acussolzàre, acussorgiài, acussorgiàre , vrb: acussorjare,
acussorxai,
acussorzare,
acutzorgiai,
cussorzare Definitzione
fàere cussòrgia, pònnere o istare a cussòrgia in calecunu logu (ma fintzes nau po gente chentza bestiàmene), portare su bestiàmene a una cussòrgia a pàschere calecunu tempus
Sinònimos e contràrios
aposentae,
assemidare
| ctr.
iscussorjare
Frases
is pastores in su cumunale si acussòrgiant agantu ant connotu ◊ is Seulesus si fuant acutzorgiaus in custus tretus
2.
sa musca detadora est una musca acussorgiada pruschetotu in is coiles
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
s'établir,
se fixer
Ingresu
to settle
Ispagnolu
establecerse,
asentarse
Italianu
stanziarsi
Tedescu
sich niederlassen.
agiustèra , nf Definitzione
su si pònnere de acórdiu po calecuna diferéntzia
Sinònimos e contràrios
agiustamentu,
agiustu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
accord,
arrangement
Ingresu
to settle a quarrel
Ispagnolu
arreglo,
avenencia
Italianu
accomodaménto di divergènze,
accòrdo
Tedescu
Vergleich.
assemidàre , vrb Definitzione
su si pònnere o istare in calecunu logu
Sinònimos e contràrios
acussolzare,
aposentae
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
s'établir
Ingresu
to settle
Ispagnolu
establecerse
Italianu
stanziarsi
Tedescu
sich niederlassen.
cumpòniri, cumpònnere, cumpònni, cumpònniri , vrb Definitzione
unire, pònnere impare partes diferentes chi serbint a unu matessi iscopu, a fàere una matessi cosa, fintzes assentare sa linna faendhodha a fasches; pònnere bene o agiustare su bestimentu in dossu, pònnere apostu sa cosa in su logu, in domo: nau de sa persona, fintzes àere unu cumportamentu coment'e chi siat totu apostu, fintzes po finta; pònnere paghes, pònnere de acórdiu duas o àteras personas; adatare e migliorare, giare unu bellu gustu (foedhandho de papares)
Sinònimos e contràrios
campaniare 1
/
allaputzai,
chinchinnare,
cuncodrai,
mudai
| ctr.
scuncordai
Frases
in mesu a tantas modas cumponia s'istória de custa vida mia ◊ sa prucissioni cumentzat a si cumponni ◊ no connosco a fundhu sas cosas chi cumponent custu mundhu ◊ totugantos, sos cundhimentos, cumponent su mànigu
2.
fit isse chi cumponiat sas brigas, sos malumores chi iscontzaiant sas famílias ◊ su chi faghent sos macos lu devent cumpònnere sos sàbios ◊ fut un'ómine sàbiu chi sa zente giamaiat candho bi aiat de cumpònnere pretos ◊ mellus a si cumpònniri chi no a curiai! ◊ andhaiat a s'aposentu de su fizu e torraiat a cumpònnere sos trastes suos ◊ da fit in chirca de binu, Pedru… però deviat cumpònnere!
3.
a su minestrone li cheret sa pilarda de pumata ca lu cumponet ◊ de carena fit leza e no la cumponiat sa bestimenta
Sambenados e Provèrbios
prb:
richesa cumponet fintzas machine ◊ sos bestires cumponent finas s'àinu
Ètimu
ltn.
cumponere
Tradutziones
Frantzesu
composer,
réconcilier
Ingresu
to settle
Ispagnolu
componer
Italianu
compórre,
pacificare
Tedescu
schlichten.
pasài , vrb: abasiai,
pasare,
pasari,
pasiai,
pausae,
pausai,
pausare,
pesiai Definitzione
istare in pàusu, in asséliu, chentza fàere, tasire, cessare unu pagu de trebballare, de peleare, po illebiare s'immarritzone; nau de àliga o malesa chi si dhue sèberat in abba, ógiu e cosas deasi, su si assentare in su fundhu de s'istrégiu, in calecunu tretu, seberare a manera de ndhe dha pòdere bogare o lassare abbandha; pònnere cosa tanti po dh'arrimare ma fora de su logu suo
Sinònimos e contràrios
arreposai,
assebiai,
descansare,
ibasai,
impasare,
paidhare,
sciadiai
| ctr.
afadiai,
arrebbentare,
istracare,
trabagiare
/
buluzare
Maneras de nàrrere
csn:
avb. fàghere, andhare a su pasa pasa = fai, andai unu pagu e firmai, firmai fatuvatu; pasàrendhe, de carchi cosa (nau a nega) = fai ccn. cosa (faina, trabballu) sentza de si pasiai, a sa sighida; pasare male (nadu a mineta) = pigai surra, agiagarai, fai fuiri
Frases
chistiona abbellu ca babbu tuu est pasiendusidha! ◊ séidi, pasiadidha! ◊ passendi in custa crésia, frimma un'iscuta: ti depis pausai! ◊ mancu ndhe pasaia, pro fàghere sa faina ◊ setzie, pitzocos, e pausaeòs! ◊ isciacuadí e beni a ti pesiai! ◊ finia s'incúngia, in austu is massajos si pàusant ◊ beni e pausadia!
2.
sa fundhana pasat in su fundhu de s'isterzu ◊ candho at pasadu bene, su binu cheret betadu a iscolomadura ◊ no la pases totue cussa cosa: lèala e ponechela inue depet istare!
3.
si no pones mente a fàghere su cumandhu, inoghe che pasas male!
Ètimu
ltn.
pausare
Tradutziones
Frantzesu
se reposer,
décanter
Ingresu
to rest,
to settle
Ispagnolu
descansar,
decantar
Italianu
riposare,
decantare
Tedescu
ausruhen,
sich klären.