acajonàre , vrb: cajonare Definitzione betare a unu is curpas de unu dannu; fàere dannu, fàere a manera chi unu tèngiat dannu Sinònimos e contràrios acriminai, acrupai, acusai, imputai, incrupai, incausai / causai Frases ahi, mi acajonas, tue, e mi das tragos frecuente: mi acusas barbaramente chi ti apo amore afaltzadu! ◊ pustis chi a faedhare mi as fortzadu mi acajonas de aer faedhadu?! (P.Mossa) 2. tantu dannu reparade chi mi azis acajonadu! Ètimu itl. accagionare Tradutziones Frantzesu accuser Ingresu to accuse Ispagnolu inculpar, culpar, perjudicar Italianu incolpare, cagionare Tedescu beschuldigen, schaden.

addagnài , vrb: addannae, addannai, addannare, addanniai, dannai Definitzione fàere dannu, dannos; fàere male, guastu / denti addagnada = mantzada Sinònimos e contràrios guastai, indomaxai, nòcere, scalabrai | ctr. sanare Frases sa cilixia at addagnau su trigu ◊ su píbiri no pistis, chi addagnat a su nasu! ◊ custus drucis no addànniant is cascialis Ètimu spn? Tradutziones Frantzesu endommager Ingresu to damage Ispagnolu perjudicar, dañar Italianu danneggiare Tedescu beschädigen.

bisastràre , vrb: abbisastrare, biseltrare, bisestrare Definitzione pònnere bisestru, fàere istrúpiu, dannu mannu a unu, a una mata, a una cosa Sinònimos e contràrios abbutinare, bistrasciare, degogliai, destrossai, iscempiai, iselmorare, istropiare Frases s'acheta mi est ruta e si est bisestrada ◊ su bentu de sa malignidade bisastrat sos ànimos trassicos ◊ acudie pínnicos pro sarbare su restu de custa terra nostra bisastrada! ◊ cussu pisedhu si bisestrat cun cussa forramenta, si bi la lassades ◊ nachi unu terremoto at bisestradu su Giapone Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dévaster, endommager, nuir Ingresu to devastate Ispagnolu perjudicar, dañar Italianu devastare, danneggiare Tedescu verwüsten, zerstören, beschädigen.

iscalabràre , vrb: iscalambrare, iscalavrare, iscalavriare, scalabrai Definitzione guastare, segare, fàere dannu, arrasigare sa pedhe Sinònimos e contràrios addagnai, indomaxai / arroinare, atzimare, azinare, dissantarare, ifasciare, irderrúere, iscempiai, isciarrocai, isperrumai, strupiai / iscorazire Frases mi ponzeint manu e mi lasseint che linu bargadadu, ma no mi ant iscalabradu e su chi fia so ◊ bi aiat tres ómines chin sa conca iscalavriata dae sos carches de sos animales ◊ cusse chin su bachedhu m’iscalavriaiat su gatile, chi giuchia sèmpere a bullones e ispilitu Ètimu spn. descalabrar Tradutziones Frantzesu endommager Ingresu to damage Ispagnolu perjudicar, dañar Italianu danneggiare Tedescu beschädigen.

nòcere , vrb: nòchere, nòciri, nògere, nòghere, nògiri, noxi 1, nòxiri Definitzione fàere dannu o male, pònnere neghe a sa salude, a sa nedidesa de su cristianu, de sa cosa, de s'animale o matedu / pps. nóchidu, nóciu, nógiu (nó-ci-u, nó-gi-u) Sinònimos e contràrios addagnai, danneficai, indomaxai, scalabrai | ctr. giuai, rechèdere Frases is mortos no podent nògere a nemos ◊ ello chie ti est nochendhe chi no ti podes irbojare? ◊ no ti dha provis meda sa conca, no ti noxat!…◊ a isse no li noghet ne caldu e ne fritu ◊ no si at a noxi prus nisciunu ingannu ◊ su mufore noghet a sas binzas ◊ a sa màchina li noghet a la dassare fora ◊ no ti pighis ferenu ca ti nocit!◊ cust'ària ti nogit!◊ su chi apu fatu no mi est nóciu 2. fuo zente connota e logos mios, mi noghet su tocu ’e sas campanas (A.Spano) Ètimu ltn. nocere Tradutziones Frantzesu nuire Ingresu to harm Ispagnolu perjudicar, dañar Italianu nuòcere, pregiudicare Tedescu schaden.

tacài 1 , vrb: tacare Definitzione pònnere taca, imbrutare faendho tacas; nòghere a sa salude Sinònimos e contràrios ammaciae, macrare, maculai 1, punciai | ctr. smanciai / aciacai, atzacorare, inciacai, nòcere, tachignare, tunconire Frases no bortes s'imbustu a s'infache, si no cheres a lu tacare ◊ su sutzu de sa melaeranu tacat e no ndhe andhat prus ◊ e za no tacat, mih, su mústiu!…◊ si no ti pones guantes a tirare erba ti tacat sas manos 2. su bentu fritu no ti at mai tacadu e ne fatu male ◊ su bene sou za est seguru: no siat chi bi lu tachent sos fritos de bennarzu, puru!… Ètimu ctl. tacar Tradutziones Frantzesu tacher, nuire Ingresu to stain, to injure Ispagnolu manchar, perjudicar la salud Italianu macchiare, chiazzare, nuòcere Tedescu beflecken, schaden.

«« Torra a chircare