arrebbàscia , nf: arrebbassa, rebbassa Definitzione linna chi no est deunudotu fata a crabone, crabone chi fumat ca est fatu male / fragu de a. = fragu de fumu Sinònimos e contràrios carrabàcia, cruàmene Frases su craboni costumat a èssi arrebbassa, malu a tenni ◊ su fumu de s'arrebbassa inniédhigat su muru Ètimu ctl. rabassa Tradutziones Frantzesu fumeron Ingresu smoky charcoal Ispagnolu tizo, tizón Italianu fumàcchio Tedescu Qualm.

chicòne , nm Definitzione orrugu de linna abbruxau a una parte, postu a su fogu; maladia de su trigu Sinònimos e contràrios sitzoni Frases sa créjia e sa turre no bi fint prus: a su postu issoro bi aiat chicones niedhos galu allutos ◊ bi at unu chicone catzendhe fummu Sambenados e Provèrbios prb: unu chicone solu no faghet fogu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tison Ingresu ember Ispagnolu tizón Italianu tizzóne Tedescu brennendes Holzscheit.

gurtizòne , nm Definitzione genia de maladia de su trigu, trigu mortu o tabbachinu Sinònimos e contràrios bruvurinu, fogubíssimu, fungubíssimu Terminologia iscientìfica mld Tradutziones Frantzesu nielle du blé Ingresu wheat blight Ispagnolu caries o tizón del trigo Italianu gólpe del grano Tedescu Steinbrand, Schmierbrand.

néula , nf: néura Definitzione nues de vapore de abba no tanti cracu chi calant bàscias bàscias in sa terra o fintzes in pitzu de s'abba; foedhandho de matas e pruschetotu de erbas (laores), genia de maladia, coment'e narba niedha (Tilletia caries), chi dhis ponet e dhos guastat Sinònimos e contràrios abboeru, boiratzu, bòrona, nébida, neulore / gurtizone Maneras de nàrrere csn: néulas giagadas a pighe = néula russa, nébida aici meda chi no lassat biri nudha; n. de abba, de sole = nébida chi si fúrriat a pròiri, chi si fúrriat a soli (chi isparessit comenti àrtziat su soli); issacare n. = pistai àcua, fai cosas debbadas; n. de sos ocros = napa; èssere prenos de n. = totu barra, bantaxeri, creitosu chentza sustàssia Frases in montes si est betendhe sa néula ◊ candho si betat sa néula carca est malu a bídere, atesu ◊ custa est néula chi comente essit su sole che la pesat dereta Terminologia iscientìfica tpm Ètimu ltn. nebula Tradutziones Frantzesu brouillard, nielle Ingresu fog, smut Ispagnolu niebla, niebla, caries, tizón Italianu nébbia, gólpe Tedescu Nebel, Steinbrand.

titòne , nm: (su t. = sutitòne) cicione 1 sissoni, titzone, tzitzone 1 Definitzione orrugu de linna postu in su fogu, abbruxau in parte Sinònimos e contràrios chicone, muncioni Maneras de nàrrere csn: istare in coas de t. = sempre a colore a fogu, in caentu; èssere che duos t. chi no bogant fumu = chi no leant fogu, no faghent nudha; niedhu o brutu che t. = niedhu, brutu meda; zúghere s'ànima che a su titone = niedha de pecados, èssere malu, dadu a su malu Frases si benit una note serpentina no bessis dae coas de titone ◊ in su foghile bi at pagos titones a rughe ◊ sas nues, niedhas che titones, ràndhine e lampos iscarrigaiant 2. sedes che duos titones chi no bogant fumu: isposàdebbos! Ètimu ltn. titione(m) Tradutziones Frantzesu tison Ingresu ember Ispagnolu tizón Italianu tizzóne Tedescu brennendes Holzscheit.

«« Torra a chircare