Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

batídu , pps: batíu 1 Definitzione de batire Sinònimos e contràrios batú, gitu, portau, vatutu Tradutziones Frantzesu porté Ingresu brought Ispagnolu traido Italianu portato Tedescu gebracht.

còco , nm Definitzione genia de pedra niedha chi apicant a sa cadenita po maia Sinònimos e contràrios pinnadedhu 1, sebeste 2. fit pranghenne chin donzi làcrima che coco, manna goi! Sambenados e Provèrbios smb: Cocco, Coco Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu petite bague qu'on porte sur soi, qui préserve du mauvais œil Ingresu jet ring against evil eye Ispagnolu azabache Italianu anellino di giavazzo cóntro il malòcchio Tedescu Gagatring gegen bösen Blick.

giànna , nf: cianna, enna, zanna* Definitzione in is domos, s'apertura de pòdere passare sa persona, a paris a terra, e su trastu chi si ponet a dha mantènnere serrada Sinònimos e contràrios polta Maneras de nàrrere csn: g. abberta in campu = abberta deunutotu; serrare sa g. a coloru, a boe = imbarare sa zanna, serrare ma no deretu, no totu; anta de sa g. = antarile, zannile; istare a g. apare = tènniri sa domu me in sa própiu arruga unu a faci de s'àteru; g. de mesu = porta de aintru de domu, po intrai de su passadissu a un'aposentu, de un'aposentu a s'àteru; g. de s'ànima = buca de s'istògomo, su tretu ifilu de s'istògomo suta de sas primas costas; fàghere giannas, chirchendhe = circai andendi de una domu a s'àtera; gianna de furru = buca de furru Frases sos mannos naraiant chi sa gianna maleighet a chie no batit cosa a domo ◊ apo frailarzadu ideas mannas pro dare sulcos caldos a s'aficu, pro ispamparriare àteras giannas (G.Fiori) 2. a como apo fatu milli giannas e milli imbenugiadas chirchendhe unu postu ◊ su babbu e su fizu cojadu istant a gianna apare Sambenados e Provèrbios prb: fulferalzu in gianna temporada manna ◊ in donzi gianna bi at giau Terminologia iscientìfica dmo Tradutziones Frantzesu porte Ingresu door Ispagnolu puerta Italianu pòrta Tedescu Tür.

gítu , pps Definitzione de gíghere Sinònimos e contràrios batidu, bitu 3, giutu, leadu, portau Frases est gitu a vantu in totu sas filadas ◊ inoghe ses: cale bentu ti ndhe at gitu? Tradutziones Frantzesu porté Ingresu brought Ispagnolu llevado Italianu portato Tedescu gebracht.

píchiu , nm Definitzione sonu o cropu, tzochedhu a sa genna po si giare a intèndhere pedindho de intrare a una domo, o de apèrrere; fintzes genia de tocu de campana: po tocare sa missa bàscia si fadiat a p. (din, din, din); in cobertantza, pistighíngiu, pentzamentu Sinònimos e contràrios tzocu / arraolu, pensamentu Frases in su portali, totu tremi tremi aferrat s'anella e donat unu pichiedhu ◊ lah, cussu est su píchiu de su posteri! ◊ ti apu connotu a su píchiu 3. custa borta giutzo unu bellu píchiu in conca! Tradutziones Frantzesu action de frapper à la porte Ingresu knock Ispagnolu golpe dado al llamar a la puerta Italianu bussata Tedescu Anklopfen.

poltellítu , nm: portalitu, portallitu, portellitu, portillitu Definitzione portighedha pitica, parte de una genna manna o de una fentana po tupare is imbidros (fintzes sa tabedha de su lacu de sa mola) Sinònimos e contràrios fonestu, importoglitu, isperàglia, pantelitu, portedhu, portoritu Frases sos poltellitos de su tauladu de su sostre ◊ fiat totu pesa e croca, castiendi me is isperraduras de su portallitu ◊ iat criau bèni su portellitu de s'enna ◊ su canariedhu si nci fiat fuiu ca iant lassau su portillitu de sa càbbia obertu Ètimu spn. portillito Tradutziones Frantzesu petit volet, porte Ingresu shutter Ispagnolu postigo, portillo Italianu scurétto, portéllo Tedescu Fensterladen, kleine Tür.

trebiàli , nm, agt: trepejale, tribbiali, trobeale, trobiabi, tropeale, tropearzu, tropejale, trubiali Definitzione ufradura a cambúcios a fortza de portare trobeas; maladia a peis chi faet andhare is animales a tzopu e pèrdere is unghedhas; gente de trobeas o chi ponet trobeas, de trassas malas, dannàrgiu, malu, falsu, de no si ndhe pòdere fidare ca istat cuncordandho calecuna cosa a dannu de s'àteru Sinònimos e contràrios catanzu, farabbutu, lacasinarju, sacajale, tascaresu, traitore, trobearzu, truntzedheri 2. sos porcos moriant de tropeale, de nodisu, de pigota, de bucamala, de fogale 3. issu est unu trebiali malu ◊ cussu tropejale de Musolinu nos at cambiatu sos lúmenes ◊ fit unu trepejale e imbolicosu ◊ trepejales, si no fint donatos de oro e de prata nche bortaiant sa cara ◊ su marissallu e su brigadieri aiant istigadu e porrogadu, ma onzi cosa andheit a favore de sos trobeales e los lasseint andhare ◊ su papàile dat s'imméntrigu, nostru trobeale Terminologia iscientìfica mld, ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu celui qui porte atteinte (à) Ingresu snarer, tempting Ispagnolu maquinador Italianu insidiatóre Tedescu Nachsteller.

trobeàrzu , agt Definitzione persona mala chi no faet a si ndhe fidare Sinònimos e contràrios trebiali Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu celui qui porte atteinte (à) Ingresu tempting, tempter Ispagnolu persona mala, de poco fiar Italianu insidiatóre Tedescu Nachsteller.

urósu , agt: aurosu* Definitzione chi tenet bonas uras, chi portat fortuna Sinònimos e contràrios afoltunadu, assortadu, auradu Frases rusignolos e canàrios intonant s'urosu cantu Tradutziones Frantzesu qui a de la chance, qui porte bonheur Ingresu good wish, lucky Ispagnolu que tienetrae buena suerte Italianu augurale, fortunóso Tedescu Glückwunsch.

zànna , nf: cianna, gianna, zenna Definitzione in is domos, s'apertura de pòdere passare sa persona, a paris a terra, e su trastu chi si ponet po dha mantènnere serrada Sinònimos e contràrios polta Maneras de nàrrere csn: buca de zanna = zannile; z. de fora = portarruga, zanna de un'abbertura chi essit a fora de domo; z. de mesu = zanna de intro, pro abbertura tra aposentu e aposentu, tra unu passadore e un'aposentu; bogare una z. = fai un'obertura, me in su muru giai fatu, po dhoi fai sa porta; cantare in z. = fàghere sa serenada a sa fémina; no bi ndh'at unu chi tancat sa z. = no dhoi nd'at unu bellu a fai ccn. cosa, funti totus coment'e nisciunus, fatus e lassaus; bocàreche a ccn. in z. = bogaincedhu de domu Frases pònnere, abbèrrere, iscanzare, tambare, tancare, serrare, friscare sa zanna ◊ fit sétiu in buca de zanna ◊ ant agatau àteros portones e zennas serradas 2. custos zòvanos, sos bagadios, andhant a cantare in zanna ◊ sa fiza at dimandhatu perdonu, ma sa mama, mancari gai, che l'at bocata in zanna! Terminologia iscientìfica dmo Ètimu ltn. ianua Tradutziones Frantzesu porte Ingresu door Ispagnolu puerta Italianu pòrta Tedescu Tür.