arrubisconài , vrb: rubisconai Definitzione fàere orrúbiu orrúbiu in cara abbarrandho in buca de forru, acanta a fogu meda, o fintzes po arrennegu, bregúngia o àteru Sinònimos e contràrios arrabatzonare, impurpurinare, irrujire Frases at castiau s'isposu sentza però dhi artziai is ogus in faci e totu arrubisconendusí Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rougir Ingresu to turn red Ispagnolu enrojecer, sonrojar Italianu arrossire Tedescu erröten.

arrúbiu , nm, agt: orrúbiu, rúbiu* Definitzione genia de colore, su de su sàmbene, de su fogu, prus o prus pagu cotu o càrrigu; chi est in colore inchesu, in colore de su sàmbene, de su fogu Sinònimos e contràrios porporinu Maneras de nàrrere csn: faisí a. = fàgheresi ruju in cara de sa birgonza; is arrubiedhus = marcos rujos in cara in s'ispuntone de sos càvanos; s'a. de s'ou = oidedhu, ollanu Frases est arrúbiu che piberoni ◊ de sa bregúngia si est fata arrúbia che càvuru cotu ◊ su caboni portat sa cogorista arrúbia che su coradhu Terminologia iscientìfica clr Tradutziones Frantzesu rouge Ingresu red Ispagnolu rojo Italianu rósso Tedescu Rot.

bannèra , nf Definitzione genia de pische de mare longu unu mesu metro, in colore orrubiastu, portat sa pinna totu pínniga asuba e asuta Terminologia iscientìfica psc, cepola rubescens Ètimu itl. bannera Tradutziones Frantzesu cépole commune Ingresu red bandfish Ispagnolu cepola Italianu cèpola o pésce nastro Tedescu Bandfisch (roter).

cannonàdu , nm, pps: cannonatu, cannonau Definitzione calidade de àghina niedha chi giaet unu de is méngius binos sardos / coment'e pps., de cannonare Sinònimos e contràrios cagnolare Frases su cannonau cosa sua si callat in s’unga! Terminologia iscientìfica frt, bfg Tradutziones Frantzesu vin rouge exquis Ingresu delicious wine of red quality Ispagnolu garnacha Italianu vino prelibato di qualità róssa Tedescu köstliche Rotweinsorte.

cariasínu , agt Definitzione chi est de cheréssia, in colore de cheréssia, che cheréssia / olia cariasina = zenia de olia de cufetu, tundha Sinònimos e contràrios arrubiastu, rujastrinu, rujatu, rujonzu / tundhatzu Frases est bellu cussu pane chin su butone cariasinu in mesu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rouge cerise Ingresu cherry red Ispagnolu cereza Italianu ciliegiòlo Tedescu Weichselkirsche.

cenóbida , nf: sannóbidu* Definitzione colore unu pagu orrúbiu, genia de terra orrúbia po giare custu colore: fintzes terra groga Sinònimos e contràrios màngala Terminologia iscientìfica clr Tradutziones Frantzesu sinopia, rubrique Ingresu sinopite, red ochre Ispagnolu ocre rojo, almagre Italianu sinòpia, òcra róssa Tedescu Rötelerde.

cérbu , nm: chelvu, cherbu, chervu 1, crebu 1 Definitzione genia de animale areste, mannu de pesare fintzes prus de cuintale, su mascu: custu faet corros mannos chi perdet e torrat a bogare dónni'annu, po su prus a bisura de cambos frochidhaos, a puntas tundhas / min. cerbinedhu, cerbixedhu; sa fémina = verina; su fedu de pagos meses = arcatzu, arcacedhu; su fedu chi no at ancora fatu sos corros = betixedhu, arcone; su chi est comintzendhe a bogare sos corros = sulone Sinònimos e contràrios cherfu 1, gerbu Frases su cerbu in sa Giara currit a totu dí…◊ su chervu giughiat sos corros foscigados che ratos de àlvure ◊ su fillu cun is amigus fiat andendi a cassa de sirbonis e de cerbus ◊ is cerbos barróinant Terminologia iscientìfica anra, cervus elaphus corsicanus Ètimu ltn. cervus Tradutziones Frantzesu cerf noble Ingresu red deer Ispagnolu ciervo Italianu cèrvo nòbile Tedescu Rothirsch.

còsche , nm: cosco Definitzione genia de greme orrúbiu chi naschit de una musca chi ponet is oos in su pilu de su cuadhu, che dhi intrat a s'istògomo, faet in is budhales e illàngiat s'animale: un'arratza (ferme de corru) faet in is ossos de crebedhos de brebès e crabas Sinònimos e contràrios cuscusone, òrgius Terminologia iscientìfica crp, gastrophilus intestinalis Ètimu ltn. coscus Tradutziones Frantzesu gastérophile du cheval Ingresu intestinal fly red worm Ispagnolu moscardón Italianu gastròfilo Tedescu Magenfliege.

gheníperu , nm: ghinéperu, ghiníparu, ghiníperu, ghiníporo, ghinnípere, giníporo Definitzione tzinníbiri veru, genia de linna chi faet a mata fintzes manna, a fogighedhas pitichedhedhas e puntudas: faet unu frutu a birilla chi narant arrulloni, bòdhero Sinònimos e contràrios chiníberu, cinnéberu, níbbaru, trubénneru Frases sa domo giuchiat una gianna de linna de gheníperu ◊ so essiu che un'àrvule tortu de ghinnípere (M.Ladu)◊ su ghiníperu mannu ndh'ant secatu: a montou lu giuchent in sa bidha! Terminologia iscientìfica mtm, Juniperus oxycedrus Ètimu ltn. ieniperus Tradutziones Frantzesu genévrier oxycèdre Ingresu red juniper Ispagnolu enebro de la miera, oxicedro Italianu ginépro rósso Tedescu Zederwacholder.

irrujíre , vrb Definitzione fàere o essire orrúbiu, fintzes de sa bregúngia Sinònimos e contràrios abbrigai, arrubiai, arrubiscai, arrujire, cardiare, cardigiai, ingrujare, orruviare / impurpurinare Frases sa mura no faghiat a tempus a irrujire chi che fit istodhida ◊ tra chiriasa e fémina interessat su colore piús de sa dultzura: cudha s'irrujit apena est madura, custa, madura, de irrujire tzessat Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rougir Ingresu to turn red Ispagnolu ruborizarse, enrojecerse, sonrojarse Italianu arrossire Tedescu erröten.

mengarrúbia , nf Definitzione un'arratza de menga Terminologia iscientìfica pzn, pyrrherodia purpurea Tradutziones Frantzesu héron pourpre Ingresu red heron Ispagnolu cataraña Italianu airóne rósso Tedescu Purpurreiher.

pabarúncula , nf: paburúncula Definitzione fruschedha pitica, essidura; genia de cosa bianca, grassu, chi si arregollet in is gràndhulas de sa pedhe; fintzes orrughedhu de calecuna cosa segada, farinedhu Sinònimos e contràrios brúgula, buizola / cífrinu, fanialla, palfaruza Frases li at essidu una pabarúncula in buca Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pustule, bouton d'acné Ingresu small red pimple in the face Ispagnolu pústula, grano Italianu pustolétta Tedescu Pickel.

rúbiu , nm, agt: arrúbiu, orrúbiu, rúgiu, ruju, rúviu, ruxu, ruzu Definitzione genia de colore, su de su sàmbene, de su fogu, prus o prus pagu cotu o càrrigu; chi est in colore inchesu, in colore de su sàmbene, de su fogu / genias de ruju: ruju pràchidu (colore de fràmula de fogu, r. che pudhu, che pumata, che coradhu), ruju meru, ispabajau (ruju deunudotu, totu, meda) Sinònimos e contràrios porporinu, rubiscu, rusu Maneras de nàrrere csn: fàgheresi ruju in cara de sa birgonza, fàghere sa fatza ruja = faisí arrúbiu, arrubèschere; bortàresi a su ferru ruju = no tènniri arrispetu po nudha e po nisciunus; frades rujos = su fogu fuidu; àrias rúgias de sole… faghet tempus malu! Frases no s'ischit si est niedhu, rúviu o biancu ◊ si est fatu ruju ruju e no resultat a nàrrere paràula ◊ giuto sos càvanos ruxos che pumatos ◊ sas àgheras si sont fatas rujas dae sas lampitzatas ◊ issa fuit bene fata, galana, bianca e ruja che una mela rosa ◊ ite bellas chi sunt, chie niedha chie ruza, custas féminas! ◊ in bidha sa chéxia est ruxa Sambenados e Provèrbios smb: Rubiu, Ruggiu, Rugiu, Ruiu, Ruju Terminologia iscientìfica clr Ètimu ltn. rubeus Tradutziones Frantzesu rouge Ingresu red Ispagnolu rojo Italianu rósso Tedescu Rot.

sannóbidu , nm, nf: cenóbida, sinóbida, senóbide, senóbidu Definitzione colore unu pagu orrúbiu, genia de terra po giare su colore orrúbiu Sinònimos e contràrios màngala / cdh. tzinópia Ètimu itl. sinòbbita Tradutziones Frantzesu rubrique, terre rouge Ingresu sinopite, red ochre Ispagnolu almagre, ocre rojo Italianu sinòpia, òcra róssa Tedescu Eisenocker.

«« Torra a chircare