animigótu , agt, nm Definizione chi o chie portat s'ànima cota de su male, de su pentzare e fàere male, chi o chi est malu meda Sinonimi e contrari animiniedhu, incruvu | ctr. bonu, santu Frasi animigotu, ses tirendhe dae sa zente bisonzosa! (Z.Frassu)◊ animigota, si est amigada finas a su dimóniu! ◊ cussos sunt animigotos de malu sentidu avesos a trumentare e a bochire Etimo srd. Traduzioni Francese très méchant Inglese wicked man Spagnolo malvado Italiano malvàgio Tedesco böse, Bösewicht.

animiniédhu , agt, nm Definizione chi o chie est prenu de tírria, de ódiu, bolet male, est giau a su malu fàere, est chentza régula morale nudha Sinonimi e contrari animigotu, cainu, incruvu, malu | ctr. bonu, santu Etimo srd. Traduzioni Francese très méchant Inglese wicked man Spagnolo malvado Italiano malvàgio Tedesco böse, Bösewicht.

badústu , agt, nm, nf: bedussu, bedustu, bidusta, bidustu, vedustu Definizione nau de gente, chi est intrau in tempus, béciu; de animale, brebeighedha de duos annos, brebè chi at angiau duos annos; nau de terra, chi dh'ant laorada s'annu innanti Sinonimi e contrari béciu, mannu / bisustu | ctr. giòvanu, minore Modi di dire csn: baghiana/u b. = baghiana/u intrada/u in tempus, no prus zòvana/u; moju b. = de s'annu coladu, cun puzone de s'annu innanti Frasi giòvanu chi t'incontres o bidustu, as a intèndhere piaghere e gustu de torrare a sa bidha chi ses nadu 2. su bedustu no si che podet leare a su massazu: tocat a bi lu lassare s'annu ifatu puru Etimo ltn. vetustus Traduzioni Francese vieux Inglese old man Spagnolo viejo Italiano vècchio Tedesco alt, Alte.

becitédhu , agt, nm Definizione min. de béciu, betzedhu; ómine béciu meda, betzaredhu Sinonimi e contrari becedhu, becióngiu, betzaredhu | ctr. giovunedhu Traduzioni Francese petit vieux, vieillot Inglese old man Spagnolo viejales Italiano vecchiétto Tedesco ziemlich alt, altes Männlein.

béciu , agt, nm: betzu, véciu Definizione intrau in tempus, chi tenet tempus meda; nau de cosa, de trastu, chi no ndhe balet prus, chi est ispaciau; segundhu de ite si narat, chi est fatu in sa mota giusta o prus adata po calecuna cosa (es. casu betzu = sicau, bonu po tratagasare puru, binu betzu = de s'annu o de annos innanti de s'annada currente); giogandho a tòmbola, su betzu est su noranta / min. becedhu, betzaredhu, betzedhu, becigedhu, becitedhu Sinonimi e contrari ancianu, becru | ctr. nobu, giòvunu Modi di dire csn: betzu predale = béciu meda meda, comenti a is perdas; b. cadrudhu = mali pigau, béciu meda, chi fait farrixedha… Frasi béciu fiat Batista Nuxis, ca bogàt farrixedha de is genugus! ◊ est bénnidu betzu meda e malesanu ◊ candho mi ant bidu betzu e arrimadu, ca no batia prus perunu frutu mi ant che un'istratzu fuliadu ◊ tantas cosas si ndi andant cun is bècios chi morint 2. de tantu patire ndhe so betzu! Cognomi e Proverbi smb: Becciu, Betza, Betzu, Bezza, Bezzu, (Ezza) / prb: a cuadhu béciu funi noa ◊ sa nassa bècia si ndi frigat de sa noa ◊ su betzu batit su nou Etimo itl. Traduzioni Francese vieux Inglese old man Spagnolo viejo Italiano vècchio, stagionato Tedesco alt, Alte.

cagazechínus , nm Definizione si narat de ómine bàsciu e male fatu Terminologia scientifica zcrn Traduzioni Francese trapu Inglese short and badly formed man Spagnolo achaparrado Italiano caramógio Tedesco kleiner und schlecht gewachsener Mann.

caínu , nm Definizione unu malu che a su Cainu de sa Bíbbia Sinonimi e contrari animiniedhu, boge, malu, zudeu Frasi pro achipire a destrúere su logu, cainos coro de pedra ponent fogu! Traduzioni Francese malfaisant Inglese wicked man Spagnolo malvado Italiano malvàgio Tedesco Bösewicht.

cantonéri 1 , nm: contoneri Definizione operaju chi contivígiat un'istrada, una línia ferroviària Sinonimi e contrari cantoneralzu, istradoneri / cdh. cantuneri Terminologia scientifica prf Etimo itl. Traduzioni Francese cantonnier Inglese signal man (road) Spagnolo peón caminero, peón de vía Italiano cantonière Tedesco Bahnwärter.

còne, còni , nm: (su cone = nr. sugòne) Definizione est un'arga, unu traitore chi portat a ogu sa cosa de furare o sa gente de idorrobbare agiudandho is furones chi benint a fàere su cropu Sinonimi e contrari bugoni, medianeri, ospia Frasi custu est su coni: est istràngiu e connoscit bèni sa zona ◊ su coni… sa metadi in galera e s'atra in prasoni: s'est fuiu cumenti a unu macu! ◊ s'est fuiu su coni po sa timoria Cognomi e Proverbi smb: Coni Traduzioni Francese taupe, cerveau Inglese inside man, mole Spagnolo topo Italiano basista, talpa Tedesco krimineller Vorarbeiter.

criltiànu , nm, agt: cristianu Definizione chi o chie, batiau, credet e andhat aifatu de Cristos; sa persona umana, s'èssere umanu, dónnia e css. persona, ómine o fémina chi siat, css. sa fide chi professat o fintzes chentza fide in divinidade peruna; si narat fintzes a persona connota, a su postu de su númene, tzerriandhodha po dhi giare cosa (de papare) a imboladura si no faet de àtera manera (ca sinono deasi si betat a un'animale) Sinonimi e contrari pelsone | ctr. animabi Modi di dire csn: fàchere unu moru a cristianu = batiai; no si biri fillu de cristianu = èssiri su logu sentza de genti nudha, solu deunudotu Frasi "ti batígio e ti fato cristianu!", narat Babbai unghendhe su chizu a su pupitu ◊ cussu no tenit bisura de cristianu batiau: est brentedhu e oghidrotu! ◊ chie no tenet dolu de s'àteru no si nat cristianu batizau ◊ naraus cristianu a chini at arriciu su batísimu, creit e cunfessat sa dotrina cristiana 2. cussu cristianu est mutu dae nàschita ◊ piús che in Roma cristianu tilibilche in Sardigna mi cheria (S.Baldino)◊ si cramaiat sa cane arrejonèndhela che a unu cristianu ◊ crediant chi a che picare sa bida a unu cristianu fit a zocare ◊ apu nau a fuedhai a sa moda de is cristianus! ◊ dh'apu curau coment'e unu cristianu ◊ cun cudhus ogus de cristianu, su cani pariat domandendu perdonu ◊ candho bident a Gavinu intrendhe in Sosso no si bi acherat unu cristianu (Còntene) 3. cristianu, leh, tene! ◊ in cussu logu dhoi fiat de timi, ca totu in giru no si bidiat fillu de cristianu Cognomi e Proverbi prb: su cristianu est chei su terrinu: no ndhe li benzat cantu ndhe agguantat! Etimo ltn.e christianus Traduzioni Francese chrétien, individu Inglese christian, man Spagnolo cristiano Italiano cristiano, uòmo, indivìduo Tedesco Christ, Mensch.

dàngaru , nm: dràngalu, tàngaru Definizione ómine mannu mannu, artu, male fatu, pagu crabbau e pagu sàbiu Sinonimi e contrari càngaru, dangallone, dangarone, giangalloi Frasi debberone dràngalu ch'est, ma de conca, balla!… Terminologia scientifica zcrn Etimo itl. tanghero Traduzioni Francese gros homme maladroit Inglese big and clumsy man Spagnolo hombre grueso y torpe Italiano uòmo gròsso e gòffo Tedesco ungeschlachter Mensch.

galiòni , nm Definizione ómine de carena manna meda, artu e grussu Terminologia scientifica zcrn Traduzioni Francese malabar, costaud Inglese big man Spagnolo hombracho Italiano omóne Tedesco Hüne.

ómine , nm: ómini, ommi, ómmine Definizione de sa genia umana, su mascu, nau agiummai sèmpere cun s'idea de is méngius capacidades chi distinghent su cristianu (inteligéntzia, istima, bonuvàere, coràgiu, caràtere, naturale, fortza) e po cussu est fintzes pigau a paragone; cunsiderau po sa parentella cun sa pobidha, su maridu, su pobidhu / min. ominedhu = ó. minore o fintzas míseru de carena, metzanu, malu de fatas, de cumportamentos; cramendhe a unu chi no si connoschet: Bon'ómine!, Cudh'ómine! (goi, fintzas candho si narat cun s'idea de làstima, de dolu) Sinonimi e contrari | ctr. fémina Modi di dire csn: bi at ó., o no bi at ó. (fuedhendi de unu) = est ómine de zudu, chi s’imponet, o chi no balet a nudha, chi si lassat fàghere totu su chi cheret àtere; ó. de rejone, de mesu = su chi chircat de pònnere de acordu duos chi ant diferéssia, chi si ant fatu dannu e gai; èssere ó. de orropu = trivagliadore chi faghet trivàglios graes, triballos peleosos; fàghere una cosa a ómines, segare a ómines = pònnere ómines de rejone a detzidire de carchi cosa, perissiare unu dannu, pònnere de acordu duos; èssere ó. allegadu = bene faedhadu, chi arrexonat is cosas, chi scit fuedhai bèni; s'ómini de anadis, de nais = su serbidori postu a cumandai is àterus serbidoris; èssere, no èssere mortes de ómine = èssiri, no èssiri una chistioni gravi meda; ómini de mala tinta = arrennegosu, tirriosu; ómine pro ómine = pighendi a donniunu a solu, unu po unu Frasi fut un'ómini comenti pagus ndi nascit, de profetu, àbbili e giustu ◊ in crésia, sos ómines a un'ala, sas féminas a s'àtera ◊ gopai est un'ómini brullanu ◊ bi at chistiones de ómines e àteras de féminas ◊ pro èssere ómine unu depet peleare: sinono ite ómine est?! ◊ gei fuant óminis custus… ant a pensai atra cosa!…◊ s'ómine est ómine si fachet su chi devet ◊ a vint'annos unu est ómine fatu ◊ no bi ndh'at, de ómine: si lassat leare a fune! ◊ grand’ómini su dotori Ballai, connotu e bèni bófiu de totus 2. bon'ómini miu, su caboniscu suu si dh'at papau su porcu! ◊ o cudh'ómine, ite sezis bendhindhe? ◊ cudh'ómine ite podet fàghere malàidu coment'est?!…◊ tochit, bon'ómini, non si disisperit! 3. daghi s'ómine de rejone no resessiat a pònnere paghes, tandho si ndhe poniat duos, tres: unu de cada parte ◊ candho bi aiat carchi lite lu mutiant pro ómine de mesu a partire sas diferéssias 4. lassa pèrdere custas cosas, no sunt mancu mortes de ómine! ◊ pro cosa si est ofesu, mancus chi siant mortes de ómine! ◊ lampu a bentu forte: che trazat s'ómine! ◊ in campu bi est su fenu artu cantu s'ómine ◊ isse, ca est zòvanu e forte, ómine pro ómine no timet a neune Cognomi e Proverbi prb: ómine fatu cun dinari no balet a nudha ◊ chie est ómine, a su bisonzu si paret ◊ ómine sàbiu no chircat fatos anzenos Etimo ltn. homine(m) Traduzioni Francese homme Inglese man Spagnolo hombre Italiano uòmo Tedesco Mann.

professionéri , nm Definizione chie tenet ccn. professione Sinonimi e contrari professionante Etimo srd. Traduzioni Francese celui qui exerce une profession libérale Inglese professional man Spagnolo profesional Italiano professionista Tedesco Berufstätige.

toporodhòne , nm Definizione persona grassa meda, a tropu Sinonimi e contrari brofodhu, budhone 1, mataudhone, trofodhu | ctr. fadicadu, làngiu Terminologia scientifica zcrn Etimo srd. Traduzioni Francese gros lard Inglese fat man Spagnolo gordo Italiano grassóne Tedesco Dicksack.

«« Cerca di nuovo