arrecabài , vrb: recabai Definizione su ndhe bogare o tènnere calecuna cosa de unu trebballu, de una faina Sinonimi e contrari acanciare, balanzare, bocare, iscrúfere, lobrare, lograi, otènnere Etimo ctl., spn. recabar Traduzioni Francese tirer, toucher Inglese to deduce Spagnolo sacar Italiano ricavare Tedesco gewinnen.

assorteài , vrb: sortae Definizione tirare a sorte, fàere a billetes, a chie tocat tocat Etimo spn. Traduzioni Francese tirer au sort Inglese to choose by lot Spagnolo sortear Italiano sorteggiare Tedesco auslosen.

assusài , vrb Definizione migliorare, cambiare in méngius, fintzes artziare is domos faendho àteru pianu Sinonimi e contrari addelantai, atelentare / ammellorai, impannitziri Frasi si est assusau su cixiraju maresu: at fatu domus bendendi cíxiri e caramellas ◊ sa fémina sàbia assusat sa domu, sa maca dha destruit ◊ assusit o no assusit, su messaju fait s'alimentu chi serbit po papai Etimo srd. Traduzioni Francese tirer avantage, tirer profit Inglese to take advantage, to improve one's own condition Spagnolo mejorar Italiano avvantaggiarsi, migliorare la pròpria condizióne Tedesco einen Vorsprung gewinnen.

depèndhere, depèndiri , vrb: atepèndhere, dipèndhere, dipèndiri Definizione agiummai coment’e pèndhere de ccn. o de calecuna cosa, in su sensu de no èssere desesi a contu suo e duncas de dèpere istare a su chi bolet s'àteru; si narat fintzes in su sensu, foedhandho de cosas, chi si depent a… o chi benint de… (càusa cosa chi dhas faet naschire)/ pps. dipesu, dipéndiu; dipendhet! (nau pruscatotu pro abbétia) = tocat a biri si… Frasi immoi seu líbberu, no dipendu de nemus ◊ su teracu dipendhet de su mere ◊ de custu filu so bidindhe su cabu ma no de ue dipendhet ◊ cussa detzisione dipendhet de su síndhigu ◊ dèu ti dh'apu promítiu e immoi dipendit totu de tui ◊ sa vida de s'ómini no dipendit de is bènis chi tenit, mancai siat arricu 2. ses columba depesa dae nóbbiles arratzas ◊ dae su babbu e dae sa mama li est dipesu, si est gai ◊ totu custos benes li sunt dipesos de sa famíllia ◊ tui ses dipéndiu de genti mala! ◊ de su fritu chi at sufridu ndhe li est dipesa una prummonite ◊ custu dannu est dipesu de su malu cabu ◊ su malumore dae ite est dipesu? ◊ de comenti est dipéndiu s'universu no dh’at cumpréndiu nisciunus (C.Marongiu) 3. dèu gei bollu comporai: dipendit cantu mi fait pagai! Cognomi e Proverbi prb: tristu e míseru a chie dipendhet de s'àteru! Etimo itl. Traduzioni Francese dériver, tirer Inglese to derive Spagnolo depender, derivar Italiano dipèndere, derivare, provenire Tedesco abhängen von, stammen.

disgagiài, disgagiàre , vrb: disgazare Definizione illorigàresi, fàere impresse, arrennèscere a fàere sa cosa; mandhàreche a unu, bogarechedhu; iscabbúllere a unu de calecunu óbbrigu Sinonimi e contrari illertire, iscabbúllere, sbodhicai / dipaciare / francare, isumire Frasi si no ti disgazas no dha finis mai custa cosa Etimo spn. desgajar Traduzioni Francese se tirer d'affaire, se rendre libre Inglese to free oneself, to extricate oneself, to let off Spagnolo salir, liberarse Italiano districarsi, disimpegnarsi, dispensare Tedesco sich befreien, davonkommen, befreien (+ Akk).

isparài , vrb: isparare, sparai Definizione betare unu tiru, tirare sa balla o sa càrriga de is armas de fogu; nau de is matas, brotare, apèrrere is ogos bogandho cambos noos (nau prus che àteru de is linnas chi perdent sa fògia in s’ierru); nau de animales, tzucare a cúrrere, currendho, pònnere a cúrrere; nau de gente, essire currendho, mòvere a cúrrere totinduna; nau de unu sorigàgiu, de un’artana, su si tancare a cropu, totinduna Sinonimi e contrari fusilai / brotare / illorare Modi di dire csn: isparare a s'isticada = de acanta meda, itl. a bruciapélo; i. minas = fàghere iscopiare sas minas 2. gighet sos ojos che de madrepella e sa buca che rosa isparendhe ◊ in beranu bona parte de sas àrbures isparant e torrant a crèschere 3. is cuadhus si funt isparaus a cúrriri ◊ apo paradu su sorigarzu ma no bi at isparadu ◊ su tenedope s'est isparau Etimo itl. Traduzioni Francese tirer, faire feu Inglese to shoot Spagnolo disparar Italiano sparare Tedesco schießen.

lantarinàre , vrb Definizione abantare, su si crèdere tropu Sinonimi e contrari abantai, bragare, pazesare, spallerai Etimo srd. Traduzioni Francese tirer vanité (de), se vanter (de) Inglese to boast Spagnolo vanagloriarse, jactarse Italiano vanagloriarsi Tedesco prahlen.

sortéri 1 , nm Definizione donniuna de is personas o cosas chi si depent fàere a billetes, a chie (o su chi) essit, a chie tocat Traduzioni Francese personnes ou choses à tirer au sort Inglese drawing for (lots) Spagnolo lo que va a ser sorteado Italiano sorteggiando Tedesco durch Los bestimmen.

tiràda , nf: tirara, tirata Definizione su tirare, su tirare a cropu, su fàere a tiradura, a suspidura; tantighedhu de cosa chi si suspit, chi s'ingurtit, e àteru; tretu longu e largu pigau totu pínnigu / t. de pinna = frigada, passada de pinna e singiale iscritu chi lassat a bisura de arraja Sinonimi e contrari tostada / sutzada / ingullida, tichedhu, tirone / istirada Frasi tres amantes pro un'isposa sunt a tiradas de pare ◊ at donau una tirada de funi 2. mi apo fatu una tirata de custas sigaretas ◊ si allughiat su tzigarru e fachiat tiratas longas ◊ est iscurtu, muconosu e a tiradas de nares ◊ at fatu una tirada de binu 3. su camminu fiat una bona tirada ◊ una borta eus fatu una tirara a Bidhexidru in Cincuxentus! 4. arendhe abberiant surcos chi pariant tiradas de pinna Etimo srd. Traduzioni Francese action de tirer Inglese pull, draw, stretch Spagnolo tirada Italiano tirata Tedesco Ziehen.

tirài , vrb: tirare Definizione fàere fortza pigandho calecuna cosa a tragu po dh'acostire o dha portare a sa matessi bandha inue est su chi dha tirat, o fintzes po dha poderare chentza che dha lassare istesiare, po abbarrare istirada, isprata; tènnere o bogare profetu de calecuna cosa, pigare fintzes in su sensu de istagiare, illimpiare, trantzire; iscúdere o acropare cun calecuna cosa, mescamente a isparadura; andhare a una filada, assimbigiare, àere assimbígiu, agatare prus a géniu; fintzes magiare su ferru abbrigau po dh'istirare; fàere sa vísita po sordau (t. in leva) Sinonimi e contrari tostare, tragai / bocare, leare, picare / andai, impunnai, istrizire, tocai 1 / istirai | ctr. abbambiai 1 Modi di dire csn: tiraisí a una banda = fràngheresi a un'ala; tirai faci a… = tocare o andhare a cara a…; tirai de réxinis = bogare dae fundhu; tirai a frunda, a passígia, a pedra = iscúdere a frundha, tragare a pedra; tirai costeri = fai tiru costeri, costa costa; tirare in leva, a leva = fàghere sa vísita pro andhare a sordadare; tiràresi de lesorja = gherrendhe o brighendhe, bogare sa lepa a púnghere (o fintzas solu a minetare); istare a tira istratza, a tírami tosta, a su tira tira (tiradira), a tira allena = sempri tirendi, a bortas tirendi, a bortas lassendi andai in su sensu de bolli cosa a iscórriu cun is àterus; tirare a longas, a longu = istare tempus meda, fàghere colare su tempus, istentare; tirai su prétziu = circai de fai pagai de prus su chi si bendit (o de dhu pagai prus baratu); tirai unu tanti (mesura) = èssere unu tantu (mesura) mannu, artu, longu e gai; tirai a sorti = fàghere a billetes, a chie tocat tocat; tirai dinais, sa paga, sa pensioni = leare unu tantu de dinari a paga, a pensione; tirai a su bonu, a su malu = pessare a fàghere bene, a fàghere male; tirai bentu = andhare bentu; in galera tirit! = ancu mai!, no mi ndhe importat!, no est nudha! (pro cosa chi si lassat a pèrdere), andai in galera, in sa furca, innoromala (nadu a frastimu); tirare potografias = leare o fàghere fotografias; tiràrendhe unu dépidu = arrennèsciri a si dhu fai pagai; tirai cun… = andhare de acordu, tiraresila de acordu; tirare sos contos = serrare, assardare, fàghere sos contos Frasi sos pitzinnos li curriant ifatu tirànneli s'issalledhu dae codhos ◊ illàscali su camu a su poledhu, non bi lu tires meta! ◊ si apiligaiat a sos cànnaos de sas campanas tiranne como custu e como cudhu ◊ non potzu tirai is cambas, de s'istrachímini! ◊ lassa: chi nc'est arrutu ingunis ndi dhu tiru dèu! ◊ si tiras a forte segas sa fune ◊ ant postu su tratore a tirare ◊ est nudha su traballu chi ses fadendu… lah chi depiast andai a tirai fà o cíxiri! ◊ tira a tie, su lentolu, ca ndh'est totu inoghe! 2. cantu tirat, de pensioni, babbu tuu? ◊ tirandi cuss'isbàlliu chi as fatu! ◊ s'autonomia bera incumentzat difendendi cussu chi est nostu de sa dí chi nasceus e chi nemus si ndi podit tirai de pitzus ◊ sa maista portat is temas e Gesuinu si ndi dhus tirat de is manus ◊ si ndi tirat su berretu ◊ dhoi est s'àliga a tirai a marra ◊ su chi ti dat, su póveru che lu tirat dae sa brente 3. tira addainanti, tue: deo za sigo! ◊ tira de innòi! ◊ faci aundi est tirau? ◊ tiradiche a intro ca ti cómbido! ◊ cussu est tirandu própiu a innòi ◊ funt partius sena de isciri a cali parti si tirai 4. aferratu su fusile e picata sa méria, si fit aprontatu a tirare a su cane 5. est unu colori chi tirat a su biancu, a s'asulu ◊ cussu piciocu tirat a sa ratza de su babbu ◊ fizu màsciu tirat a sa mama, fiza fémina a su babbu ◊ sa muzere tirat prus a sa famíllia de su maridu chi no a sa sua etotu 6. certas dificurtadis indullint is pipius a tirai mali cun s'iscola ◊ sos connados si la tirant meda de acordu ◊ chin issa fint semper a contu apertu: sos contos los tirabant a fine ◊ amminuja sa preda e lassatila in sa corte fintzas chi ti la chircant, e gai che tiras carchi cosa ◊ in custu tir'istratza de passiones, tortos e resones, fint colaos sos annos ◊ custa cosa tirat dexi palmus ◊ mancu mali ca non nci dh'at tirada a longu meda, sa riunioni! 7. sos de sa leva noa che sunt in Tàtari, oe, tirendhe Cognomi e Proverbi prb: dónnia àcua tirat a mari Traduzioni Francese tirer, pencher, incliner Inglese to pull, to be inclined Spagnolo tirar, sacar, inclinarse, tender Italiano tirare, trarre, propèndere Tedesco ziehen, herausziehen, neigen.

tragài , vrb: tragare Definizione pigare a tragu, a tira / fai su traga traga (giogu) = andhare illascinadho cicios Sinonimi e contrari batire, carrare, tranguai, trazare, trogonai Modi di dire csn: tragare a crastu, a pedra = iscúdere a crastu; tragare fogu = tzacare, pònnere o apuntai fogu; tragai is cambas caminendi = caminare a pelea Frasi sa note che tragat su die ◊ no ti fatzas tragai: movidí! ◊ is carrus tragànt linnàmini e craboni de carriai in su trenu ◊ mi lassamu tragai de sa curiosidadi ◊ is piciocas iant tragau giarra a cofas ◊ su tiau nci dh'at tragau a s'inferru ◊ chi dhoi andat su babbu ndi dha tragat peri a tira! ◊ cudhos iscrapones fuint diasi mannos chi no dhos podiat tragare ◊ su binzarzu dh'ant presu cun sagones e tragau a bidha tira tira ◊ si ch'est andhau de domo tragandhosi unu matzucu a ifatu Etimo ltn. *trahicare Traduzioni Francese tirer, traîner Inglese to pull, to tow, to drag Spagnolo arrastrar Italiano tirare, trainare, trascinare Tedesco ziehen, schleppen.

trazàre , vrb Definizione andhare, pigare o portare a tragu, illascinandho in terra, a trebballu coment'e candho si pigat e trantzit cosa grae: nau de s'abba candho proet a meda, portare sa terra a bàsciu / andhare o leare traza traza = a tragu, alliscinendi in terra Sinonimi e contrari atrasinai, istrascinai, istrisignare, traginare, tragai, tranguai, trasigare, trisinare, trogonai Frasi onzunu in sa vida trazat pesantes cadenas ◊ de donos tuos no sias avaru a sos chi patint e sunt in azios, a sos chi trazant sa vida che rughe (P.Casu)◊ comente at próidu, e ca sa terra fit arada, s'abba at totu trazadu Traduzioni Francese traîner, tirer Inglese to drag, to haul Spagnolo arrastrar Italiano trascinare, trainare Tedesco schleppen, nachschleppen.

«« Cerca di nuovo