; sa b. de su celu, de su logu = s’aera, su logu comente si presentat, su chi parent a los bídere; bisura de fàmini = cara de famidu, de pàrrere famidu; ghetai bisura a ccn. = betare un'ograda, fai una castiada Frases su dolori dhi at finas cambiau sa bisura ◊ fiant ànimas mabas inchietas chi no portànt bisura de cristianu ◊ no at a èssi bellu de bisura, ma po fuedhai portat tiaus! ◊ a sa bisura pariat mortu ◊ meistu Antoni a capedhu tenit bisura de istori…◊ nci bollit una libba de saboni po dhi bogai bisura! 2. mancu bisura tenit, de amaretu, custu druci! ◊ sa bisura chi si podeus fai de sa Sardigna est cussa de una terra cun d-un'ànima antiga ◊ su soli fiat a bisura de luna ◊ portat bisura de cavaglieri Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mine, aspect, faciès Ingresu countenance Ispagnolu aspecto Italianu aspètto, sembiante, sembianza, fàcies Tedescu Aussehen, Gesicht.

chígia , nf: chiza, ghitza Definitzione sa cara po comente paret, po su chi bolet nàrrere de su chi unu sentit Sinònimos e contràrios aerzu, bisura, chèrgia, cilla, tiva / atzile / cara, faci Maneras de nàrrere csn: èssere in c. mala = èssere arrennegadu, istare male; èssere in c. bona = èssere de umore bonu, allegru, istare bene; torrare in c. una cosa = acontzàrela, azustàrela a manera de si pòdere abbaidare cun piaghere; fàere chígia mala a ccn. = fàghere malu a cara, retzire in manera frita a ccn. Frases che intro mesu brighendhe, nendhe cun mala chiza…◊ oe no mi aperit chiza ca mi est morta sa fiza 2. in sa chéjia bi fit de arranzare sa cobertura e àteros imbravúcios pro la torrare in chiza de cristianos a sa festa Ètimu ltn. cilia Tradutziones Frantzesu mine, aspect, air courroucé Ingresu frown, appearance Ispagnolu aspecto, ceño Italianu sembiante, aspètto, cipìglio Tedescu Aussehen, finsteres Gesicht.

cílla , nf Definitzione sa cara po comente paret, po su chi bolet nàrrere de su chi unu sentit / calai sa c., fai c. mala o grussa a unu = abbaidàrelu male, a ogru dortu, cheríndheli nàrrere chi est contràriu meda, castiai a c. trua Sinònimos e contràrios aerzu, chèrgia, chígia*, tiva / cara, faci Frases dhu biu de cilla mala e mi tocat a dhi narri sa beridadi Sambenados e Provèrbios smb: Cilla Tradutziones Frantzesu mine, aspect Ingresu frown Ispagnolu aspecto Italianu aspètto, cipìglio Tedescu Miene.

ghígna, ghígnu , nf, nm: chinna*, ghinna, grigna Definitzione sa cara po su chi paret, pruschetotu po s'impressione lègia chi faet: dhu narant de su tempus puru Sinònimos e contràrios bisura, chèrgia, chígia, faci Frases no est piús risu su tou, como: su tou est ghignare, unu ghignu de befe, feu, forte ◊ fit abbaidendhe cun ojadas de bandhidu, de mala ghigna e totu intreu ◊ aiat una ghinna chi no si ndhe agatat peus: pariat su mintzidissu in pedhe de animale! ◊ isse tenet unu ghignu befulanu 2. arratza de ghigna chi zughet, oe: est die mala ebbia! ◊ arratza de ghigna chi zughet, oe, sa die… paret chi ndhe cheret betare sas aeras! ◊ sa sorre a sa grigna pariat una súrvile Tradutziones Frantzesu air menaçant Ingresu threatening look Ispagnolu aspecto, expresión amenazador Italianu aspètto, espressióne minacciósa del vólto Tedescu Miene, grimmiges o. drohendes Gesicht.

lúrbe , nm Definitzione persona lègia e mala de fàere a tímere Tradutziones Frantzesu tête de bagnard, individu louche Ingresu mug Ispagnolu persona fea y mala Italianu cèffo, uòmo di aspètto brutto Tedescu Gauner.

trighínzu 1 , agt Definitzione coment'e calidade de gente o de animales, chi est de pagu contu, miseredhu, chi creschet pagu Sinònimos e contràrios anninnitau, cioco, enzosu, míseru Tradutziones Frantzesu rachitique, maigre et débile Ingresu poor looks, rachitic Ispagnolu raquítico Italianu di aspètto mìsero, rachìtico Tedescu kümmerlich.