caènte , agt, nm: cagente, caglienti, cajente Definitzione nau de una cosa, chi portat una temperadura prus arta de comente est a su normale, nau de su tempus, chi est faendho caentu, a diferéntzia de una temperadura bàscia e pruscatotu a paragone de sa temperadura de su cristianu; temperadura artighina / èssere in cagente = in caentu Sinònimos e contràrios caldu, callente, cheghente / caentu, calore | ctr. astroradu, fridu / frios Frases de cust'abba no faghet a ndhe bufare: est caente che píssiu ◊ zughet sas manos caentes che late 2. sas túrturas rucrant sas costeras chircandhe sos caentes de beranu ◊ unu tempus fimis poveritos e cuntentos, temperaos a fritu e a cajente (Z.Deriu)◊ Maria est cicida in sa forredha, in su caente ◊ asuta de is forredhos dhu'est caente Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu chaud Ingresu warmth Ispagnolu caliente Italianu caldo Tedescu warm.

caentósu , agt: cajentosu Definitzione chi faet caentu, chi caentat, nau de unu logu, de una domo, de bestimentu Sinònimos e contràrios callentosu, cheghentosu / caente | ctr. fridu Frases sas béstias chircant locos caentosos pro pàschere Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu chaud Ingresu warm Ispagnolu caliente Italianu caldo Tedescu warm.

càldu , nm, agt: cardu 1 Definitzione caentu meda; chi est bene caente Sinònimos e contràrios caentu, caldesa, cazentu / basca, calura / caente, càlidu, callente, cheghente | ctr. fridu, frios Maneras de nàrrere csn: betare cardu = fàghere caentu; ndhe li daet una calda e una frita = una càdria e una lena, ndhe li narat (o ndhe li pretenet) una chi no li piaghet e una chi li piaghet; caldu néulu, múliu = sa calura meda chi faghet candho, in istiu, s'aera est cuguzada de nues chi muntenent su calore incubadu e úmidu Frases aiat leadu calchi colpu de aera essendhe a fora de domo dai su caldu a su fritu ◊ est die de cardu forte, oe! ◊ s'arba longa mi betat cardu ◊ si andhat a pei a caldu e a friscu, cun su cuadhu de santu Franchiscu! 2. fia pensendhe a sa die colada cun issu, a sos basos caldos chi m'intendhia ancora in sas laras ◊ fuit una bellesa a si samunare cun abba cheghente in cudhos lacos biancos de sos bànnios caldos ◊ candho sunt cotas, sas seadas si ammelant e si ponent caldas pro las manigare Ètimu ltn. cal(i)dus Tradutziones Frantzesu chaud, chalereux Ingresu warm (th) Ispagnolu caliente Italianu caldo, caloróso Tedescu Hitze, heiß.

callènte, callènti , agt, nm: cazente, caxente, caxenti, chelente, chellente Definitzione chi tenet caentu, chi est in caentu; chi tenet fortza, chi istat bene (chi tenet cosa, errichesa): nau de fémina, fintzes chi est in more Sinònimos e contràrios caente*, caldu, calgenti, cheghente / caentu, cazentu | ctr. fridu, frios Maneras de nàrrere csn: caxente che fogu = caente meda, budhidu; fatzat callenti e arriat sa genti! = su chi contat est a èssere bestidos, de no tènnere fritu (e prus pagu contat sa bellesa de sa bestimenta o de sa cuguzura) Frases s'abe cheret logu callente e fiores ◊ como sunt aeritas cazentes ◊ is pàrdulas chellentes si issundhint cun su sutzu de su limone e s'ispertzant de tzúcoro ◊ a is agiudadores si donàt su turredhu, su pistocu callente o durces fatus in domu ◊ ge no ti ndi at a dipendi cancunu dannu, de cussa puntura?… ponidí bàngius di axedu callenti! 2. sa carri donat e pedit callenti, carignus e cunfortu ◊ no portai lentzoru de linu ma una mantixedha de piu, però gei mi ndi fera de callenti! 3. si est afancedhada cun su datori e dhi at fatu giai unu pipiu: brut'ègua, gei dh'at agatada callenti! Tradutziones Frantzesu chaud Ingresu warm (th) Ispagnolu caliente Italianu caldo Tedescu warm, Wärme.

fadhísa , nf: fadhixa Definitzione chinisu, cussu budhiu asuta de sa braxa; su fogu etotu Sinònimos e contràrios cardufari, fairivàiri Frases si sa Sardigna sighit a bruxare goi no at a passare annos meda chi s'at a reduire a un'ísula de fadhixa ◊ coghiat sa cótzula in sa fadhixa Ètimu ltn. *falliva Tradutziones Frantzesu cendre sous la braise Ingresu hot ash Ispagnolu ceniza caliente debajo de las brasas Italianu cinìgia Tedescu Glutasche.

fairivàiri , nm: farivàiri, farivari, frarivrari Definitzione chinisu biu e giai orrúbiu de cantu est budhiu meda asuta de sa braxa, tanti ca faet a dhue còere cosa (patata, castàngia, ou) Sinònimos e contràrios calduchinu, cardufari, fadhisa Frases cust'ou at a èssi prus saboriu si dhu fia tebidebi in su fairivàiri? ◊ s'istrumpat in s'arena finivini che pisita in su farivari ◊ allorigados in su farivari, mesa bentre tizirint in caentu… Ètimu ltn. flagrare Tradutziones Frantzesu cendre sous la braise Ingresu hot ash Ispagnolu ceniza caliente debajo de las brasas Italianu cinìgia Tedescu Glutasche.

suàdu , pps, agt: assuau, suatu 1, subau, suvau Definitzione de suare; chi est in more, in calore / subada che gatu = in more che batu in su tempus (chi istat a màulos, iscandhulosu) Sinònimos e contràrios aibbadu, allimitu, imbirtiolau, insuiu, intzinnidu, suguzadu / cdh. sualzalitu Frases pariant carrelas de vrústios de prudhedas suvadas Tradutziones Frantzesu en chaleur Ingresu aroused Ispagnolu caliente, cachondo Italianu infoiato Tedescu geil.

«« Torra a chircare