acajonàre , vrb: cajonare Definitzione
betare a unu is curpas de unu dannu; fàere dannu, fàere a manera chi unu tèngiat dannu
Sinònimos e contràrios
acriminai,
acrupai,
acusai,
imputai,
incrupai,
incausai
/
causai
Frases
ahi, mi acajonas, tue, e mi das tragos frecuente: mi acusas barbaramente chi ti apo amore afaltzadu! ◊ pustis chi a faedhare mi as fortzadu mi acajonas de aer faedhadu?! (P.Mossa)
2.
tantu dannu reparade chi mi azis acajonadu!
Ètimu
itl.
accagionare
Tradutziones
Frantzesu
accuser
Ingresu
to accuse
Ispagnolu
inculpar,
culpar,
perjudicar
Italianu
incolpare,
cagionare
Tedescu
beschuldigen,
schaden.
addagnài , vrb: addannae,
addannai,
addannare,
addanniai,
dannai Definitzione
fàere dannu, dannos; fàere male, guastu / denti addagnada = mantzada
Sinònimos e contràrios
guastai,
indomaxai,
nòcere,
scalabrai
| ctr.
sanare
Frases
sa cilixia at addagnau su trigu ◊ su píbiri no pistis, chi addagnat a su nasu! ◊ custus drucis no addànniant is cascialis
Ètimu
spn?
Tradutziones
Frantzesu
endommager
Ingresu
to damage
Ispagnolu
perjudicar,
dañar
Italianu
danneggiare
Tedescu
beschädigen.
bisastràre , vrb: abbisastrare,
biseltrare,
bisestrare Definitzione
pònnere bisestru, fàere istrúpiu, dannu mannu a unu, a una mata, a una cosa
Sinònimos e contràrios
abbutinare,
bistrasciare,
degogliai,
destrossai,
iscempiai,
iselmorare,
istropiare
Frases
s'acheta mi est ruta e si est bisestrada ◊ su bentu de sa malignidade bisastrat sos ànimos trassicos ◊ acudie pínnicos pro sarbare su restu de custa terra nostra bisastrada! ◊ cussu pisedhu si bisestrat cun cussa forramenta, si bi la lassades ◊ nachi unu terremoto at bisestradu su Giapone
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
dévaster,
endommager,
nuir
Ingresu
to devastate
Ispagnolu
perjudicar,
dañar
Italianu
devastare,
danneggiare
Tedescu
verwüsten,
zerstören,
beschädigen.
iscalabràre , vrb: iscalambrare,
iscalavrare,
iscalavriare,
scalabrai Definitzione
guastare, segare, fàere dannu, arrasigare sa pedhe
Sinònimos e contràrios
addagnai,
indomaxai
/
arroinare,
atzimare,
azinare,
dissantarare,
ifasciare,
irderrúere,
iscempiai,
isciarrocai,
isperrumai,
strupiai
/
iscorazire
Frases
mi ponzeint manu e mi lasseint che linu bargadadu, ma no mi ant iscalabradu e su chi fia so ◊ bi aiat tres ómines chin sa conca iscalavriata dae sos carches de sos animales ◊ cusse chin su bachedhu m’iscalavriaiat su gatile, chi giuchia sèmpere a bullones e ispilitu
Ètimu
spn.
descalabrar
Tradutziones
Frantzesu
endommager
Ingresu
to damage
Ispagnolu
perjudicar,
dañar
Italianu
danneggiare
Tedescu
beschädigen.
nòcere , vrb: nòchere,
nòciri,
nògere,
nòghere,
nògiri,
noxi 1,
nòxiri Definitzione
fàere dannu o male, pònnere neghe a sa salude, a sa nedidesa de su cristianu, de sa cosa, de s'animale o matedu / pps. nóchidu, nóciu, nógiu (nó-ci-u, nó-gi-u)
Sinònimos e contràrios
addagnai,
danneficai,
indomaxai,
scalabrai
| ctr.
giuai,
rechèdere
Frases
is mortos no podent nògere a nemos ◊ ello chie ti est nochendhe chi no ti podes irbojare? ◊ no ti dha provis meda sa conca, no ti noxat!…◊ a isse no li noghet ne caldu e ne fritu ◊ no si at a noxi prus nisciunu ingannu ◊ su mufore noghet a sas binzas ◊ a sa màchina li noghet a la dassare fora ◊ no ti pighis ferenu ca ti nocit!◊ cust'ària ti nogit!◊ su chi apu fatu no mi est nóciu
2.
fuo zente connota e logos mios, mi noghet su tocu ’e sas campanas (A.Spano)
Ètimu
ltn.
nocere
Tradutziones
Frantzesu
nuire
Ingresu
to harm
Ispagnolu
perjudicar,
dañar
Italianu
nuòcere,
pregiudicare
Tedescu
schaden.
tacài 1 , vrb: tacare Definitzione
pònnere taca, imbrutare faendho tacas; nòghere a sa salude
Sinònimos e contràrios
ammaciae,
macrare,
maculai 1,
punciai
| ctr.
smanciai
/
aciacai,
atzacorare,
inciacai,
nòcere,
tachignare,
tunconire
Frases
no bortes s'imbustu a s'infache, si no cheres a lu tacare ◊ su sutzu de sa melaeranu tacat e no ndhe andhat prus ◊ e za no tacat, mih, su mústiu!…◊ si no ti pones guantes a tirare erba ti tacat sas manos
2.
su bentu fritu no ti at mai tacadu e ne fatu male ◊ su bene sou za est seguru: no siat chi bi lu tachent sos fritos de bennarzu, puru!…
Ètimu
ctl.
tacar
Tradutziones
Frantzesu
tacher,
nuire
Ingresu
to stain,
to injure
Ispagnolu
manchar,
perjudicar la salud
Italianu
macchiare,
chiazzare,
nuòcere
Tedescu
beflecken,
schaden.