bachiàna , nf: baghiana, bagiana, bajana, batzana, vagghiana Definizione sa fémina chi ancora no s' est cojuada / zúghere a unu che bajana bella = chi totus dhu bollint, dh'abantant, dhu istimant Sinonimi e contrari bacadiba, vacanza Frasi una bachiana est unu frore e petzi chie la cheret a isposa la podet acurtziare ◊ sas bajanas de bidha mia meritant totu sos bantos ◊ e cantas bajanedhas disizadu no ant d'èssere che tue! ◊ indunu indunu Nianna si che acatat batzana bedusta ◊ bagianas mias, leàdendhe paura de mastru Gaetanu!◊ Pepe faghet sa serenada a sas bagianas Cognomi e Proverbi smb: (Aiana, Asciana, Axana) Traduzioni Francese célibataire, fille ou demoiselle Inglese unmarried woman Spagnolo soltera Italiano nùbile, signorina Tedesco Ledige, Fräulein.

befàna , nf Definizione genia de personàgiu pentzau che una fémina bècia chi batit is donos a is piciochedhos su note de su chimbe abbreschendho a su ses de ghennàrgiu Sinonimi e contrari marragoti Frasi a sa befana dhue crent su fedu ma no is mannos ◊ mai befana in faci apu biu, ma dh'ia a bolli biri e fuedhai (F.Pischedda)◊ is pagus bortas chi nci atafàt a sa crapita giusta, sa befana lassàt adítziu adítziu duas figus sicadas Etimo itl. Traduzioni Francese "befana" Inglese epiphany, ugly woman Spagnolo "Los Reyes" (Magos) Italiano befana Tedesco Befana, alte, gerechte Hexe, die, nach der italienischen Volksüberlieferung.

búa 1 , nf Definizione genia de cosa chi istat in pitzu de s'abba, in mare, po sinnalare su logu; fémina manna e grassa meda; àteru? Sinonimi e contrari mandonga Frasi ojamomia, innòi nci at àcua meda: stau ca seus acanta de sa bua! 2. in sas domos sas vècias sunt precandhe in bua de zanna Etimo itl. Traduzioni Francese bouée, grosse femme, dondon Inglese buoy, big fat woman Spagnolo boya Italiano bòa, gavitèllo, donnóne Tedesco Boje, Riesenweib.

cochinèra , nf: coghinera, coxinera, cuxinera Definizione fémina chi faet e coet sa cosa de papare, chi manígiat sa coghina Sinonimi e contrari coginadora, prantzera Frasi Larenta est una grandhe coghinera, zughet manos de oro pro fàghere mànigos licarzos e durcheria ◊ cussa fit istada coghinera in domo de zente rica Terminologia scientifica prf Traduzioni Francese cuisinière Inglese woman cook Spagnolo cocinera Italiano cuòca Tedesco Köchin.

cotogliàna , nf: cotoliana Definizione fémina àbbile chi a pagamentu andhat a is domos angenas a fàere sa cota de su pane po is àteros Sinonimi e contrari cochidora Frasi sa cotogliana giuchet sa funnedha totu impodhinata Terminologia scientifica prf Etimo srd. Traduzioni Francese femme experte dans la cuisson du pain Inglese woman skillful in cooking bread Spagnolo mujer que sabe cocer el pan Italiano dònna espèrta nella cottura del pane Tedesco geschickte Bäckerin.

cucuriòla , nf Definizione fémina conchilébia, pagu séria Sinonimi e contrari currijola, durundella Frasi primma li at dadu su coro, a cudhu, e poi si est fata cucuriola! Etimo srd. Traduzioni Francese femme frivole Inglese frivolous woman Spagnolo mujer frívola Italiano dònna frìvola Tedesco eitle Frau.

dòna , nf: donna Definizione títulu chi si giaiat a sa mama e a sa pobidha de is Giuighes sardos, apustis a is féminas de is famíglias nóbbiles: s'impreat fintzes coment'e númene de arrespetu po personas mannas, parentes: donna manna (ajaja), donna socra (sogra)/ donna sogra = onnasogra, sa mama de su maridu pro sa muzere, sa mama de sa muzere pro su maridu; dona ’e muru = buchemeli, annaemele, can’e linna; pira ’e d. = calidade de pira Frasi Donna Leonora de Arborea at guvernadu sa Sardinna apustis de sa morte de su frade Ugone 2. cussas tancas fint de Dona Vera ◊ donna Maria est filla de unu grandu conti ◊ donna Pepina cugútzula si cratzat e s'iscrutzat e bandat a Castedhu iscrutza e a capedhu 3. una pira ’e donna mi ant dadu a manigare… Etimo ltn. domina Traduzioni Francese Donna, Madame Inglese woman, lady, mrs Spagnolo doña Italiano Dònna, signóra Tedesco Donna, Frau.

fémina , nf, agt: fémmia, fémmina Definizione nau mescamente de sa genia umana, s'organísimu chi prus isvilupat s’aparatu adatu po arrecire e ingendrare s'óvulu, fàere crèschere su fedu e afigiare; si narat mescamente in su sensu de persona fémina e fintzes de pobidha; nau pentzandho a ómine cojuau, sa pobidha; títulu de arrespetu chi si giaet prus che àteru a fémina chi no si connoschet o chi no s'ischit chie est; de duas cosas chi s'intrant apare, sa chi portat un'istampighedhu po intrare s'àtera (su mascu)/ erba de féminas = iparra (Capsella bursa pastoris) Sinonimi e contrari mulleri, pobidha / femininu | ctr. ómine / mascru / maridu, pobidhu Modi di dire csn: f. afainada, fata, bagadia, cojada, bella, lègia, fainera; f. istrobbada = chi zughet su mese; f. primarza, primajola = chi at tentu fedu sa prima borta; f. istrumada = chi s'est istrumada, ndhe at pérdiu su fedu; f. andhada e bénnida, f. mala = fémina imbitzada a ómines; dimandhare f. = chèrrere a muzere; anzone, batu, àinu f. = si narat de totu sos númenes chi no tenent númene diferente de su mascru; sere a cadhu a sa moda de sas féminas = cun is cambas a una parti; sa f. est bennia in ou (nadu de zòvana creschindhe)= at comintzadu a li bènnere su mese, comintzat a èssere a tretu de fizolare Frasi dh'eis a crei cras su chi fadeus nosu féminas!…◊ sa fémina in malíscia contat nudha: niunu mi lu podet dennegare (Pulina)◊ finas a oe sa fémina est restada che iscrau ◊ cussu picioconi, chi no donat cura, is féminas dhu torrant a s'ossu 2. che tenzo sa fémina foraidha e cheret chi mi arranze a sa sola, oe 3. bona fémina, de ue sezis? ◊ fémina, ite cheres? ◊ o cudha fémina, mighi in cue no b'istat neune! 4. bi at zuncu mascru e zuncu fémina, fiore mascru e fiore fémina ◊ custu est unu lèpuri fémina ◊ custos teniant unu fizu màsciu e una fiza fémina ◊ si piscant is arritzonis fémina ca portant is ous 5. e torra ancora gastos e ispassos, pranzos rebbotas e lussos e galas, abbusos e burrúscios e fragassos, malos cumpanzos e féminas malas (P.Casu) Cognomi e Proverbi prb: fémina chene busciaca, fémina mesu maca ◊ fémina neada fémina pretziada ◊ iscuru a s'ómine chi narat segretos a fémina ◊ sa malíscia de sa fémina superat totu sas àteras Etimo ltn. femina Traduzioni Francese femme Inglese woman Spagnolo mujer, hembra, femenino Italiano dònna, fémmina, femminile Tedesco Weib, Frau, weiblich.

fraghíssa , nf: praghissa Definizione fémina chi at pérdiu su fedu Traduzioni Francese femme qui a avorté Inglese woman who has had a miscarriage Spagnolo malparida Italiano dònna che ha abortito Tedesco Frau, die einen Abort hatte.

mandònga , nf: mindonga Definizione fémina debberone Frasi ca bi sunt sos annos, ses manna, màntziga e mandonga! ◊ ti apo a nàrrere continu "mindonga"! Traduzioni Francese grosse femme, dondon Inglese big woman Spagnolo sargentona, maritornes Italiano donnóne Tedesco Riesenweib.

paltòlza , nf: pantògia, pantolza, pantòrgia, pantorza, partògia, partòglia, partonza, partòrgia, partorja, partorza, partoxa, partroxa, patroxa, prantòrgia, prantoxa, prentoxa Definizione fémina in partu, o chi at tentu pipiu a friscu, de pagu, pesandho de parturàgiu Sinonimi e contrari paltolzana, pana, partera Frasi a sa pantòrgia in su partu dh'agiudaiant is féminas de su bighinau, is parentes ◊ sa partòglia est galu istéssita in su letu ◊ sa partorza s'est illierada 2. sa chi dhu at ispitzuau depit èssi un'arxa prentoxa! ◊ candu dhi ant donau sa pipia de tzapu at cumentzau a si assebiai: cussa fut arxa prentoxa! Etimo srd. Traduzioni Francese parturiente, accouchée Inglese woman in labour, puerpera Spagnolo parturienta, puérpera Italiano partoriènte, püèrpera Tedesco Gebärende, Wöchnerin.

«« Cerca di nuovo