apodhicàre , vrb: apodhigae,
apodhigai,
apodhigare,
podhicare Definitzione
su istare totu tocandho cun is pódhighes, ponendho is pódhighes apitzu de is cosas sentza de bisóngiu, imbrutandhodhas (e, segundu ite si tocat, faendho male puru, giaendho dolore, ma fintzes po vísita o àteru); fintzes trebballare a pódhighes (es. su casu)
Sinònimos e contràrios
afarrancae,
ammanuncai,
cariedhare
Frases
ohi ite tológiu candho apódhigant s'ógiu! ◊ donzi mermu ti ant apodhicau ◊ sa morte isetat chin gúrpinos risitos de acunnortu pro nos apodhicare sas pèrelas de s'ànima (F.Satta)◊ su dotore mi at apodhigau bene in préchias
2.
cussa picioca dh'ant apodhigada a deretu e a trevessu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
toucher du doigt
Ingresu
to touch
Ispagnolu
toquetear con los dedos
Italianu
toccare,
tastare con le dita
Tedescu
berühren,
betasten.
didighédhu, didixédhu , nm: ditichedhu Definitzione
su podhighedhu, su prus piticu de sa manu o de su pei
Sinònimos e contràrios
ditaredhu,
linchinu,
pichirichedhu,
pintirighedhu,
podhiedha,
podhichedhu,
putzichinedhu,
sintzirinedhu,
tzintziricu
/
cdh. ditaredhu
Frases
m'increscit su didixedhu de su pei deretu
Terminologia iscientìfica
crn
Tradutziones
Frantzesu
petit doigt,
auriculaire
Ingresu
little finger
Ispagnolu
meñique
Italianu
mìgnolo
Tedescu
kleiner Finger.
dídu , nm: diru 1,
bidu 4 Definitzione
donniunu de is chimbe arremos de sa manu o de su pei: si dhi distinghent tres partes chi, cun is annoigadòrgios, si piegant de pòdere serrare sa manu e aferrare sa cosa mescamente po sa posidura de su pódhighe mannu chi atóbiat de sa parte contrària a is àteros bàtoro / a/c. su didu, candho si ammostat cosa, est sèmpere s'inditziali; is didus funt: su didu mannu, s'inditziali, su didu de mesu, su de s'anedhu, su didixedhu o ditaredhu; partis de su didu: sa conca o punta de su didu, sa pulpa o mata e a s'àtera parti s'unga, is conchedhas o giunturas, sa frucaxa (su tretu aundi faint a frucidha dus didus afatantis: sa chi arresurtat tra su didu mannu e s'inditziali bèni obertus si narat forchidhu)
Sinònimos e contràrios
pódhia
Maneras de nàrrere
csn:
avb. a didu tentu = de seguru, chentza farta, sèmpere; èssiri unius che is didus de sa manu = èssere a cumone e acordu; artziai, mòviri una cosa unu didu = su tantu de unu pódhighe corcadu, un'apenas; largu cuatru didus = su tantu de sos bàtoro pódhighes deretos de una manu leados de rugadis; lingirisí is didus de ccn. cosa = agatai saborida meda una cosa de papare; fai su didu = fàghere de pódhighe, bogare o artziare unu pódhighe (prus che àteru s'inditziali) pro inditare o cherindhe nàrrere carchi cosa
Frases
ndhe lis tiraiant sas úngias dai sos didos ◊ no bandat a su dotori poita no permitit a nemus de dhi ponni mancu unu didu asuba ◊ a s'invàlidu dhi mancànt tres didus a dónnia manu ◊ in d-una perda si at isconchedhau su didu mannu de su pei ◊ portu piringionis in is didus de is manus e de is peis
2.
biculendhe sos ossos ispulpados chi padronos anturzos mi betant pro allicu a didudentu ◊ cun totus generosu amicu raru, sinceru e ospitale a didu tentu ◊ ischint a didu tentu a nomen sas istellas piús famosas (S.Casu)◊ non nci fiat arrenésciu a ndi dhu arziai de unu didu ◊ portat unu cintu largu cuatru didus ◊ mi ammostat su ritratu puntendi su didu ◊ is peis de procu a geladina si dhus provas comenti dhus fait Maria ti ndi lingis is didus!
Sambenados e Provèrbios
smb:
Didu
Terminologia iscientìfica
crn
Ètimu
ltn.
digitu(m)
Tradutziones
Frantzesu
doigt
Ingresu
finger
Ispagnolu
dedo
Italianu
dito
Tedescu
Finger.
didusuisúi , nm Definitzione
matéria a inghíriu de s'unga
Sinònimos e contràrios
fannuga,
inghiriabódhighe,
inghiriúngia,
podhighesuisui,
sosoi,
suisui,
ungaúngiu
Terminologia iscientìfica
mld
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
doigt fistuleux,
panaris
Ingresu
whitlow
Ispagnolu
uñero,
panadizo
Italianu
dito infistolito,
pateréccio
Tedescu
Fingergeschwür.
pichirichédhu , nm Definitzione
su pódhighe prus piticu
Sinònimos e contràrios
didighedhu,
pintirighedhu,
podhichedhu,
tzintziricu
Terminologia iscientìfica
crn
Tradutziones
Frantzesu
petit doigt
Ingresu
little finger
Ispagnolu
meñique
Italianu
mìgnolo
Tedescu
kleiner Finger,
kleine Zehe.
pódhia , nm: pódhiche,
pódhie,
pódhige,
pódhighe,
pódhighi,
pódhigi,
pódhixi Definitzione
donniunu de is chimbe arremos chi acabbant is manos e is peis: si dhi distinghent tres partes chi, in is annoigadòrgios (in sa manu), s'indruchent de pòdere serrare sa manu e aferrare sa cosa mescamente po sa posidura de su pódhighe mannu chi atóbiat de sa parte contrària a is àteros bàtoro (a bisura de tonàgias)/ is pódhighes funt: su mannu (fintzes pódhixi), s'inditziali o pódhighe segundhu o mustradore, su de mesu, mesanu o pódhighe longu, su de s'anedhu o pitzirinchedhu, su podhighitu o podhighedhu, o sintzirinedhu, fintzes pódhighe pitzinnu; is partes de su pódhighe: sa conca o punta, sa mata o pupatza (a sa parte contrària de s'unga, totu prupa), is annoigadòrgios, is ossighedhos (tres); su pódhighe mannu de su pei = itl. àlluce
Sinònimos e contràrios
didu
Maneras de nàrrere
csn:
istare o èssere a p. in buca = ammammalucau, abballalloadu, fintzas ballalloe; èssere o istare a p. in oju = a s'avértida, a sa lerta, dendhe tentu; segaresindhe su pódhighe a mossu = impudàresi de carchi cosa; tocare sas peràulas de ccn. a pódhighe = proare, e a dolu mannu, su chi ccn. aiat nadu; macarrones de pódhiche = malloredhus; intrare in pódhiche a ccn. = intrare in ungras, in manos, tènnere; pònnere pódhighe a ccn. = aferraidhu po dhu surrai, donaidhi una surra; unu pódhighe de…= (carchi cosa) de sa russària, de s’artúria de carchi pódhighe (postu corcadu); fàghere su pódhighe a ccn. = bogai s'inditziali (aguantendi is àterus didus unu pagu serraus) artziendi sa manu po fai a cumprendi a ccn. chi dhi depeus narri cosa
Frases
cun sa mata de sos pódhighes carigno una foza ◊ dhi doliat unu gallu in su podhighedhu ◊ faiat is malloredhus gasi impresse pariat chi essiant de is pódhies suos
2.
si m'intras in pódhiche, ti crànnuco sa pala in costas! ◊ portaiat su tzugu ufradu cun sas venas russas unu pódhighe ◊ ponemilu, su binu: ma, unu pódhighe, mih! ◊ bi est su brúere a pizu russu duos pódhighes, cue!◊ si ponz'eo pódhighe in sas modas creo chi ti che avies pianghendhe! (Pirastru)◊ si dhi faghes su pódhighe apenas, cussa ti ne apítzigat asuba!
Sambenados e Provèrbios
smb:
Poddie, Poddighe, Poddigue, Poddixi
Terminologia iscientìfica
crn
Ètimu
ltn.
pollice(m)
Tradutziones
Frantzesu
doigt
Ingresu
finger
Ispagnolu
dedo
Italianu
dito
Tedescu
Finger,
Zehe.
podhighítu , nm Definitzione
su pódhighe prus piticu de sa manu, de su pei
Sinònimos e contràrios
didighedhu,
pintirighedhu,
podhichedhu,
putzichinedhu,
tzintziricu
Terminologia iscientìfica
crn
Tradutziones
Frantzesu
petit doigt
Ingresu
little finger (toe)
Ispagnolu
meñique
Italianu
mìgnolo
Tedescu
kleiner Finger,
kleine Zehe.
pupàtza , nf Definitzione
sa prupa de sa fache de is pódhighes, o mata de su pódhighe
Sinònimos e contràrios
cdh. pulpedhu
Terminologia iscientìfica
crn
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
bout du doigt
Ingresu
fingertip
Ispagnolu
yema
Italianu
polpastréllo
Tedescu
Fingerbeere.
tzintzirícu , nm Definitzione
su pódhighe pitzinnu, su prus piticu / min. tzintzirichedhu
Sinònimos e contràrios
didighedhu,
pintirighedhu,
podhichedhu,
podhiedha,
putzichinedhu,
sintzirinedhu
Frases
su pitzinnu colaiat sas oras de iscola forrocrànnesi chin su tzintziricu sas pinnas de su nare
Terminologia iscientìfica
crn
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
petit doigt
Ingresu
little finger
Ispagnolu
meñique
Italianu
mìgnolo
Tedescu
kleiner Finger.