Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

aggatàda , nf Definitzione su aggatare, su istrecare Sinònimos e contràrios afissa, strecada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu écrasement Ingresu squeeze, kind of flat bread Ispagnolu aplastamiento Italianu schiacciata Tedescu Quetschen.

batalímba , nf: batilimba, batilinga Definitzione genia de erba (e frutu puru) bona po fàere tinta orrúbia, tinta de sorixedha, po tínghere orrobba o fintzes àteru (a s'arraighina a logos dhi narant intinta) Sinònimos e contràrios arrúbbia, atzotalimba, ciorisedha, colalati, orighedha 1, pigalati, ratalimba, rúgia Terminologia iscientìfica rba, Rubia peregrina Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu garance Ingresu kind of madder Ispagnolu rogeta Italianu róbbia selvàtica Tedescu eine Krappsorte.

bidímba, bidímbua , nf: bidúmbua, bidúmbula, birumba, birimba, birímbua, birúmbula, pirímbua, vidúmbula Definitzione una calidade de lissa / b. carroci groga = lissa mannita de unos duos chilos (mugil cephalus) Sinònimos e contràrios bocalassolu, túmbula Terminologia iscientìfica psc, mugil saliens Tradutziones Frantzesu muge, mulet Ingresu a kind of mullet Ispagnolu galúa, lisa aguda Italianu mùggine musino Tedescu Springmeeräsche.

bistàcu, bistàculu , nm Definitzione mància, genia de maladia a sa pedhe chi si faet moresina a màncias mannitas o pitichedhas Tradutziones Frantzesu éphélide, tache de rousseur Ingresu a kind of skin disease, freckle Ispagnolu efélide, cloasma Italianu efèlide, cloasma Tedescu Sommersprosse, Ephelide, Chloasma, Leberfleck.

brugnólu , nm: bugnolu, brunniolu, brunnolu Definitzione genia de druche a ballina tundha, de casu friscu druche o saliu, fríssiu Sinònimos e contràrios buscione / cata, frisciola, típula Terminologia iscientìfica drc Ètimu ctl. bunyol Tradutziones Frantzesu berlingot Ingresu a kind of sweet Ispagnolu un dulce Italianu berlingòzzo Tedescu Kringel.

brundajàna , nf: brundaxana Definitzione genia de erba marigosa, erba de isprene, connota coment'e bona po passare is callenturas Sinònimos e contràrios brundajò, brundariana, brundedha, brundina, sintàula / cdh. brunzedha Terminologia iscientìfica rbc, Centaurium erythraea, C. maritimum Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu centaurée Ingresu kind of gentianacaea Ispagnolu hiel de la tierra, hierba pepedorrera Italianu biondèlla Tedescu Tausendgüldenkraut, Fieberkraut.

cadillonédhu , nm: cadrillonedhu Definitzione una calidade de abrutzu chi faet s'iscaria prus bàscia, pitica Sinònimos e contràrios armutuminore, ischerdina, isciareuminore, scrariabitica, uscarina Terminologia iscientìfica rba, Asphodelus fistulosus Tradutziones Frantzesu asphodèle Ingresu kind of asphodel Ispagnolu gamonita, gamón Italianu asfodillo Tedescu Asphodill.

carrafàle , agt, nf: cordofali, corrofale, garrofali Definitzione calidade de cheréssia barracochina, matuca meda Sinònimos e contràrios cdh. carrafali Maneras de nàrrere csn: fàula carrafale = manna meda; poeta carrafale = fentomadu, bonu Frases sa cariasa areste tenet tenaghe tundhu che a sa carrafale…◊ at collitu ménnula durche e cariasa corrofale 2. talentone, poete carrafale! (P.Casu) Ètimu ctl., spn. Tradutziones Frantzesu cerise variété burlat, napoléon Ingresu kind of very big cherry Ispagnolu garrafal Italianu qualità di ciliègia mólto gròssa Tedescu sehr große Kirsche.

carrintólu , nm: corrintolu 1, corritolu 1, curretolu, curritolu Definitzione babboi de soli, genia de bobboi niedhu a corros longos (mescamente su mascu) totu nodighedhos: ponet sa cria e creschet in sa linna, mescamente de crecu, essit in su beranu, bolat, est longu unos chimbe o ses centímetros Sinònimos e contràrios bellatzonca, broca 1, cincicorru, cincimurru, cirumàulu, corriluna, corrimpala, pesabesa, pesaperda, terriolu, tintirriolu, tzichirriolu, tzintzurriolu / cdh. tzilimbrinu Frases ciughet su coro niedhu che corritolu ◊ su carvonarzu est garriau de terra e niedhura: paret unu corritolu Terminologia iscientìfica crp, cerambyx cerdo, c. scopolii Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cérambyx Ingresu kind of beetle Ispagnolu algavaro Italianu ceràmbice Tedescu Bockkäfer.

càsta , nf: crasta 1 Definitzione genia, arratza po ndhe parare, nau mescamente de animales; calidade de calecuna cosa Sinònimos e contràrios arràcia, arramponi, genia, iscera, isceta 1, iscrípia, paru, raima Maneras de nàrrere csn: zogàresi a su pudhu ’e casta = pèrdere su tempus in sas diverteras, chentza cumbinare nudha, chentza contu e chentza cabu; parai casta = parare ratza, lassare un'animale (o un'erba o àrbure) pro ndhe fàghere àteros cun sas matessi calidades; pàrrere vonu de casta = bonu meda, de sa menzus calidade Frases una crasta de ballu chi nd'eis bogau a pillu!…◊ tengu unu caboni de sa vera casta (E.Pintor Sírigu)◊ che pastore de casta, iberrabat sa robbedha in su cunzau a cara a sole ◊ caboni de casta ghetat sempri s'ala a sa pudhasta chi circat callenti 2. líbberos de cussa casta no nche ndhe tenzo 3. sas abes si dividint in tres castas chi però faghent una famíllia sola: abe maistra, abe selvidora, abe màsciu Sambenados e Provèrbios smb: Casta, Crasta Ètimu ctl., spn. Tradutziones Frantzesu genre, espèce, variété, caste Ingresu kind, species Ispagnolu casta Italianu schiatta, spècie, varietà Tedescu Stamm, Art.

ciapuédhu, ciapulédhu , nm Definitzione min. de ciapu, ma mescamente genia de macarrone: is ciapuedhus o tzapuedhus funt macarrones fatos a manu, de chivarzu (ma no solu), orrughedhos de pasta alladiada segada a orrughedhos Frases a papai eus fatu ciapuledhus a casu furriau Tradutziones Frantzesu genre de pâtes courtes Ingresu a kind of macaroni Ispagnolu clase de pasta corta Italianu un tipo di pasta córta Tedescu eine Art Makkaroni.

cícadi , nm Definitzione genia de pramma Terminologia iscientìfica Cycas revoluta Tradutziones Frantzesu sagoutier Ingresu kind of palm Ispagnolu palma del sagú Italianu palma del Sago Tedescu Sagopalme.

ciúcara , nf: tzúcara Definitzione genia de pische de mare, piticu, cantu a una sardina ma prus grussu, unu pagu in colore birde, cun d-unu marcu niedhu in costaos, pintirighinos asulos, cun iscata chi a dha tocare est arrasposa Sinònimos e contràrios ciàula, menduledha Terminologia iscientìfica psc, maena maena Ètimu ctl. xucla Tradutziones Frantzesu mendole Ingresu kind of fish Ispagnolu mena Italianu mènola Tedescu Laxierfisch.

crèze 1 , nf: greza Definitzione cosa chi in is calidades si distinghet de un'àtera Sinònimos e contràrios calidade, genia, iscera, iscrípia, paru Frases su campu produet su laore cufromma a sa creze de su terrinu ◊ sos frutuàrios sunt de tantas crezes ◊ custu basolu est de duas crezes: cheret chirriadu su de semenare ◊ sas erbas bonas sunt de tantas crezes ◊ cuss'àrbure bogat fiores de creze mala chi iscóniat su fragu Tradutziones Frantzesu catégorie, genre Ingresu cathegory, kind Ispagnolu categoría, género Italianu categorìa, gènere Tedescu Kategorie, Art.

crostaggròga , nf Definitzione genia de lanedha de mata e de pedra, de colore grogo Terminologia iscientìfica rba, Xanthoria parietina Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu lichen Ingresu kind of lichen Ispagnolu líquen Italianu lichène giallo Tedescu Wandflechte.

cugúsa 1 , nf Definitzione lau de arriu o de cuadhus, o fintzes martutzu de cuadhus: genia de erba chi assimbígiat unu pagu a s'àpiu, e po cussu dhu narant àpiu de arriu puru, ma portat su cambu tuvudu, a canna, e creschet in is errios, in logu de abba meda: est bona a papare Sinònimos e contràrios giúguru 1, giuru 1, tirgusa Terminologia iscientìfica rbz, Apium nodiflorum Tradutziones Frantzesu cannelier Ingresu kind of grass Ispagnolu apio nodoso Italianu èrba cannèlla Tedescu knotenblütige Sellerie.

currulióti, curruliótu , nm Definitzione un'arratza de curruliu, abbitat e passat s'ierru in logu de paules Sinònimos e contràrios tzurruliota Terminologia iscientìfica pzn, numenius tenuirostris Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu courlis Ingresu kind of curlew Ispagnolu zarapito Italianu chiurlottèllo Tedescu Dünnschabel-Brachvogel.

doradíglia, doradílla , nf: durundilla Definitzione una genia de fílighe chi creschet in is muros e perdigàrgios Sinònimos e contràrios dorafilla Frases bufana arculentu, frazia, pistidhori, sentziana, doradilla e àteras ervas pro meichina Terminologia iscientìfica rba, ceterach officinarum Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu cétérac Ingresu kind of fern Ispagnolu doradilla Italianu èrba rùggine o félce dorata Tedescu Milzfarn.

duruddúru 1 , nm Definitzione pisu de coloru, de cuadhu 2. est amargu chei su durudduru Terminologia iscientìfica rba, Vicia benghalensis Tradutziones Frantzesu vesce sauvage Ingresu kind of vetch Ispagnolu arveja roja, veza púrpura Italianu véccia selvàtica Tedescu eine wilde Wicke.

èlema , nf Definitzione genia de erba chi faet in oros de mare in terra salamata e chi ponent po chistire imbodhigada sa birímbua cota orrostia o budhia: cun cust'erba faent sa merca Sinònimos e contràrios atzibba, elimedha Terminologia iscientìfica rba, Atriplex portulacoides Tradutziones Frantzesu pourpier des mers Ingresu kind of vervain Ispagnolu verdolaga marina Italianu porcellana di mare Tedescu eine Salzmeldesorte.